Chomel: Huishoudelyk woordboek (1743)

[Bart de Coo]

Historische teksten in het Nederlands over de kunst van het bijenhouden zijn echt uiterst, uiterst zeldzaam. Onder 'historisch' versta ik dan nu even alles wat vóór 1900 gepubliceerd is. Vandaar dat ik deze vondst toch even wil delen. Het gaat om M. Noel Chomel, Huishoudelyk woordboek, Vervattende vele middelen om zyn goed te vermeerderen, en zyne gezondheid te behouden, Met verscheiden wisse en beproefde middelen (vertaling Jan Lodewyk Schuer en A.H. Westerhof). S. Luchtmans/H. Uytwerf, Leiden/Amsterdam 1743.

http://www.dbnl.org/tekst/chom003huis01_01/

Dit werk is prachtig geëditeerd voor de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl) door hoogleraar Nicoline van der Sijs, die zich verzekerd wist van de hulp van een legertje vrijwilligers. Het gaat om een encyclopedisch werk dat vertaald is uit het Frans. Over de totstandkoming van de editie en over de aard en editiegeschiedenis van het werk kun je voorin het nodige lezen. Voor ons is uiteraard interessant wat Chomel en zijn vertalers/bewerkers te melden hebben over de kunst van het bijenhouden. Dit begint bij het lemma 'honing' op bladzijde 303.

Dat is helaas niet veel. Allereerst is dit een vertaling uit het Frans en dus is het onmogelijk uit te maken in hoeverre de tekst een beeld geeft van de praktijk van het bijenhouden in onze streken in die tijd, de achttiende eeuw. Daar komt bij dat ik al gauw kon zien van welke bron de vertalers/bewerkers gebruik gemaakt hebben, namelijk van Clutius/Cluyt (1597) waarvan nog in ieder geval ná 1767 een herdruk verscheen.

Maar toch. Curiositeitshalve en volledigheidshalve ben je bij dezen op de hoogte.

Er is nog maar één enkele tekst uit de achttiende eeuw die ik nog nooit heb ingezien en die wel eens echt interessant kan zijn, namelijk De koninglyke regeering (anoniem, 1740), waarvan exemplaren te vinden zijn in het stadsarchief van Gouda en in de kb in Den Haag. Daarover tezijnertijd meer, ooit.

Groet,

Bart