Bijensterfte - stuifmeelgebrek

[apiario]

Bertus
Beste Hans en Hennie,

Ik heb altijd met plezier het een en ander over Brazilie verteld . Mede ook omdat het onze horizon enigszins ver legd wordt en eens kunnen kijken hoe het daar toe gaat. Zo ook de verhalen en de gegevens van Ria uit Canada
spreken mij zeer aan. Het is jammer dat hier toch op mijn vingers getikt wordt dat ik daar voorzichtig mee moet zijn. Let wel het zuidelijke deel is een gematig klimaat en men weet daar heel goed waar men over spreekt.

Oké ik leg mij daar bij neer ,en zal geen enkele informatie uit Brazilie meer op het forum zetten.

[Gerard van Gastel]

Bertus zegt:
'Oké ik leg mij daar bij neer ,en zal geen enkele informatie uit Brazilie meer op het forum zetten.'

Ach Bertus, niet te zwaar aan tillen, als slechts enkele mensen een -waarschijnlijk niet eens zo slecht bedoelde- opmerking plaatsen laat jij je toch niet uit het veld slaan zeker!
Het gaat net om al die mensen die er wel wat van opsteken.

Gewoon doorgaan!

(zal de storm-depressie wel zijn denk ik[:)])

[marc]

Beste Hans, ik besluit dit uit het feit dat bij bijna alle hier geïnspecteerde ramen uit dode volken die ik in handen krijg, die stuifmeelvoorraad meestal aan de buitenrand van de ramen zit. Het 'verplaatsen van het stuifmeel' is misschien een te voor de hand liggend besluit van mij, misschien is het inderdaad nog de oude rand van het zomerbroednest.
Maar wat doet het af aan de stuifmeelstelling ?
Het gaat om het feit dat stuifmeel niet lang vers blijft en of dat nu in een Carnica- , een Buckfast-, een zwart of bij Braziliaans bijenras optreedt is eender. Als onderzoekers in Brazilië (land van stuifmeel bij uitstek) er 4 dagen op plakken heeft dat niets te maken met de soort bij of het klimaat. Ook de kleine onderscheiden die je aangeeft in de bijenrassen die bij ons voorkomen doen niet ter zake, ze sterven allemaal even fel.

Bovendien zijn we weer in een verkeerd item beland. Ik denk niet dat dit de bedoeling was van Kevin's vraag.
Maar het maakt nog maar eens duidelijk hoe moeilijk het is iets dat jaren geleefd heeft van zijn sokkel te duwen.

Bertus misschien zou je, je antwoord van de Braziliaanse onderzoekers bij het item bijensterfte kunnen neerzetten, dan kunnen Hans en ik het onze ook verplaatsen.

[Dirk Blanken]

Dirk Blanken
Ik snap de hele discussie over stuifmeel niet goed.
Bijen kunnen geen grote gezonde volken maken als ze langere perioden zonder stuifmeel zitten en zijn dan ziektegevoelig.
Voor zover we hieraan iets kunnen doen, doen de meeste imkers het, maar je moet er ook grond voor hebben of een buren die het leuk vinden gratis bijenplanten te ontvangen.
Ik heb drie standen:
Een stand 60 meter binnen de buitendijk, achter de dijk staat altijd veel zeeaster in de late herfst,een zeer goede stuifmeelplant, en al waait het daar altijd 2 x zo hard als binnendijks, ze halen daar veel stuifmeel en de volken zijn prachtig, ondanks het feit dat in het vroege voorjaar er weinig meer te halen is dan de petasitus (wit hoefblad) die ik er neerzet en zich makkelijk vermeerderd.
Daarna komen de wat latere wilgen.
Er staan nu 12 wintervolken waaronder 3 Golzkasten die er konstant blijven staan.

Een stand op een km afstand van de bebouwde kom, daar staan nu 27 volken incl. 5 Golz eigelijk te veel maar in verband met m'n rechtzaak met een plaatselijke autohandelaar wil ik thuis max 15 volken hebben.
Er staat daar in de buurt practisch altijd Rammanas of phacelia buiten de flora in vogeltjesland (veel klaver) maar van een echte voorjaarsdracht of najaarsdracht kan je hier niet spreken.

Stand thuis aan de rand van de bebouwde kom: 15 volken en natuurlijk altijd een goede dracht hier staan mijn teeltvolken, 5 Golz etc.
Hier teel ik de nieuwe volkjes, de bijen komen van andere standen.
In het voorjaar vliegt er niet zoveel terug op een km afst. en daar kan je ook nog rekening meehouden.

Op elke stand heb ik sterke volken al moet ik het aantal volken op de stand op een km afstand niet overdrijven en liefst onder de 20 volken houden.
Concurrentie van andere imkers heb ik niet.

Ik zou niet weten wat ik met de discussie over stuifmeel zou moeten.
Ik zorg dat de varroadruk het hele seizoen zo laag mogelijk is, en dan heb je bijna nooit zwakke bijen die de dracht niet goed kunnen benutten.
Juist op de standen met de meest negatieve weersomstandigheden heb ik de sterkste volken, ik zorg altijd wel dat ze goed de kast in kunnen komen door windgaas te plaatsen of gebruik te maken van de boomwallen terplaatse.
Verder verwen ik ze niet, de zwakke bijen blijven achter in het veld en ik denk dat dat ook goed is zo weinig mogelijk herbesmetting.

Het stormt nu en dan moet ik er echt toch even langs en meestal is er niets aan de hand, maar vandaag lag er een wilde pruim van 50 cm doorsnede over twee kasten heen, dat moet binnenkort weer opgeruimd worden.
Jammer de boom bloeide altijd zo uitbundig, maar binnenin een groot gedeelte verrot.
Maar de boom heeft zich al uitgezaait dus over een paar jaar neemt de dochter het over.

Met deze bijdrage wil ik maar even weergeven dat alles betrekkelijk is en de meeste imkers hun uiterste best doen om hun bijen het zo goed mogelijk te laten hebben.
En daar hebben we niemand voor nodig, dan zit in onze genen.
Bovendien wordt het imkerklimaat steeds beter door het afnemende aantal imkers.
Vroeger waren we in warffum met z'n drieen nu ben ik de enige.
Dat is jammer voor de rechtzaak met de garagehouder maar om met Cruif z'n uitspraken te eindigen.
"Elk voordeel heeft z'n nadeel"

Dirk
dertiende

[marc]

Dirk, ik herhaal even wat je zegt :
- op één stand veel zulte (najaarsstuifmeel)
- op de andere stand veel phaecelia ( najaarsstuifmeel)
- thuisstand goede dracht
- ik ben er alleen als imker
Ligt volledig in de kaart van het stuifmeelverhaal en dus veronderstel ik ook weinig bijensterfte ?

[heidecap]

Heidecap

Dirk, ik herhaal even wat je zegt :
- op één stand veel zulte (najaarsstuifmeel)
- op de andere stand veel phaecelia ( najaarsstuifmeel)
- thuisstand goede dracht
- ik ben er alleen als imker
Ligt volledig in de kaart van het stuifmeelverhaal en dus veronderstel ik ook weinig bijensterfte ?

Zeg Marc, ik waardeer het enorm dat je een goede stuifmeelvoorziening zo enorm propageert, maar in de link die je hierboven maakt doe je alsof bijensterfte enkel en alleen afhankelijk is van stuifmeelaanbod. Er zijn natuurlijk veel meer oorzaken voor bijensterfte. Dirk schrijft hierboven dat hij de varroadruk zo laag mogelijk houdt gedurende het seizoen. Als dit lukt dan krijgen de virussen minder kans. Misschien nog wel belangrijker dan een goede stuifmeelvoorziening. Hoewel ik het volledig met je eens ben dat vers stuifmeel een hoop ellende kan besparen. Toch verbaas ik me keer op keer dat de bijen onder ogenschijnlijk moeilijke omstandigheden toch met stuifmeel binnenkomen, zoals vorige week met oranje stuifmeel bij 9 graden. Waar halen ze het vandaan dacht ik nog ....
Groeten, Thomas

[marc]

Dag Thomas, indien het immmuunsysteem van de bij is afgezwakt en er is varroadruk leidt dit onherroepelijk tot meer kans op bijensterfte.
Wanneer je niet zeker bent van je stuifmeelaanbod of met veel imkers in hetzelfde drachtgebied zit moet je zeker goed behandelen tegen varroa. Maar er zijn te veel gevallen van imkers die prima behandelen tegen varroa (juli, 2 x in het najaar en in de winter) en toch bijensterfte hebben. Ik had ook verschillende gevallen van vooral oudere imkers met practisch geen sterfte en die niets willen weten van al die varroabehandelingen. Onderzoek hiervan leidt steeds tot een goed stuifmeelaanbod in hun drachtgebied en geen overbevolking.
Jong broed heeft heel wat vers stuifmeel nodig, dat haal je niet van de weinige pollen die binnenkomen.

[marc]

Onderzoek Els http://www.bijenhouden.nl/forum/topic.a ... hichpage=2

Els, mooi afgerond onderzoek, mijn compliment, maar ik hoop dat je deze keer mijn weerwoord apprecieert.
Je conclusie is die van de meesten : combinatie varroa/virus en dat is heel juist maar er zijn 100-den practijkgevallen die met hogere (dan bij jou) varroadruk de winter in gaan en bijna geen verliezen hebben. Waarom bij de ene volken met varroadruk wel, met de anderen niet ? We kunnen hieruit niet anders dan concluderen dat het ene volk een hogere ziekteweerstand heeft dan het andere tegen de virusaantasting.

Je besluit dat het niet aan het stuifmeel ligt haal je uit :

- pollen aanwezig in de ontlasting van dode bijen (dit is normaal, de volwassen bijen eten natuurlijk en hebben voorraad genoeg)

- nog ruime stuifmeelvoorraden bij de gestorven volken

Voor de opbouw van een goede ziekteweerstand van de bij is de rijke stuifmeelvoeding van het grootste belang, zowel bij de voedsters --> ontwikkeling voedersapklieren als bij de larven (na de 3e dag).
De larve wordt gevoed met het beste, verse stuifmeel dat wordt aangedragen, overschot wordt opgeslagen en verliest snel zijn kwaliteit. Het dient voor de inwintering en voeding voor de volwassen bijen.

Als je de standen beschrijft valt me op dat je voor je 'rampstand' spreekt van grote voorjaarsdrachten (wilg, fruit), de andere standen hebben toch nog linde (belangrijk voor de continuïteit van goed ontwikkelde voedsterbijen naar aug. toe).

De aanpak van de gevallen die hier aangeboden werden gebeurt sinds een aantal weken systematisch mèt pollenonderzoek (hoe kan het anders bij stuifmeel). In alle kasten van afgestorven volken zijn ruime pollenvoorraden aanwezig, dus de volwassen bijen zijn zeker niet gestorven van de honger. Daar zit veel stuifmeel bij van voor de kritische maanden en ook van erna (groenbemesters). Maar om te onderzoeken of de winterbijen in hun eerste levensdagen als larve voldoende rijk stuifmeel kregen moeten we in de voorraden zoeken naar stuifmeel uit de maanden aug - sept- okt. Vinden we pollen van rijke stuifmeelbloeiers uit die maanden dan weten we dat er overschot aan was en dus ook de larven er veel van kregen. De volken die een goede winterzit meemaken zonder merkbare achteruitgang, vertonen allen dit beeld. Je kan anderzijds jammer genoeg als je niets vindt niet besluiten dat ze er niet waren want het kan net genoeg geweest zijn en volledig opgebruikt (geen voorraad).

Els ik geef je de uitslag even van het laatste onderzoek en de resultaten van gisteren.
Situatie : 2 Ardense standen worden vergeleken. Ze liggen 8 km van elkaar in natuurgebied zonder menselijke tuinen of aanplantingen van de imker, dus volledig aangewezen op de, in ons klimaat ontwikkelde vegetatie.
Eén stand kent tot 03.01 27% bijensterfte de andere 0 %.
Pollenonderzoek in de voorraden geeft op de 'verliesstand' geen aanwijsbaar pollenoverschot aan voor de belangrijke maanden. In de voorraad van een gezond volk van de andere stand wordt een overmaat aan klimop gevonden (bloeitijd sept-okt)!

Het blijft niet bij een éénmalig feit, bij meerdere aanvankelijke tegenstanders van het stuifmeelverhaal werden voorraadonderzoeken gedaan en ook die mensen raken overtuigd. De situatie Leendert van enkele weken terug ontaarde in andere reacties, maar bij een onderzoek van zijn stuifmeelvoorraden ben ik ervan overtuigd dat een overschot van heidepollen (aug-sept-okt) aan het licht komt (..'de heide ligt om de hoek'...).
Ik probeer zo veel mogelijk practijkgevallen te verzamelen en te ontleden en hoop dat alles eens ooit neer te schrijven. Dit wordt de laatste tijd echter bijna een full-time job en mijn minder drukke wintertijd zit er bijna op zodat het binnenkort zal ophouden.
Onthou dat dit een privé onderzoekje is van een gepassioneerd imker zonder steun of subsidie en waarbij ik het pollenonderzoek (nog) niet zelf uitvoer en dus niet gratis is.

Els, op dit forum houdt men van open meningen en geen al te sterke gedrevenheid (wat bij velen als opdringerig overkomt). Beschouw dit als mijn open mening naast de jouwe en al die andere op het forum en als je goed nadenkt hoeven ze elkaar niet tegen te spreken.
Uit de vorige discussie heb ik geleerd dat je geen te lange verhalen moet schrijven (is dus weer niet gelukt [:)]) en niet moet blijven aandringen op reacties, en dat ga ik dus niet meer doen.

[leendert]

Leendert van den Bosch

De situatie Leendert van enkele weken terug ontaarde in andere reacties, maar bij een onderzoek van zijn stuifmeelvoorraden ben ik ervan overtuigd dat een overschot van heidepollen (aug-sept-okt) aan het licht komt (..'de heide ligt om de hoek'...).

Marc,
Even voor de goede orde. Je neemt mijn omschrijving 'om de hoek' nogal letterlijk... en dus kort door de bocht. Om de hoek is hier toch nog zo'n 5 tot 10 km van de standplaatsen. Daarbij komt dat het afgelopen jaar er maar een 30-tal volken naar de heidedracht gebracht zijn (wij moeten ze er echt nog wel naar toe brengen[:(]).

Dit jaar waren de vooruitzichten voor de heide door de hitte en de droogte in juli in eerste instantie zeer slecht, alles verbrand door de zon. Later, half augustus is het door de regen wat beter geworden. Slechts een beperkt deel van de volken heeft hier alsnog profijt van gehad. We hebben in totaal maar 20% van de normale honingopbrengst gehad.

Onze ervaring is verder dat de z.g. 'heidevolken' meestal slechter de winter ingaan dan de volken die op de stand zijn gebleven. Maar het woordje 'meestal' is net precies het probleem waar we het over hebben....

Het goede nieuws is dat er nog steeds geen volken 'verdwenen' zijn!

[Lammert van Beek]

We kennen allemaal de voorjaarssterfte die optreedt bij de wisseling van oude bijen naar nieuwe jonge bijen. Grote boosdoener in dit sterftebeeld is de Nosema parasiet die altijd in de bijen aanwezig is.
Als het vers voorjaarsstuifmeel achterblijft of niet genoeg aanwezig is dan worden de jonge larven bijna uitsluitend gevoed met oud stuifmeel uit de wintervoorraad, gevolg : slechtere ontwikkeling, minder ziekteweerstand en Nosema slaat toe.

Hallo Marc,
Ik ben het met je eens dat stuifmeel heel belangrijk is en dat een gebrek aan stuifmeel de levensduur van bijen bekort.
Maar om nou te stellen dat in het voorjaar het voeren van stuifmeel uit de wintervoorraad aan jonge larven resulteert in toename van Nosema, dat lijkt mij nog niet bewezen.
De voorjaarssterfte die optreed, heeft toch vooral te maken met het feit dat de in het vorige najaar geboren bijen oud zijn en der dagen zat van het werk dat zij hebben gedaan om het volk in het voorjaar weer op gang te brengen. Grote boosdoener in dit sterftebeeld kan alleen Nosema zijn, als je ook daadwerkelijk de dode bijen op de (massale) aanwezigheid van Nosema-sporen hebt onderzocht.
Lammert