Over genetische modificatie is door Ad Vermaas en Marleen Boerjan in Bijen 9(9) 238-240 een artikel geschreven waarin op de betekenis van deze ontwikkeling voor imkers wordt ingegaan. Met name de risico's en de etische achtergrond worden toegelicht. Zij bepleiten terughoudendheid totdat meer onderzocht is.
Henk van der Scheer reageert hierop in Bijen 9(12) 352.
Hij onderkent de gevaren die verbonden zijn aan genetisch gemodificeerde producten. Hij stelt echter dat de risico's goed zijn in te schatten en acht terughoudendheid als overbodig.
Boerjan en Vermaas benoemen verspreiding van stuifmeel uit gemodificeerde planten naar niet gemodificeerde soortgenoten als riskante genetische vervuiling, waarvan de gevolgen onbekend zijn. Van der Scheer noemt deze vervuiling een normaal onderdeel van de natuur en wil dit toelichten aan de hand van het genoom van bacteriën, waarvan ik in het geheel niet kan inzien in welk opzicht het relevant is voor bovengenoemde vervuiling. Laat staan dat voor mij duidelijk is dat de risico's als van geen belang kunnen worden ingeschat.
Boerjan en Vermaas wijzen eveneens op het risico van grootschalige inzet van genetisch ingebracht antibioticamateriaal. Begrijpelijk tegen de achtergrond van de toegenomen resistentie tov antibiotica waardoor de gezondheidszorg dit waardevolle geneesmiddel steeds terughoudender moet inzetten. Van der Scheer komt niet verder dan erop te wijzen dat fagocytose (het door specifieke cellen opruimen van bedreigende stoffen in het lichaam) in bacteriën een genetische basis heeft. Ook bij mensen zijn, stelt hij, oude retrovirussen in het genoom terug te vinden. Hij lijkt te bedoelen dat de overlevende soorten bedreigingen hebben overwonnen en dat het genetisch is vastgelegd. Meer kan ik er niet in lezen, behalve een soort optimisme dat alles wel goed komt. Mag ik nog eens opmerken dat overlevers afscheid hebben moeten nemen van heel veel slachtoffers.
Op alle verdere argumenten uit het artikel van Boerjan en Vermaas gaat hij niet in. Toch kenschetst hij hun standpunt als Biologisch Dynamisch en daarmee als kenmerkend voor een beperkte randgroep. Hij doet er nog een schepje bovenop en associeert het met het gedachtengoed van Steiner. Zeer ten onrechte waar Boerjan en Vermaas zich uitdrukken in legitieme argumenten die deel uitmaken van de discussie binnen de reguliere wetenschap. Het valt niet moeilijk wat betreft het risico van toegenomen kwetsbaarheid, die het gevolg is van genetische modificatie, vooraanstaande wetenschappers te citeren.
De discussie wordt nog meer voorzien van rethoriek door termen als Greenpeace, die "handig inspringt", "ongenuanceerd hamert op gevaren", "een effectieve tegenlobby".
Boerjan en Vermaas noemen Greenpeace in hun artikel niet, en op hen lijken me bovengenoemde kwalificaties niet van toepassing.
Voor mij zijn argumenten nodig om het standpunt van Boerjan en Vermaas dat ik deel te weerleggen. Henk van der Scheer wordt hiertoe bij deze van harte uitgenodigd.
Romée van der Zee
genetische modificatie
-
Romée van der Zee
- Berichten: 1218
- Lid geworden op: di 14 nov 2000, 00:00
- Contacteer:
-
Romée van der Zee
- Berichten: 1218
- Lid geworden op: di 14 nov 2000, 00:00
- Contacteer:
Re: genetische modificatie
Romée van der Zee
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 22-12-2000 17:53
--------------------------------------------------------------------------------
Henk van der Scheer zond mij een reaktie per email. Met zijn toestemming geef ik deze hieronder weer.
Beste Romee,
Jouw vriendelijke uitnodiging om te reageren kan ik natuurlijk niet
afslaan. Te meer niet omdat je me uitspraken toedicht en woorden in de mond
legt die ik niet heb gebruikt, c.q. niet in die context heb gebruikt.
Het zal je duidelijk zijn, dat ik geen bezwaren heb tegen Genetische
Modificatie (GM) zoals die wel voorkomen bij aanhangers van bepaalde
geloofsgroeperingen en van BD-landbouw. Bij mijn weten heb ik die laatsten
niet denigrerend getypeerd als "randgroep". Ik heb alleen gezegd dat ik de
indruk had dat het verhaal van Boerjan en Vermaas leunde op de mening
gangbaar in de BD-landbouw en die indruk is ontstaan door de toevoeging aan
hun verhaal van plaatjes afkomstig van het onderzoeksinstituut voor de
BD-landbouw. Overigens vind ik hun verhaal prima als schets van de
ontwikkelingen in GM in relatie tot de imkerij. Ik vind alleen hun pleiten
voor "grote terughoudendheid" wat flets.
Uitwisseling van genetisch materiaal is al zo oud als de wereld en hoort
bij het evolutieproces. Mede daardoor zijn nieuwe soorten ontstaan. Het
heeft ook tot gevolg gehad dat bijvoorbeeld nog steeds een deel van het
menselijk genoom identiek is met het genoom van andere organismen, zoals
blijkt uit recent onderzoek. En in een (ver?) verleden hebben bijvoorbeeld
deeltjes van het genoom van bepaalde virussen zich genesteld in het
menselijk genoom. Of dat heeft geleid tot slachtoffers en overlevers die
afscheid namen van die slachtoffers, weet ik niet. Dat zou kunnen want de
natuur is nu eenmaal niet zo aaibaar als sommigen denken, al weet de mens
steeds beter zijn omgeving aardig naar zijn hand te zetten.
Naast genoemde uitwisseling van genetisch materiaal komt laterale
gen-overdracht (een natuurlijke vorm van GM) nog steeds regelmatig voor bij
met name lagere organismen. (Wat jouw opmerking over fagocytose hier mee te
maken heeft ontgaat me.) Mede om die reden acht ik de toepassing van
antibiotica-merkergenen acceptabel. De angst dat door gebruik in de
GM-techniek van hooguit 3 van de vele tientallen antibiotica de humane en
veterinaire geneeskunde in gevaar wordt gebracht, acht ik ietwat
overdreven. Overigens kunnen ook andere merkergenen worden gebruikt en de
industrie stapt daar ondertussen al op over.
Een groot deel van de risico's van GM is redelijk goed in te schatten. Punt
van controverse in de samenleving is vooral de subjectieve afweging van de
ingeschatte risico's. Persoonlijk denk ik niet dat er grote rampen zullen
gebeuren bij het maken en gebruiken van Genetisch Gemodificeerde Planten
(GGP's). Ik acht GM daarom acceptabel bij cultuurplanten en een moratorium,
zoals bepleit door Greenpeace, niet nodig. Wel is terughoudendheid geboden,
met name als overlast wordt veroorzaakt. Daarom zie ik de huidige generatie
GGP's nog liever vandaag dan morgen een teeltverbod krijgen. Ik ben dan ook
blij dat (als eerste in Engeland) bij wet is geregeld dat het telen van
GGP's is verboden als dat leidt tot overdracht van de betreffende genen
naar wilde planten. Daarnaast vind ik dat de keuze van de industrie voor
het ontwikkelen van bijvoorbeeld Bt-mais en herbicide-resistentie bij
diverse gewassen niet juist is en ongewenst, o.a. omdat het geen voordeel
oplevert voor de mensheid. Bovendien bestaat het reele gevaar dat
plaaginsekten resistent worden voor Bt en dan al snel ook niet meer in
onder meer de BD-landbouw bestreden kunnen worden met
Bt-bestrijdingsmiddelen. Kortom de huidige generatie GGP's zijn ongewenste
prototypen. Er kunnen veel betere worden gemaakt en daarnaast zijn er sinds
kort ook andere technieken beschikbaar om tot het gewenste doel te komen
zoals het opwekken van puntmutaties in het genoom door een codon in een
specifiek gen te veranderen.
Het grote verschil met Greenpeace is, dat ik geen moratorium nodig acht en
dat ik geen ongenuanceerde verdachtmakingen wens te gebruiken. Het verschil
met Boerjan en Vermaas is, dat ik de algemene discussie wat heb
aangescherpt en dat ik het liefst de discussie nog meer zou willen
verleggen naar wat voor de bijen, voor de imkers en voor de imkerij
essentieel is bij voortgaande de toepassing van GM en het telen van GGP's.
Ik heb de vrijheid als lezer genomen om op hun verhaal te reageren, omdat
ze duidelijk aan hebben gegeven dat hun (m.i. vrij neutrale) stellingname
aanzet zou moeten vormen voor een verdere meningsvorming. De algemene
discussie kan iedereen voeren; wij imkers zouden moeten nagaan of er
specifieke belangen voor ons op het spel staan. En naar mijn mening komt
een discussie beter uit de verf bij wat scherpere stellingnames. Reden om
zo'n stuk als in bijen te schrijven, waarbij het mij geenszins de bedoeling
is geweest iemand te kwetsen.
Met vriendelijke groeten,
Henk van der Scheer
--------------------------------------------------------------------------------
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 22-12-2000 17:53
--------------------------------------------------------------------------------
Henk van der Scheer zond mij een reaktie per email. Met zijn toestemming geef ik deze hieronder weer.
Beste Romee,
Jouw vriendelijke uitnodiging om te reageren kan ik natuurlijk niet
afslaan. Te meer niet omdat je me uitspraken toedicht en woorden in de mond
legt die ik niet heb gebruikt, c.q. niet in die context heb gebruikt.
Het zal je duidelijk zijn, dat ik geen bezwaren heb tegen Genetische
Modificatie (GM) zoals die wel voorkomen bij aanhangers van bepaalde
geloofsgroeperingen en van BD-landbouw. Bij mijn weten heb ik die laatsten
niet denigrerend getypeerd als "randgroep". Ik heb alleen gezegd dat ik de
indruk had dat het verhaal van Boerjan en Vermaas leunde op de mening
gangbaar in de BD-landbouw en die indruk is ontstaan door de toevoeging aan
hun verhaal van plaatjes afkomstig van het onderzoeksinstituut voor de
BD-landbouw. Overigens vind ik hun verhaal prima als schets van de
ontwikkelingen in GM in relatie tot de imkerij. Ik vind alleen hun pleiten
voor "grote terughoudendheid" wat flets.
Uitwisseling van genetisch materiaal is al zo oud als de wereld en hoort
bij het evolutieproces. Mede daardoor zijn nieuwe soorten ontstaan. Het
heeft ook tot gevolg gehad dat bijvoorbeeld nog steeds een deel van het
menselijk genoom identiek is met het genoom van andere organismen, zoals
blijkt uit recent onderzoek. En in een (ver?) verleden hebben bijvoorbeeld
deeltjes van het genoom van bepaalde virussen zich genesteld in het
menselijk genoom. Of dat heeft geleid tot slachtoffers en overlevers die
afscheid namen van die slachtoffers, weet ik niet. Dat zou kunnen want de
natuur is nu eenmaal niet zo aaibaar als sommigen denken, al weet de mens
steeds beter zijn omgeving aardig naar zijn hand te zetten.
Naast genoemde uitwisseling van genetisch materiaal komt laterale
gen-overdracht (een natuurlijke vorm van GM) nog steeds regelmatig voor bij
met name lagere organismen. (Wat jouw opmerking over fagocytose hier mee te
maken heeft ontgaat me.) Mede om die reden acht ik de toepassing van
antibiotica-merkergenen acceptabel. De angst dat door gebruik in de
GM-techniek van hooguit 3 van de vele tientallen antibiotica de humane en
veterinaire geneeskunde in gevaar wordt gebracht, acht ik ietwat
overdreven. Overigens kunnen ook andere merkergenen worden gebruikt en de
industrie stapt daar ondertussen al op over.
Een groot deel van de risico's van GM is redelijk goed in te schatten. Punt
van controverse in de samenleving is vooral de subjectieve afweging van de
ingeschatte risico's. Persoonlijk denk ik niet dat er grote rampen zullen
gebeuren bij het maken en gebruiken van Genetisch Gemodificeerde Planten
(GGP's). Ik acht GM daarom acceptabel bij cultuurplanten en een moratorium,
zoals bepleit door Greenpeace, niet nodig. Wel is terughoudendheid geboden,
met name als overlast wordt veroorzaakt. Daarom zie ik de huidige generatie
GGP's nog liever vandaag dan morgen een teeltverbod krijgen. Ik ben dan ook
blij dat (als eerste in Engeland) bij wet is geregeld dat het telen van
GGP's is verboden als dat leidt tot overdracht van de betreffende genen
naar wilde planten. Daarnaast vind ik dat de keuze van de industrie voor
het ontwikkelen van bijvoorbeeld Bt-mais en herbicide-resistentie bij
diverse gewassen niet juist is en ongewenst, o.a. omdat het geen voordeel
oplevert voor de mensheid. Bovendien bestaat het reele gevaar dat
plaaginsekten resistent worden voor Bt en dan al snel ook niet meer in
onder meer de BD-landbouw bestreden kunnen worden met
Bt-bestrijdingsmiddelen. Kortom de huidige generatie GGP's zijn ongewenste
prototypen. Er kunnen veel betere worden gemaakt en daarnaast zijn er sinds
kort ook andere technieken beschikbaar om tot het gewenste doel te komen
zoals het opwekken van puntmutaties in het genoom door een codon in een
specifiek gen te veranderen.
Het grote verschil met Greenpeace is, dat ik geen moratorium nodig acht en
dat ik geen ongenuanceerde verdachtmakingen wens te gebruiken. Het verschil
met Boerjan en Vermaas is, dat ik de algemene discussie wat heb
aangescherpt en dat ik het liefst de discussie nog meer zou willen
verleggen naar wat voor de bijen, voor de imkers en voor de imkerij
essentieel is bij voortgaande de toepassing van GM en het telen van GGP's.
Ik heb de vrijheid als lezer genomen om op hun verhaal te reageren, omdat
ze duidelijk aan hebben gegeven dat hun (m.i. vrij neutrale) stellingname
aanzet zou moeten vormen voor een verdere meningsvorming. De algemene
discussie kan iedereen voeren; wij imkers zouden moeten nagaan of er
specifieke belangen voor ons op het spel staan. En naar mijn mening komt
een discussie beter uit de verf bij wat scherpere stellingnames. Reden om
zo'n stuk als in bijen te schrijven, waarbij het mij geenszins de bedoeling
is geweest iemand te kwetsen.
Met vriendelijke groeten,
Henk van der Scheer
--------------------------------------------------------------------------------
-
Romée van der Zee
- Berichten: 1218
- Lid geworden op: di 14 nov 2000, 00:00
- Contacteer:
Re: genetische modificatie
Romée van der Zee
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 22-12-2000 20:33
--------------------------------------------------------------------------------
Beste Henk,
Je wilt duidelijk maken dat uitwisseling en verandering van genetisch materiaal een natuurlijk proces is, inherent aan de evolutie. Dat besef is bij mij eveneens aanwezig. Het grensoverschrijdende is de mogelijkheid om het genoom nu met behulp van technische hulpmiddelen te modificeren. Ik wil daarbij nog vaststellen dat het een significant moment is in een langdurig onderwerpingsproces van de natuur, waarbij mensen en hun zelfbestemming onderwerp geworden zijn. Hierbij verwijs ik naar de lopende discussie over antropotechniek, met name naar het genetisch ingrijpen in de reproductie van mensen.
Het is natuurlijk van een andere orde, maar de ontwikkeling van het bijenhouden illustreert dit proces van domesticatie van in eerste instantie bijen, maar uiteindelijk van imkers zelf, op treffende wijze.
De discussie over genetische modificatie zal wel in alle breedte loskomen als er bijen ontwikkeld worden die dmv deze techniek resistent tegen bv varroamijten ijn.
Als er door gecontroleerde genetische modificatie van virussen bv een geneesmiddel tegen cystic fibrosis (taaislijmziekte) gevonden kan worden, dan is dat een wezenlijke stap vooruit. Omdat hierbij soortgrenzen worden overschreden ontstaan echter risico's en ethische dilemma's die van groot belang zijn.
Het lijkt erop dat jij de terughoudendheid en behoefte aan meer kennis over de risico's en gevolgen bij Boerjan en Vermaas verwart met een principiële afwijzing van iedere genetische modificatie, die ik bij hen niet lees.
De vervuiling zoals zij die in hun artikel in Bijen beschrijven slaat op de nieuwvormingen die kunnen ontstaan door ongecontroleerde verspreiding, bv door stuifmeel. (Zij schrijven "Via genetische modificatie kan men een genetische vervuiling in gang zetten, waarvan de reikwijdte nauwelijks valt te overzien".)
De inschatting van het risico bij veldproeven is daarom van doorslaggevend belang. Boerjan en Vermaas onderkennen dit en schrijven, "Maar tegenover al die mogelijkheden of perspectieven staan risico's, die niet zijn te overzien. In ieder geval als het gaat om toepassing van ggp's op het veld". En omdat hierbij tevens een imkerbelang geraakt wordt, gaan zij hier dieper op in.
Daartegenover plaats jij je standpunt dat die risico's goed zijn in te schatten, en dat je daarom een moratorium niet nodig vindt. En daar moeten wij het mee doen.
Een flink risico, en een ferme mening, vragen om stevige argumenten. Helaas laat je die nog steeds achterwege.
In je reactie ben je eveneens inconsistent op dit punt. De risico's van GM zijn goed in te schatten, deel je mee, en vervolgens verwerp je de huidige generatie GGP's als ongewenste prototypen. Inmiddels worden naar jouw mening veel betere modificaties ontwikkeld, maar van enige risicoanalyse tav ongecontroleerde kruisingen in het vrije veld verneem ik niets.
Ook wat betreft de antibiotica-merkergenen vind ik 3 (ik dacht dat het er al meer waren) al teveel omdat ik een belangenafweging maak tussen de toepassing van antibiotica bij ziektebestrijding, en inzet als gewasbeschermingsmiddel. Daarbij prefereert voor mij het eerste, waardoor ik vind dat terughoudendheid tov gewasbescherming op zijn plaats is.
Zelfs al worden andere resistentiefactoren ingebouwd, dan nog meen ik dat aan het gebruik talloze andere bezwaren verbonden zijn, zoals Boerjan en Vermaas al aangeven.
Wat betreft jouw opmerking dat het gedachtegoed van Boerjan en Vermaas overeenkomt met dat van de Biologische Dynamische landbouw, i.c. Steiner. Vervolgens zeg je dat die denkbeelden niet breed gedragen worden. Naar mijn mening typeer je hen daarmee als randgroepering. Door ook tegen Greenpeace als ongenuanceerde lobbyist te fulmineren roep je het beeld op dat zij hiermee te vereenzelvigen zijn.
Nu schrijf je dat je hun stellingname neutraal vindt, en het artikel prima. Je wilt het alleen wat meer op bijen toespitsen. Het enige moment waarop jij dit zelf doet is bij het waarschuwen voor nog niet bestaande acties van Greenpeace tegen honing.
Het lijkt me inderdaad niet denkbeeldig dat de imkerij bekritiseerd zal worden door natuurbeschermingsorganisatie. Daarbij zijn wel meer onderwerpen denkbaar.
Als VBBN zitten we tussen een traditioneel landbouwbelang, dat sterk in betekenis is afgenomen, en een natuurbeschermingsbelang, waarvan de betekenis nog weinig zichtbaar is.
Daarover hoop ik dat wij nog langdurig van gedachten zullen wisselen.
Romée
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 22-12-2000 20:33
--------------------------------------------------------------------------------
Beste Henk,
Je wilt duidelijk maken dat uitwisseling en verandering van genetisch materiaal een natuurlijk proces is, inherent aan de evolutie. Dat besef is bij mij eveneens aanwezig. Het grensoverschrijdende is de mogelijkheid om het genoom nu met behulp van technische hulpmiddelen te modificeren. Ik wil daarbij nog vaststellen dat het een significant moment is in een langdurig onderwerpingsproces van de natuur, waarbij mensen en hun zelfbestemming onderwerp geworden zijn. Hierbij verwijs ik naar de lopende discussie over antropotechniek, met name naar het genetisch ingrijpen in de reproductie van mensen.
Het is natuurlijk van een andere orde, maar de ontwikkeling van het bijenhouden illustreert dit proces van domesticatie van in eerste instantie bijen, maar uiteindelijk van imkers zelf, op treffende wijze.
De discussie over genetische modificatie zal wel in alle breedte loskomen als er bijen ontwikkeld worden die dmv deze techniek resistent tegen bv varroamijten ijn.
Als er door gecontroleerde genetische modificatie van virussen bv een geneesmiddel tegen cystic fibrosis (taaislijmziekte) gevonden kan worden, dan is dat een wezenlijke stap vooruit. Omdat hierbij soortgrenzen worden overschreden ontstaan echter risico's en ethische dilemma's die van groot belang zijn.
Het lijkt erop dat jij de terughoudendheid en behoefte aan meer kennis over de risico's en gevolgen bij Boerjan en Vermaas verwart met een principiële afwijzing van iedere genetische modificatie, die ik bij hen niet lees.
De vervuiling zoals zij die in hun artikel in Bijen beschrijven slaat op de nieuwvormingen die kunnen ontstaan door ongecontroleerde verspreiding, bv door stuifmeel. (Zij schrijven "Via genetische modificatie kan men een genetische vervuiling in gang zetten, waarvan de reikwijdte nauwelijks valt te overzien".)
De inschatting van het risico bij veldproeven is daarom van doorslaggevend belang. Boerjan en Vermaas onderkennen dit en schrijven, "Maar tegenover al die mogelijkheden of perspectieven staan risico's, die niet zijn te overzien. In ieder geval als het gaat om toepassing van ggp's op het veld". En omdat hierbij tevens een imkerbelang geraakt wordt, gaan zij hier dieper op in.
Daartegenover plaats jij je standpunt dat die risico's goed zijn in te schatten, en dat je daarom een moratorium niet nodig vindt. En daar moeten wij het mee doen.
Een flink risico, en een ferme mening, vragen om stevige argumenten. Helaas laat je die nog steeds achterwege.
In je reactie ben je eveneens inconsistent op dit punt. De risico's van GM zijn goed in te schatten, deel je mee, en vervolgens verwerp je de huidige generatie GGP's als ongewenste prototypen. Inmiddels worden naar jouw mening veel betere modificaties ontwikkeld, maar van enige risicoanalyse tav ongecontroleerde kruisingen in het vrije veld verneem ik niets.
Ook wat betreft de antibiotica-merkergenen vind ik 3 (ik dacht dat het er al meer waren) al teveel omdat ik een belangenafweging maak tussen de toepassing van antibiotica bij ziektebestrijding, en inzet als gewasbeschermingsmiddel. Daarbij prefereert voor mij het eerste, waardoor ik vind dat terughoudendheid tov gewasbescherming op zijn plaats is.
Zelfs al worden andere resistentiefactoren ingebouwd, dan nog meen ik dat aan het gebruik talloze andere bezwaren verbonden zijn, zoals Boerjan en Vermaas al aangeven.
Wat betreft jouw opmerking dat het gedachtegoed van Boerjan en Vermaas overeenkomt met dat van de Biologische Dynamische landbouw, i.c. Steiner. Vervolgens zeg je dat die denkbeelden niet breed gedragen worden. Naar mijn mening typeer je hen daarmee als randgroepering. Door ook tegen Greenpeace als ongenuanceerde lobbyist te fulmineren roep je het beeld op dat zij hiermee te vereenzelvigen zijn.
Nu schrijf je dat je hun stellingname neutraal vindt, en het artikel prima. Je wilt het alleen wat meer op bijen toespitsen. Het enige moment waarop jij dit zelf doet is bij het waarschuwen voor nog niet bestaande acties van Greenpeace tegen honing.
Het lijkt me inderdaad niet denkbeeldig dat de imkerij bekritiseerd zal worden door natuurbeschermingsorganisatie. Daarbij zijn wel meer onderwerpen denkbaar.
Als VBBN zitten we tussen een traditioneel landbouwbelang, dat sterk in betekenis is afgenomen, en een natuurbeschermingsbelang, waarvan de betekenis nog weinig zichtbaar is.
Daarover hoop ik dat wij nog langdurig van gedachten zullen wisselen.
Romée
-
Oude Essink
- Erelid
- Berichten: 3562
- Lid geworden op: za 18 nov 2000, 00:00
- Locatie: Nederland
- Contacteer:
Re: genetische modificatie
Oude Essink
Rubriekbeheerder
Deelnemer # 10
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 23-12-2000 17:16
--------------------------------------------------------------------------------
Ik wil mij niet begeven in de details van de discussie die gaande is tussen vd Zee- vd Scheer, omdat ik mij niet voldoende ingevoerd weet in "de literatuur", maar vooral omdat ik vind, dat een discussie over de ethiek van ons handelen ook in dat opzicht vooraf zou moeten gaan; ethiek beperkt zich doorgaans tot vragen over ons handelen ten opzichte van medemens en maatschappij; maar is ons handelen ten opzichte van de natuur niet van even groot gewicht?
Wetenschappelijk onderzoek is prachtig; het toepassen van de resultaten ervan is een heel ander verhaal.
Jaren geleden gaf ik een lezing over bijen aan een erg Christelijke groep mensen; de avond stond onder leiding van een dominee die
in zijn dankgebed God prees met de zinsnede: "Heere, wat hebt U dit alles mooi VOOR ONS in elkaar gezet". Ik heb mij lange tijd geërgerd zonder te beseffen waarom. Van de Scheer beoordeelt genetische manipulatie naar de maatstaf van het voordeel VOOR ONS.
Vanuit de Christelijke traditie hebben wij ons t.o.v. de natuur een grenzeloze arrogantie aangemeten; wij zijn het doel, het sluitstuk; de heren (en dames?) der schepping; goed is wat goed is voor ons.
De arrogantie in deze discussie is tweeledig:
1.de mens staat centraal en kan zich met de natuur veroorloven wat hij wil.
2.onze wetenschap is zo absoluut machtig, dat wij zonder schade kunnen toepassen en ingrijpen naar ons goed dunkt.
Vragen: wat is onze plaats in het geheel van het heelal en onze aarde waarvan wij deel uitmaken; wij zijn van de laatste minuut en of wij een vervolmaking zijn is maar zeer de vraag.
: hoever reikt onze kennis; is zij geen zeer beperkte deelkennis, afhankelijk van wat wíj kunnen meten?
Wij hebben Sjernobyl gehad, Nagasaki; een groot deel van de mensheid verhongert en komt van ziekte om. Moeten wij dat de Natuur verwijten? En de Varroa bij onze apis mellifera; de killerbee in zuid amerika; volken die omkomen door landbouwgif of andere zooi om maar een paar hot items te noemen op ons gebied.Wij kunnen dan niet beweren, dat wij anderszins de grote redders zijn van onze bijen: zij overleven al vele miljoenen jaren; wij komen pas kijken.
Moeten wij dan niets doen met onze vaardigheden? helemaal niet! ik ben geen cultuurpessimist. Ik denk, dat wij onze houding moeten omturnen; wij hebben deel aan de natuur, maar dan binnen dat grotere geheel. Verbazing en verwondering om wat om ons heen is, de oude filosofen beseften dit reeds, is een betere bron tot inzicht dan onze wetenschappelijke instrumenten; zij zijn slechts een middel om te komen tot wat goed is voor DE NATUUR; wij hoeven ons niet weg te cijferen; wij maken deel uit van die natuur, maar ons past bescheidenheid in plaats van arrogantie.
hennie oes
------------------
Rubriekbeheerder
Deelnemer # 10
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 23-12-2000 17:16
--------------------------------------------------------------------------------
Ik wil mij niet begeven in de details van de discussie die gaande is tussen vd Zee- vd Scheer, omdat ik mij niet voldoende ingevoerd weet in "de literatuur", maar vooral omdat ik vind, dat een discussie over de ethiek van ons handelen ook in dat opzicht vooraf zou moeten gaan; ethiek beperkt zich doorgaans tot vragen over ons handelen ten opzichte van medemens en maatschappij; maar is ons handelen ten opzichte van de natuur niet van even groot gewicht?
Wetenschappelijk onderzoek is prachtig; het toepassen van de resultaten ervan is een heel ander verhaal.
Jaren geleden gaf ik een lezing over bijen aan een erg Christelijke groep mensen; de avond stond onder leiding van een dominee die
in zijn dankgebed God prees met de zinsnede: "Heere, wat hebt U dit alles mooi VOOR ONS in elkaar gezet". Ik heb mij lange tijd geërgerd zonder te beseffen waarom. Van de Scheer beoordeelt genetische manipulatie naar de maatstaf van het voordeel VOOR ONS.
Vanuit de Christelijke traditie hebben wij ons t.o.v. de natuur een grenzeloze arrogantie aangemeten; wij zijn het doel, het sluitstuk; de heren (en dames?) der schepping; goed is wat goed is voor ons.
De arrogantie in deze discussie is tweeledig:
1.de mens staat centraal en kan zich met de natuur veroorloven wat hij wil.
2.onze wetenschap is zo absoluut machtig, dat wij zonder schade kunnen toepassen en ingrijpen naar ons goed dunkt.
Vragen: wat is onze plaats in het geheel van het heelal en onze aarde waarvan wij deel uitmaken; wij zijn van de laatste minuut en of wij een vervolmaking zijn is maar zeer de vraag.
: hoever reikt onze kennis; is zij geen zeer beperkte deelkennis, afhankelijk van wat wíj kunnen meten?
Wij hebben Sjernobyl gehad, Nagasaki; een groot deel van de mensheid verhongert en komt van ziekte om. Moeten wij dat de Natuur verwijten? En de Varroa bij onze apis mellifera; de killerbee in zuid amerika; volken die omkomen door landbouwgif of andere zooi om maar een paar hot items te noemen op ons gebied.Wij kunnen dan niet beweren, dat wij anderszins de grote redders zijn van onze bijen: zij overleven al vele miljoenen jaren; wij komen pas kijken.
Moeten wij dan niets doen met onze vaardigheden? helemaal niet! ik ben geen cultuurpessimist. Ik denk, dat wij onze houding moeten omturnen; wij hebben deel aan de natuur, maar dan binnen dat grotere geheel. Verbazing en verwondering om wat om ons heen is, de oude filosofen beseften dit reeds, is een betere bron tot inzicht dan onze wetenschappelijke instrumenten; zij zijn slechts een middel om te komen tot wat goed is voor DE NATUUR; wij hoeven ons niet weg te cijferen; wij maken deel uit van die natuur, maar ons past bescheidenheid in plaats van arrogantie.
hennie oes
------------------
-
maartenkleijne
- Moderator
- Berichten: 3582
- Lid geworden op: di 21 nov 2000, 00:00
- Imker sinds: 1974
- Aantal volken: 3
- Bijenras(sen): bastaard
- Locatie: hilversum
- Contacteer:
Re: genetische modificatie
maartenkleijne
Deelnemer
Deelnemer # 14
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 23-12-2000 23:51
--------------------------------------------------------------------------------
Genenuitwisseling
1. In het menselijk lichaam komen meer bacteriën voor dan lichaamscellen en een veelvoud daarvan aan virussen; bij elkaar misschien duizenden soorten ofzo. Omdat bacteriën en virussen niet zwaar zijn is het bij elkaar niet meer dan een paar ons per lichaam. Het overgrote merendeel daarvan is nuttig of althans niet schadelijk. Onvermijdelijk vindt er geregeld uitwisseling plaats in het menselijk genoom met genen van andere soorten tot en met genen van bekende mensvolgende soorten als muizen en koeien, ook weer door tussenkomst van bacteriën en virussen. Datzelfde geldt uiteraard ook voor bijen.
2. In de natuur zijn meer verschillende antibiotica aanwezig op natuurlijke wijze geproduceerd door hogere en lagere wezens om zichzelf in hun ecosysteem te beschermen, dan er ooit door mensen voor menselijke toepassing kunnen worden uitgevonden.
3. Onze bijen hebben de afgelopen tientalen miljoenen jaren kennelijk geleerd handig om te gaan met dit complexe systeem van collectief genenbezit en uitwisseling daarvan tussen soorten onderling.
4. Het aantal genen dat deelneemt aan dit wondere spel is tig nullen groter dan het aantal genen dat knappe koppen ooit zouden kunnen manipuleren. Dus hoe zou genenmanipulatie ooit consequenties kunnen hebben
5. Het komt mij voor dat de discussie pro en contra manipulatie met genen en de gevolgen daarvan in het natuurlijk milieu eerder emotioneel dan wetenschappelijk is. We hebben traditioneel zo onze gevoelens over de onschendbare goedheid van het natuurlijk milieu, zonder er acht op te slaan het natuurlijk milieu op deze planeet de afgelopen 20.000 jaar in hoge mate in cultuur gebracht is, met bijbehorende ingrijpende wijzigingen en met name verarming van allerlei genenpools. Van het totaal aan invloeden die de mens nu nog steeds heeft op de genenpools in het natuurlijk milieu is genetische manipulatie hoogstens een tamelijk minuscuul onderdeeltje.
Maar dan is het aantrekkelijk je daar druk over te maken als een inbreuk op natuurlijkheid, als excuus om niet na te hoeven denken over wat er verder zoal aan de hand is en wat me ermee moeten.
6. Mijn hypothese is dat genetische manipulatie van landbouwgewassen een tijdelijke rage is waarvan het enig nut is dat je er heel veel geld mee kunt verdienen. In de komende jaren zal juist biologische landbouw sterk groeien naarmate er meer onderzoek wordt gepubliceerd over de biochemische rijkdom van die producten. Imkers en bijen zullen daarbij een steeds belangrijker rol spelen ten dienste van nieuwe vormen van natuurbeheer.
--------------------------------------------------------------------------------
Van: hilversum | IP: ingelogged
Deelnemer
Deelnemer # 14
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 23-12-2000 23:51
--------------------------------------------------------------------------------
Genenuitwisseling
1. In het menselijk lichaam komen meer bacteriën voor dan lichaamscellen en een veelvoud daarvan aan virussen; bij elkaar misschien duizenden soorten ofzo. Omdat bacteriën en virussen niet zwaar zijn is het bij elkaar niet meer dan een paar ons per lichaam. Het overgrote merendeel daarvan is nuttig of althans niet schadelijk. Onvermijdelijk vindt er geregeld uitwisseling plaats in het menselijk genoom met genen van andere soorten tot en met genen van bekende mensvolgende soorten als muizen en koeien, ook weer door tussenkomst van bacteriën en virussen. Datzelfde geldt uiteraard ook voor bijen.
2. In de natuur zijn meer verschillende antibiotica aanwezig op natuurlijke wijze geproduceerd door hogere en lagere wezens om zichzelf in hun ecosysteem te beschermen, dan er ooit door mensen voor menselijke toepassing kunnen worden uitgevonden.
3. Onze bijen hebben de afgelopen tientalen miljoenen jaren kennelijk geleerd handig om te gaan met dit complexe systeem van collectief genenbezit en uitwisseling daarvan tussen soorten onderling.
4. Het aantal genen dat deelneemt aan dit wondere spel is tig nullen groter dan het aantal genen dat knappe koppen ooit zouden kunnen manipuleren. Dus hoe zou genenmanipulatie ooit consequenties kunnen hebben
5. Het komt mij voor dat de discussie pro en contra manipulatie met genen en de gevolgen daarvan in het natuurlijk milieu eerder emotioneel dan wetenschappelijk is. We hebben traditioneel zo onze gevoelens over de onschendbare goedheid van het natuurlijk milieu, zonder er acht op te slaan het natuurlijk milieu op deze planeet de afgelopen 20.000 jaar in hoge mate in cultuur gebracht is, met bijbehorende ingrijpende wijzigingen en met name verarming van allerlei genenpools. Van het totaal aan invloeden die de mens nu nog steeds heeft op de genenpools in het natuurlijk milieu is genetische manipulatie hoogstens een tamelijk minuscuul onderdeeltje.
Maar dan is het aantrekkelijk je daar druk over te maken als een inbreuk op natuurlijkheid, als excuus om niet na te hoeven denken over wat er verder zoal aan de hand is en wat me ermee moeten.
6. Mijn hypothese is dat genetische manipulatie van landbouwgewassen een tijdelijke rage is waarvan het enig nut is dat je er heel veel geld mee kunt verdienen. In de komende jaren zal juist biologische landbouw sterk groeien naarmate er meer onderzoek wordt gepubliceerd over de biochemische rijkdom van die producten. Imkers en bijen zullen daarbij een steeds belangrijker rol spelen ten dienste van nieuwe vormen van natuurbeheer.
--------------------------------------------------------------------------------
Van: hilversum | IP: ingelogged
-
Romée van der Zee
- Berichten: 1218
- Lid geworden op: di 14 nov 2000, 00:00
- Contacteer:
Re: genetische modificatie
Romée van der Zee
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 06-01-2001 11:08
--------------------------------------------------------------------------------
Onderstaande reaktie werd door Henk van der Scheer aan mij verzonden met het verzoek om deze op het imkerforum te plaatsen.
Ik heb hem nog eens precies uittgelegd hoe hij zelf een bericht kan plaatsen, en ben ervan overtuigd, dat het hem de volgende keer zelf lukt.
Romée
Beste Romee,
Je bent een volhoudertje naar mijn hart. Daarom nogmaals iets over genetische modificatie (GM) en genetisch gemodificeerde planten (GGP's) in antwoord op je hoop naar een langdurige gedachtenwisseling met mij. Als ik je goed begrijp verwijt je me vooral twee dingen: 1. Inconsistentie en 2. gebrek aan argumenten in mij betoog.
Om maar eens met punt 1 te beginnen. Ik zie niet goed in wat er (zoals jij schrijft) inconsistent is aan het redelijk goed inschatten van risico's van GM en het verwerpen van de huidige generatie GGP's als ongewenste prototypen. Ik schat de risico's van GM zodanig in, dat ik geen principieële tegenstander ben van het gebruik van die techniek en daarmee van het telen van GGP's. Alleen verwerp ik de teelt van de huidige prototypen, o.a. omdat ze naar de mening van grotere groepen personen overlast zouden kunnen veroorzaken. Ik ben van mening dat democratie ook moet inhouden: waar mogelijk rekening houden met de wensen van minderheden. Ik heb al eens uitgelegd waarom ikzelf de huidige GGP's niet zo geweldig vind (niet van nut voor de mensheid) en daarom kan en wil ik in deze best rekening houden met de wensen van minderheden.
Dan het tweede punt: gebrek aan argumenten. Dat verwijt zou kunnen want in kort bestek is onmogelijk alles uit te leggen en mijn opvatting is dat imkers specifiek zouden moeten discussieeren over gevaren van het telen van GGP's ten aanzien van bijen en bijenhouden.
Over de inschatting van allerhande risico's is inderdaad heel wat te vertellen, nog afgezien van het principieel afwijzen van GM. Over het in kaart brengen van de risico's van GM en het telen van GGP's bestaat niet zozeer onenigheid, als wel (maar dan ook des te meer) over de exegese (= uitleg) van de in kaart gebrachte risico's. Als je meer wilt weten over het in kaart brengen van de risico's van GM en het telen van GGP's dan moet je zijn bij een rapport, opgesteld door onderzoekers van het Wageningse onderzoeksinstituut 'Plant Research International' in opdracht van (jawel!) Greenpeace. Maar daarna gebeurt het. De exegese van de in kaart gebrachte risico's is een subjectief gebeuren en blijkt in de praktijk nogal controversieel. De exegese door bijvoorbeeld Greenpeace luidt heel anders dan die door de betreffende onderzoekers die de risico's in kaart hebben gebracht. En ik voel veel meer verwantschap met de exegese door die onderzoekers dan met de exegese door Greenpeace, maar dat had je vermoedelijk al begrepen.
Om het simpel te houden: de problematiek spits zich voornamelijk toe op de volgende twee punten: gevaar voor de volksgezondheid en gevaar voor ongecontroleerde verspreiding van genen naar de wilde flora.
Gevaar voor de volksgezondheid berust vooral op de kans dat een gemodificeerd gen aanleiding geeft tot de productie van allergene eiwitten in de betreffende GGP's. Die kans is klein, maar niet geheel nul (tot groot geluk van, jawel '¦). Bij mijn weten heeft zich tot nu toe in de praktijk slechts één geval van productie van allergene eiwitten in GGP's voorgedaan. Niemand heeft daarbij blijvend letsel opgelopen en het betreffende gemodificeerde gewas wordt niet meer geteeld. Het risco op gezondheidsschade door eten van gemodificeerd genetisch materiaal (DNA) is nul. DNA van zeer uiteenlopende soorten dieren en planten staat dagelijks op ons menu en ons spijsverteringsstelsel weet daar over het algemeen goed weg mee. In gezonde darmen wordt DNA afgebroken (verteerd) en de brokstukken opgenomen als voedsel. Maarten Kleijne geeft correct weer dat in het menselijk lichaam meer bacterien en virussen voorkomen dan eigen lichaamscellen. Er zit dus nogal wat vreemd DNA in de Homo sapiens!
GM door inbreng van vreemd DNA in een organisme vindt jij grensverleggend in het evolutieproces (en dus riskant of verkeerd?). Ik krijg de indruk dat hier emoties een rol spelen. Die spelen ook een rol bij de gedachte dat elk organisme een intrinsieke waarde heeft, zoals genoemd in het oorspronkelijke verhaal in 'Bijen'. De 'dikke van Dale' geeft een mooi voorbeeld van intrinsieke waarde, maar dan bij bij geldstukken. Als de koperprijs hoog is en de nikkelprijs laag, dan zou een koperen stuiver wel eens een hogere intrinsieke waarde kunnen hebben dan de gulden die vooral uit nikkel bestaat. Wat moet ik echter met dat begrip 'intrinsieke waarde' in onze cultuur-natuur? Hebben schapen een zekere intrinsieke waarde omdat hun wol en de lamsbouten geld oprengen? En heeft een wolf geen intrinsieke waarde, omdat de vacht en het vlees geen cent opbrengen? Dus heel gouw afschieten die "wolf" die in Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzend België al heel wat schapen heeft dood gebeten? En denk je dat die "wolf" dacht: "oh, wat hebben die schapen een mooie intrinsieke waarde, daar moet ik eens een hapje van nemen"? Of dat die schapen dachten "wat fijn dat wij onze intrinsieke waarde mogen offeren aan zo'n intrinsieke nul van een wolf? Aan me hoela die intrinsieke waarde. De natuur kent geen intrinsieke waarden. Dat begrip is een uitvinding van excuus Truusen die bij natuur meteen denken aan de kinderboerderij bevolkt met dieren met een hoge aaibaarheidsfactor. Aan me hoela met natuur in Nederland. Het laatste oerbos (ergens in de provincie Noord-Brabant) is al in de vorige eeuw gerooid. Wij hebben tuinen, parken en natuurmonumenten om de door ons gewenste "status quo" in stand te houden. Wij tuinieren in het groot. Wij onderhouden onze natuurmonumenten, want anders verloederen ze. We schieten vossen af om de korhoenders op de Holterberg te beschermen, we zetten exotische grote grazers in om natuurlijke verruiging van terreinen te voorkomen, we slepen exoten (fazanten, Carnica's) onze cultuur-natuur in en we baggeren de Weerribben van tijd tot tijd uit om definitieve verlanding tegen te gaan. En is daar nu iets mis mee? Nee helemaal niet, want de westerse Homo sapiens zou zich nog geen jaar staande kunnen houden in de echte natuur. Daar werd de soort binnen de kortste keren opgegeten door grote roofdieren, weggepest door kleinere engerds als schorpioenen, muggen en slangen of gedecimeerd door malaria, cholera, ebola en andere nare ziekten. Homo sapiens doet als andere organismen: ze vermenigvuldigt zich als Oryctolagus cuniculus om haar genenpool te maximaliseren. Homo sapiens manipuleert/modificeert de natuur opdat ze er goed in kan leven. En dat doen andere organismen ook. Zo produceren allerlei lagere organismen antibiotica om zich heen ten einde zichzelf te beschermen. In dat kader past Homo sapiens ook GM toe met als maatstaf "voordeel voor ons". Homo sapiens verschilt in deze niets van andere organismen omdat ze onderdeel is van de evolutie. In mijn denken heeft dat niets te maken met de arrogantie uit de christelijke traditie, zoals Hennie Oude Essink suggereert. Daarbij wil ik niet wil ontkennen dat de menselijke egocentrische gedachte dat Homo sapiens het middelpunt is van het heelal, vooral is gevoed door "de Kerk". Het is inderdaad een grote schande dat indertijd onder dreiging van het Kerkelijk gezag Galileo Galilei zijn bewering dat de aarde rond was moest herroepen (het Mea Culpa in deze kwam nogal laat!). Ethiek is een mooi beginsel, maar je moet het niet te pas en onpas willen toepassen.
Vooruit: GM door inbreng van vreemd DNA in een organisme is grensverleggend in het evolutieproces. Grensverleggend was ook de uitvinding van de benzinemotor, met als gevolg vele verkeersdoden (en we stappen nog steeds met veel plezier in de auto!). Nou, die doden vallen er gelukkig niet door wat jij noemt "nieuwvorming". Wat er gebeurt is bijvoorbeeld het overspringen van het gen voor resistentie tegen glyfosaat (herbicide) naar wilde verwanten van koolzaad. Dat is genetische vervuiling, aldus een subjectief, nogal geëmotioneerd waardeoordeel van puristen. Wat er werkelijk gebeurt heeft Piet Jager duidelijk beschreven in een andere forumdiscussie over ziekten, parasieten en bestrijding, sub darrenraatmethode. De wilde koolzaadverwant heeft namelijk niets aan dat gen in onze cultuur-natuur waar geen selectiedruk (spuiten met glyfosaat) aanwezig is en daardoor zal die eigenschap weggeselecteerd worden tot een marginale aanwezigheid bij enkele individuen in de totale populatie van die wilde verwant. Een dergelijke "nieuwvorming" valt in het niet bij alle "nieuwvorming" die de natuur zelf tot stand brengt.
En nou heb ik het nog steeds niet gehad over mijn eigen voorkeur: een discussie over de belangen die er voor ons als imkers en voor onze bijen op het spel staat in verband met GM en het telen van GGP's. Voer voor een volgende keer?
Groeten van,
Henk van der Scheer
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:
verstuurd 06-01-2001 11:08
--------------------------------------------------------------------------------
Onderstaande reaktie werd door Henk van der Scheer aan mij verzonden met het verzoek om deze op het imkerforum te plaatsen.
Ik heb hem nog eens precies uittgelegd hoe hij zelf een bericht kan plaatsen, en ben ervan overtuigd, dat het hem de volgende keer zelf lukt.
Romée
Beste Romee,
Je bent een volhoudertje naar mijn hart. Daarom nogmaals iets over genetische modificatie (GM) en genetisch gemodificeerde planten (GGP's) in antwoord op je hoop naar een langdurige gedachtenwisseling met mij. Als ik je goed begrijp verwijt je me vooral twee dingen: 1. Inconsistentie en 2. gebrek aan argumenten in mij betoog.
Om maar eens met punt 1 te beginnen. Ik zie niet goed in wat er (zoals jij schrijft) inconsistent is aan het redelijk goed inschatten van risico's van GM en het verwerpen van de huidige generatie GGP's als ongewenste prototypen. Ik schat de risico's van GM zodanig in, dat ik geen principieële tegenstander ben van het gebruik van die techniek en daarmee van het telen van GGP's. Alleen verwerp ik de teelt van de huidige prototypen, o.a. omdat ze naar de mening van grotere groepen personen overlast zouden kunnen veroorzaken. Ik ben van mening dat democratie ook moet inhouden: waar mogelijk rekening houden met de wensen van minderheden. Ik heb al eens uitgelegd waarom ikzelf de huidige GGP's niet zo geweldig vind (niet van nut voor de mensheid) en daarom kan en wil ik in deze best rekening houden met de wensen van minderheden.
Dan het tweede punt: gebrek aan argumenten. Dat verwijt zou kunnen want in kort bestek is onmogelijk alles uit te leggen en mijn opvatting is dat imkers specifiek zouden moeten discussieeren over gevaren van het telen van GGP's ten aanzien van bijen en bijenhouden.
Over de inschatting van allerhande risico's is inderdaad heel wat te vertellen, nog afgezien van het principieel afwijzen van GM. Over het in kaart brengen van de risico's van GM en het telen van GGP's bestaat niet zozeer onenigheid, als wel (maar dan ook des te meer) over de exegese (= uitleg) van de in kaart gebrachte risico's. Als je meer wilt weten over het in kaart brengen van de risico's van GM en het telen van GGP's dan moet je zijn bij een rapport, opgesteld door onderzoekers van het Wageningse onderzoeksinstituut 'Plant Research International' in opdracht van (jawel!) Greenpeace. Maar daarna gebeurt het. De exegese van de in kaart gebrachte risico's is een subjectief gebeuren en blijkt in de praktijk nogal controversieel. De exegese door bijvoorbeeld Greenpeace luidt heel anders dan die door de betreffende onderzoekers die de risico's in kaart hebben gebracht. En ik voel veel meer verwantschap met de exegese door die onderzoekers dan met de exegese door Greenpeace, maar dat had je vermoedelijk al begrepen.
Om het simpel te houden: de problematiek spits zich voornamelijk toe op de volgende twee punten: gevaar voor de volksgezondheid en gevaar voor ongecontroleerde verspreiding van genen naar de wilde flora.
Gevaar voor de volksgezondheid berust vooral op de kans dat een gemodificeerd gen aanleiding geeft tot de productie van allergene eiwitten in de betreffende GGP's. Die kans is klein, maar niet geheel nul (tot groot geluk van, jawel '¦). Bij mijn weten heeft zich tot nu toe in de praktijk slechts één geval van productie van allergene eiwitten in GGP's voorgedaan. Niemand heeft daarbij blijvend letsel opgelopen en het betreffende gemodificeerde gewas wordt niet meer geteeld. Het risco op gezondheidsschade door eten van gemodificeerd genetisch materiaal (DNA) is nul. DNA van zeer uiteenlopende soorten dieren en planten staat dagelijks op ons menu en ons spijsverteringsstelsel weet daar over het algemeen goed weg mee. In gezonde darmen wordt DNA afgebroken (verteerd) en de brokstukken opgenomen als voedsel. Maarten Kleijne geeft correct weer dat in het menselijk lichaam meer bacterien en virussen voorkomen dan eigen lichaamscellen. Er zit dus nogal wat vreemd DNA in de Homo sapiens!
GM door inbreng van vreemd DNA in een organisme vindt jij grensverleggend in het evolutieproces (en dus riskant of verkeerd?). Ik krijg de indruk dat hier emoties een rol spelen. Die spelen ook een rol bij de gedachte dat elk organisme een intrinsieke waarde heeft, zoals genoemd in het oorspronkelijke verhaal in 'Bijen'. De 'dikke van Dale' geeft een mooi voorbeeld van intrinsieke waarde, maar dan bij bij geldstukken. Als de koperprijs hoog is en de nikkelprijs laag, dan zou een koperen stuiver wel eens een hogere intrinsieke waarde kunnen hebben dan de gulden die vooral uit nikkel bestaat. Wat moet ik echter met dat begrip 'intrinsieke waarde' in onze cultuur-natuur? Hebben schapen een zekere intrinsieke waarde omdat hun wol en de lamsbouten geld oprengen? En heeft een wolf geen intrinsieke waarde, omdat de vacht en het vlees geen cent opbrengen? Dus heel gouw afschieten die "wolf" die in Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzend België al heel wat schapen heeft dood gebeten? En denk je dat die "wolf" dacht: "oh, wat hebben die schapen een mooie intrinsieke waarde, daar moet ik eens een hapje van nemen"? Of dat die schapen dachten "wat fijn dat wij onze intrinsieke waarde mogen offeren aan zo'n intrinsieke nul van een wolf? Aan me hoela die intrinsieke waarde. De natuur kent geen intrinsieke waarden. Dat begrip is een uitvinding van excuus Truusen die bij natuur meteen denken aan de kinderboerderij bevolkt met dieren met een hoge aaibaarheidsfactor. Aan me hoela met natuur in Nederland. Het laatste oerbos (ergens in de provincie Noord-Brabant) is al in de vorige eeuw gerooid. Wij hebben tuinen, parken en natuurmonumenten om de door ons gewenste "status quo" in stand te houden. Wij tuinieren in het groot. Wij onderhouden onze natuurmonumenten, want anders verloederen ze. We schieten vossen af om de korhoenders op de Holterberg te beschermen, we zetten exotische grote grazers in om natuurlijke verruiging van terreinen te voorkomen, we slepen exoten (fazanten, Carnica's) onze cultuur-natuur in en we baggeren de Weerribben van tijd tot tijd uit om definitieve verlanding tegen te gaan. En is daar nu iets mis mee? Nee helemaal niet, want de westerse Homo sapiens zou zich nog geen jaar staande kunnen houden in de echte natuur. Daar werd de soort binnen de kortste keren opgegeten door grote roofdieren, weggepest door kleinere engerds als schorpioenen, muggen en slangen of gedecimeerd door malaria, cholera, ebola en andere nare ziekten. Homo sapiens doet als andere organismen: ze vermenigvuldigt zich als Oryctolagus cuniculus om haar genenpool te maximaliseren. Homo sapiens manipuleert/modificeert de natuur opdat ze er goed in kan leven. En dat doen andere organismen ook. Zo produceren allerlei lagere organismen antibiotica om zich heen ten einde zichzelf te beschermen. In dat kader past Homo sapiens ook GM toe met als maatstaf "voordeel voor ons". Homo sapiens verschilt in deze niets van andere organismen omdat ze onderdeel is van de evolutie. In mijn denken heeft dat niets te maken met de arrogantie uit de christelijke traditie, zoals Hennie Oude Essink suggereert. Daarbij wil ik niet wil ontkennen dat de menselijke egocentrische gedachte dat Homo sapiens het middelpunt is van het heelal, vooral is gevoed door "de Kerk". Het is inderdaad een grote schande dat indertijd onder dreiging van het Kerkelijk gezag Galileo Galilei zijn bewering dat de aarde rond was moest herroepen (het Mea Culpa in deze kwam nogal laat!). Ethiek is een mooi beginsel, maar je moet het niet te pas en onpas willen toepassen.
Vooruit: GM door inbreng van vreemd DNA in een organisme is grensverleggend in het evolutieproces. Grensverleggend was ook de uitvinding van de benzinemotor, met als gevolg vele verkeersdoden (en we stappen nog steeds met veel plezier in de auto!). Nou, die doden vallen er gelukkig niet door wat jij noemt "nieuwvorming". Wat er gebeurt is bijvoorbeeld het overspringen van het gen voor resistentie tegen glyfosaat (herbicide) naar wilde verwanten van koolzaad. Dat is genetische vervuiling, aldus een subjectief, nogal geëmotioneerd waardeoordeel van puristen. Wat er werkelijk gebeurt heeft Piet Jager duidelijk beschreven in een andere forumdiscussie over ziekten, parasieten en bestrijding, sub darrenraatmethode. De wilde koolzaadverwant heeft namelijk niets aan dat gen in onze cultuur-natuur waar geen selectiedruk (spuiten met glyfosaat) aanwezig is en daardoor zal die eigenschap weggeselecteerd worden tot een marginale aanwezigheid bij enkele individuen in de totale populatie van die wilde verwant. Een dergelijke "nieuwvorming" valt in het niet bij alle "nieuwvorming" die de natuur zelf tot stand brengt.
En nou heb ik het nog steeds niet gehad over mijn eigen voorkeur: een discussie over de belangen die er voor ons als imkers en voor onze bijen op het spel staat in verband met GM en het telen van GGP's. Voer voor een volgende keer?
Groeten van,
Henk van der Scheer
Wie is er online
Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 30 gasten