levensbeschrijving van een wesp

[Frans vanTongeren]

In DE GELDERLANDER van 21-05-'03 stond het volgende bericht:

Wespen bouwen hun nest van rietmatten en tuinstoelen. De houtpulp wordt fijngekauwd en levert papier - maché.
De wespen halen bij ons nog niet de poten onder de stoelen vandaan, maar het teakhouten tuinmeubilair wordt op een aantal plaatsen wel lichter van kleur en als je goed zou meten ook dunner.
Een paar weken geleden hadden we alleen nog maar een dikke koningin op bezoek. Hare Majesteit zag en hoorde je aan het meubilair knagen en ze liet ook duidelijke vraatsporen op het grijze hout achter. Eergisteren hadden we, toen het zonnetje zich even liet zien, zelfs drie wespen aan tafel. Deze wespen waren aanmerkelijk kleiner dan de koningin en ik neem aan dat dit haar eerste nakomelingen zijn.
De grote voorjaarswespen zijn de kroonprinsessen van het vorige jaar. Het zijn de enige overlevenden van de eens zo machtige staat. De dames gaan, bepaald niet als maagd, de winter in. In september hebben ze aan een vluchtige vrijage met een van de in die tijd geboren darren, miljoenen spermacellen overgehouden. Dat sperma wordt keurig bewaard. Binnen het chitinepantser schuilt een half jaar lang een instant-kolonie. De in feite nog onbevruchte vrouwtjes overwinteren onder schors en mos, in vermolmd hout of in muurspleten. Vaak zoeken ze het bij de mens binnenshuis. Ze hangen dan met de kaken vastgebeten aan een balk op zolder of in de garage, in ieder geval in een onverwarmde ruimte. In de schuilplaats wachten ze in een soort coma het voorjaar af. Zodra de temperatuur het toelaat, komen ze weer tot leven en gaan uitgehongerd op zoek naar zoete plantennectar. Wanneer een dergelijk koningin weer op krachten is gekomen, zoekt ze een geschikte plaats voor haar nest. Er zijn soorten die boven de grond en soorten die in de bodem nestelen. Uit fijngekauwde houtvezels die ze met speeksel vermengt, bereid de vrouwelijke bouwvakker een papierachtige massa, waaruit het nest wordt opgetrokken.
Nu pas worden de eicellen bevrucht en in de zeshoekige cellen gelegd. De eerste eileg levert maar zeven tot tien nakomelingen op, die door de koningin gevoed worden. Na drie weken spinnen zij een cocon en sluiten daarbij de opening van de cel met een spinseldekseltje af.
Na nog eens drie weken komen de volgroeide wespen uit de pop. Ze knagen zelf het dekseltje open en kruipen uit de cel. Het zijn allemaal steriele vrouwtjes, de zogenaamde werksters. Deze werksters zijn aanmerkelijk kleiner dan hun moeder, de koningin. Ze hebben als taak: voedsel halen, larven verzorgen, de koningin voeden en het nest verdedigen. En niet te vergeten, bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Het nest kan zo in de loop van de zomer enorme afmetingen bereiken. Wespen leggen in tegenstelling tot bijen geen voedselvoorraden aan. Bij slecht weer, en dat komt in de lente nogal eens voor, kunnen ze dus niet uitvliegen om te foerageren. Er kan dan snel gebrek aan voedsel ontstaan. Het voortbestaan van de staat zou dan in het geding kunnen komen, maar daar hebben de wespen het volgende op gevonden. Wanneer de larven geprikkeld worden, bijvoorbeeld door aanraking, scheiden ze via de bek druppeltjes van een doorzichtige vloeistof uit, die ogenblikkelijk door de werksters wordt opgelikt. Deze secretie heeft een hoog suikergehalte en daardoor een hoge voedingswaarde voor de volwassen wespen.
In feite vormen de wespenlarven dus een levende voedselvoorraad, waaruit de volwassen dieren in de staat in tijd van nood kunnen putten. Zodra de omstandigheden buiten weer gunstig zijn, wordt er niet alleen zoetigheid verzameld, maar wordt er ook jacht gemaakt op vliegen en rupsen. In tegenstelling tot de bijen worden de larven van wespen hoofdzakelijk grootgebracht met dierlijk voedsel. Vaak betreft dat schadelijke insecten waardoor het nut van wespen nog eens onderstreept wordt. Wespen vangen niet alleen levende prooidieren, maar eten ook van kadavers. Het vermalen vlees, de tar