Wespen-/bijen- en hommelsteek

[Frans vanTongeren]

Artikel uit BN/DE STEM van 18-07-2001
*
- Wespensteek kan dodelijk zijn -
Door Kitty van Gerven

- Wie er ooit door werd gestoken, weet uit ervaring dat je maar beter geen confrontatie met een wesp aan kunt gaan. Het angeltje, dat-ie zo trefzeker in je huid boort, mag dan minuscuul van afmeting zijn, de gevolgen zijn omgekeerd evenredig groot. Binnen de kortste keren ontstaat er een rode plek op de huid die pijnlijk opzwelt en soms dagenlang onophoudelijk jeukt.
En toch is deze reactie, hoe vervelend ook, nog betrekkelijk mild. Wie namelijk allergisch is voor wespengif komt voor aanmerkelijk hetere vuren te staan. Immers, voor hem kan een wespensteek de dood betekenen.
Overigens geldt dit niet alleen voor mensen die door een wesp zijn gestoken. Ook bijen- en hommelsteken kunnen zeer hevige, allergische reacties oproepen. Toch zijn het doorgaans de wespen die voor de meeste problemen zorgen, weet apotheker Bart Vos. "Omdat wespen nu eenmaal hardnekkiger en brutaler zijn dan bijen of hommels. Waar de laatste vooral bloemen opzoeken, komen wespen bij voorkeur op mensen af. Ze blijven voortdurend om je hoofd cirkelen, zijn niet weg te slaan van zoete drankjes en als je niet oppast kruipen ze in je kleding."
De irritante plaaggeesten zullen uit zichzelf niet snel steken. Het angeltje wordt slechts gebruikt als verdedigingswapen en dat gebeurt pas wanneer het dier, net als trouwens de bij of de hommel, zich in het nauw gedreven voelt. Bijvoorbeeld wanneer ze geen uitweg meer zien uit de mouw of kraag van je blouse of wanneer ze vermorzeld dreigen te worden onder je voet.
Wie voor het eerst wordt gestoken kan heftig reageren, "maar een allergische reactie treedt bij de eerste steek nooit op", aldus Vos. Daarvoor moet je minimaal een keer eerder zijn gestoken. Het lichaam moet namelijk eerst met het gif hebben kennisgemaakt om zich ertegen te kunnen wapenen. En dat doet het door afweerstoffen te produceren. Word je dan opnieuw gestoken, dan herkent het lichaam het gif en mobiliseert onmiddellijk de afweerstoffen. "Probleem is echter dat de afweerstoffen een reactie in het lichaam oproepen die buiten proportioneel is en vele malen gevaarlijker dan het gif uit de steek zelf."
Dat daarbij levensgevaar optreedt, is niet uitgesloten, zo blijkt uit Vos' toelichting. "Er ontstaat vrijwel onmiddellijk een hevige zwelling. Ben je bijvoorbeeld in je arm gestoken, dan wordt die arm wel anderhalf keer zo dik. En rood. Maar wat erger is, door die zwelling wordt in hoog tempo vocht aan je bloed onttrokken, waardoor je bloeddruk plotseling daalt en je flauw kunt vallen. Hierdoor komt weer de zuurstoftoevoer naar de hersenen in gevaar en kun je in een shocktoestand terecht komen. Het hart reageert daarop door sneller te gaan kloppen, wat bij mensen met een zwak hart kan resulteren in een hartaanval. Met andere woorden: een allergische reactie op een wespen-, bijen- of hommelsteek kan dodelijk zijn. En daarbij maakt het niet uit met hoeveel gif het lichaam wordt geconfronteerd. Een klein steekje veroorzaakt een even heftige reactie als, zeg maar, tien steken."
Iemand die allergisch is, dient na een steek onmiddellijk medische zorg te krijgen. "Als je van jezelf weet dat je allergisch bent, kun je in de zomer maar beter altijd een EpiPen op zak hebben. Dat is een apparaatje waarmee je jezelf direct kunt injecteren met een dosis adrenaline, een stof die de effecten van de histamine, de gevaarlijkste stof uit het wespengif, tegengaat. Adrenaline zorgt er bijvoorbeeld voor dat de bloeddruk stijgt en dat het lichaam niet in een shocktoestand terecht komt. Doorgaans heb je na een steek nog wel enkele minuten de tijd om jezelf zo'n spuit toe te dienen."
Maar ook na het gebruik van zo'n EpiPen, die zowel in een dosis voor volwassenen als voor kinderen op doktersvoorschrift verkrijgbaar is, dient men een arts of polikliniek op te zoeken voor aanvullende behandeling of controle, meent Vos. Hoeveel mensen allergisch zijn voor insectengif is nie

[Frans vanTongeren]

Frans van Tongeren
Deelnemer
Deelnemer # 33
Waardering deelnemer
verstuurd 17-07-2001 08:49
--------------------------------------------------------------------------------
In HET ALGEMEEN DAGBLAD van 14 juli '01
schreef Jeroen Buijsen
---
MUGGENSTEKEN
-`Onze kleinzoon van 11 is vreselijk allergisch voor muggen. Hij krijgt echt hele grote bulten als hij wordt gestoken. De huisarts had ze nog nooit zo groot gezien. Laatst werd hij op de rand van zijn oor gestoken en daar ontstond een grote zwelling met jeuk en pijn. Van de huisarts kreeg hij claritine, maar dat helpt maar ten dele. Heeft u een goede oplossing?' -
*
Antwoord (rubriek diagnose)

-`Met het aanbreken van de zomer, beginnen ook de muggen ons weer te plagen. Met hun gezoem houden ze ons niet alleen uit de slaap, maar ze laten bovendien jeukende bulten op de huid achter. Bij het prikken brengt de mug een klein beetje speeksel in de huid.
Dit speeksel bevat stoffen die ervoor zorgen dat het bloed niet direct stolt. Deze stoffen veroorzaken echter ook een allergische reactie, waardoor roodheid en zwelling van de huid ontstaan. De een reageert hier sterker op dan de ander. Uw kleinzoon heeft kennelijk de pech dat hij heel sterk reageert.
Van muggenbeten zijn gelukkig geen ernstige allergische reacties bekend, zoals bij BIJEN- of WESPENSTEKEN kunnen voorkomen. Hierbij treedt in sommige gevallen een uitgebreide allergische reactie op, die zelfs levensbedreigende vormen kan aannemen. Een reactie op een muggenbult blijft altijd beperkt tot een zwelling rondom de prikplaats, hoewel die inderdaad flinke afmetingen kan aannemen en hinderlijk kan zijn.
Er is geen goed middel dat bewezen effect heeft bij muggenbulten. Bij hele forse zwellingen wordt inderdaad weleens een anti-allergiemiddel gegeven (waarvan claritine een voorbeeld is), maar of dat enig effect heeft is sterk de vraag. Tegen de zwelling kan koeling wat verlichting bieden.
Het beste is eigenlijk nog zoveel mogelijk te voorkomen dat men door muggen gestoken wordt, hoewel dit natuurlijk lang niet altijd mogelijk is. Gebruik horren en vermijd het gebruik van parfum of sterk geurende zeep. Insecten worden hierdoor namelijk aangetrokken. Trek 's avonds buiten kleding met lange mouwen aan en gebruik eventueel middelen die muggen verdrijven.'

Copyright: Buijsen, J.

[Frans vanTongeren]

Frans van Tongeren
Deelnemer
Deelnemer # 33
Waardering deelnemer
verstuurd 14-08-2001 17:07
--------------------------------------------------------------------------------
In DE STEM van 14-08-'01 stond het volgende bericht
---
POITIERS - Een 9-jarig Frans jongetje is overleden aan de gevolgen van een aanval van een zwerm bijen. De jongen werd vorige week maandag in West-Frankrijk aangevallen toen hij op zijn fiets langs een weiland reed. Hij overleed vrijdag in een ziekenhuis in Poitiers. Volgens een arts die eerste hulp verleende was de jongen ongeveer duizend keer gestoken en leidde de hoeveelheid bijengif in zijn lichaam al direct tot hart- en ademhalingsproblemen.

[Frans vanTongeren]

Frans van Tongeren
Deelnemer
Deelnemer # 33
Waardering deelnemer
verstuurd 14-08-2001 20:37
--------------------------------------------------------------------------------
In DE GELDERLANDER stond op 14-08-'01 het volgende bericht:
---
- Killerwesp duikt op in Groesbeekse bossen -
Door HANS PEETERS

GROESBEEK - Na Mook zijn nu ook in Groesbeek hoornaars gesignaleerd. De steek van de hoornaar, de grote broer van de gewone wesp, kan voor mensen dodelijk zijn.
Ongediertebestrijder P. van Stippent maakte vorige week in Mook een nestje hoornaars onschadelijk. De beesten zaten onder de dakpannen van een woning.
Een dezer dagen kreeg Van Stippent een paniektelefoontje vanuit Groesbeek: bewoners van een huis aan de Ashorst hadden bij hun woning ook een nest hoornaars ontdekt.
Het is voor Van Stippent de tweede keer in zijn carrière dat hij met killerwespen wordt geconfronteerd. Gisteren kreeg de Mookse insectenverdelger een telefoontje vanuit Heerlen met een verzoek om hulp. Ofschoon hij beroepsmatig dagelijks met allerlei ongedierte afrekent, is Van Stippent beducht voor de hoornaar. "Als zo'n beest je op een risicovolle plek steekt, bijvoorbeeld in de nek, dan kan dat zeker voor mensen die allergisch voor insectensteken zijn heel nare gevolgen hebben."
Hoornaars dwingen vanwege hun grootte respect af. De roodbruine werksters zijn twee keer zo groot als een 'normale' wesp. Een hoornaarkoningin bereikt zelfs een lengte van drie tot vier centimeter. Drie steken kunnen voor een mens al dodelijk zijn. Een paard legt volgens deskundigen bij zeven steken geheid het loodje.
Er is één geluk: hoornaars zijn eerder schuw dan agressief. Wie zich echter in de directe omgeving van een nest waagt moet oppassen.
Hoornaars komen veelvuldig in de landen rond de Middellandse Zee voor. Daar hebben ze het vooral gemunt op bijen en de gewone huis- tuin- en keukenwesp.
Volgens bioloog Gerrit Janssen uit Angeren is de steek van de hoornaarwesp in principe niet gevaarlijker dan de beet van elke andere wesp, bij of hommel. "Je krijgt bij een hoornaarsteek wel meer gif binnen. Ben je gevoelig voor wespensteken, dan loop je met een hoornaarbeet inderdaad meer kans om tegen de vlakte te gaan.
Het beestje kan ook venijnig prikken. Je kunt aan een hoornaarsteek een zeer pijnlijke plek overhouden. Maar de samenstelling van het gif van de hoornaar is niet anders of gevaarlijker dan die van welke andere wespensoort ."
De hoornaar is in ons land nog steeds een zeldzame verschijning. Vroeger kwam het insect vooral voor op de zandgronden in de Achterhoek en Drenthe. De laatste jaren wordt de hoornaar steeds vaker gesignaleerd, vooral in bosrijke gebieden zoals het Rijk van Nijmegen. Daar huizen ze vaak in holle bomen.
Eind jaren tachtig begon de hoornaar aan een opmars vanuit de mergelgroeves in Zuid-Limburg. Het beestje verwierf zich toen zelfs de bijnaam moordwesp; niet omdat hij mensen aanviel, maar bijenzwermen. Waarschijnlijk zijn de warme zomers debet aan de opmars van de hoornaar.
Twee jaar geleden overleed een 57-jarige inwoner van het Noord-Limburgse Siebengewald nadat hij tijdens een vakantie in Canada gestoken werd door een hoornaar.
De allergische reactie na een wespensteek bestaat eruit dat vocht wordt onttrokken aan de bloedsomloop. Dat leidt vervolgens tot een lage bloeddruk, hetgeen flauwvallen en in het uiterste geval in coma raken tot gevolg kan hebben. Mensen met een wespenallergie wordt aangeraden een injectiepen met adrenaline bij zich te dragen. Adrenaline kan de bloeddruk na een wespensteek weer tijdelijk verhogen. Snel bezoek aan Eerste Hulp of dokter blijft geboden voor verdere behandeling. Wat uiteindelijk de gevolgen zijn hangt af van de ernst van de allergische reactie en de snelheid waarmee een medische hulppost bereikt kan worden. Jaarlijks sterven in ons land vijf tot zes mensen na een wespensteek. De hoornaar komt vooral voor in Canada, maar ook in Europa wordt de wespensoort steeds vaker gesignaleerd. In Italië staat de hoornaar (waar hij calabrone heet) te boek als een gevreesd stekebeest en ook in Frankrijk, waar ze 'm frelon noemen, boezemt de hoornaar angst in. In Duitsland staat het beestje wonderwel op de lijst van beschermde diersoorten omdat het zich verdienstelijk maakt als vanger van grote hoeveelheden insecten.
Ongediertebestrijder Van Stippent waarschuwt mensen om hoornaarnesten niet eigenhandig te verwijderen. Wie meent een hoornaar te zien kan bellen met Piet Van Stippent: 024-6961802.


(Fr.: In Nederland is dit insect toch ook beschermd? Die insectenverdelger maakt wellicht een misstap!)

[maartenkleijne]

maartenkleijne
Deelnemer
Deelnemer # 14
Deelnemer gewaardeerd:

verstuurd 14-08-2001 21:53
--------------------------------------------------------------------------------
In het aardige boekje van Heiko Bellmann
over bijen wespen en mieren, wordt over hoornaars gezegd dat zij veel minder agresssief zijn dan gewone wespen maar eerder mensen mijden.
Het is echter niet verstandig anders dan heel voorzichtig of beschermd een hoornaarnest dichter dan 5 m. te naderen.
Als kind in Bennekom op de Veluwe hadden wij jarenlang een hoornaarnest in een ongebruikte schoorsteen. Ze waren er elk jaar weer ook al was het telkens een nieuwe volk.

We hadden daar een camping met veel mensen dus en ieder jaar werd er wel eens iemand gestoken die er niet goed mee omging, maar toch relatief weinig voor de vele honderden hoornaars die er waren. Nooit was het erger dan een extra dikke bult zoals bij de steek van een wesp, die wel heel vaak voorkwamen want ook wespen waren er in de zomer zat.

1x ging het mis: er was een 'bonte avond' buiten met misschien honderdvijftig mensen, met behulp van felle schijnwerpers. In de late schemer kwamen er een paar honderd hoornaars op het licht . Dat ging goed tot een paar mensen in paniek raakten en als reactie daarop de hoornaars tot de aanval over gingen.
Verscheidene mensen liepen meerdere steken op; mijn moeder meer dan 25 in handen en armen. Het duurde maar heel kort omdat iemand zo handig was gelijk alle lichten uit te doen en de hoornaars daarop pijlsnel naar huis gingen. De volgende dag had niemand meer echt last behalve mijn moeder die nog een dag lang met een verband om haar opgezwollen hand liep. Ik kan dus getuigen dat het fabeltje dat 7 hoornaar steken een mens of zelfs een paard kunnen doden inderdaad een fabeltje is.
De bonte avond werd trouwens later nog binnen voortgezet maar echt leuk werd het nieet meer.

2x heb ik mogen zien hoe in de nazomer de jonge koninginnen vergezeld door een groot aantal volgers -ws. hoofdzakelijk darren weet ik nu- massaal uitvlogen. Maar elk jaar kwam er dus minstens 1 terug in het oude nest om volgend jaar opnieuw te beginnen.

Jaren later moest diezelfde schoorsteen geveegd worden omdat het plan was er toch weer een kachel aan te zetten. Als gevolg daarvan zaten we wekenlang regelmatig hoornaars in de betreffende kamer, soms tientallen; deze hebben hoewel zij dus echt verschrikt waren nooit iemand gestoken.

--------------------

Maarten Kleijne, consultant organische processen

[Romée van der Zee]

Romée van der Zee
Beheerster
Deelnemer # 2
Deelnemer gewaardeerd:

verstuurd 14-08-2001 22:19
--------------------------------------------------------------------------------
Mooi verhaal Maarten.
Wie alles over hoornaars wil weten, en mooie afbeeldingen zien, kan terecht op:
http://www.muenster.org/hornissenschutz/inhalt.htm
Romée

[Erik Speksnijder]

Erik
Deelnemer
Deelnemer # 104
Deelnemer gewaardeerd:

verstuurd 15-08-2001 01:02
--------------------------------------------------------------------------------
Op de door Romee genoemde site kun je tevens lezen, dat alle verhalen, van de door Frans hiervoor aangehaalde "kenners", naar het land der fabelen mogen verhuizen.
Helaas wordt je voortdurend met fabelen belast door zogeheten "kenners". Ik erger me hier vaak groen en geel aan. Juist dit soort vage sensatieverhalen onthouden de mensen. De mening van een echte kenner, die vaak "gelukkig" nog in 1 regeltje mag vertellen dat je het een en ander iets genuanceerder moet zien, wordt niet meer gelezen.
Je staat er soms verbaasd van wat een l..verhalen er allemaal de ronde doen. "Wist je bijvoorbeeld, dat je van een steek van een libel pas echt goed de pijp uitgaat?"
Probeer als imker (en in de ogen van velen derhalve kenner op het gebied van alle(?) insekten) s.v.p. niet mee te doen aan al die nonsens en probeer de mensen een klein beetje realisme en respect bij te brengen voor dat weinige wat we in ons landje nog over hebben.
Het verhaal van die bijenzwerm aan de gevel is een goed voorbeeld van hoe het ook kan en eigenlijk wat vaker zou moeten gaan.

[Frans vanTongeren]

Frans van Tongeren
Deelnemer
Deelnemer # 33
Waardering deelnemer
verstuurd 16-08-2001 15:53
--------------------------------------------------------------------------------
DE GELDERLANDER van 16-08-'01 plaatste het volgende bericht:
---
-Imker: 'Hoornaar is vredelievend en nuttig' -
Door onze verslaggever

-MOOK - De hoornaar, de reuzenwesp die in de regio Nijmegen steeds vaker gesignaleerd wordt, is een vredelievend en onschadelijk, zelfs nuttig dier. Dat zegt voorzitter dr. F.Heessen van de imkersbond LLTB uit Mook.
Heessen ergert zich aan de ophef die in de regio gemaakt wordt over de hoornaar, waarvan onlangs nesten zijn gevonden in Mook en Groesbeek.
De steek van de hoornaar is volgens dr. Heessen absoluut niet dodelijk en zelfs nog minder gevaarlijk dan die van bijen en wespen. De normale reactie bij een steek is zwelling en roodheid.
Heessen geeft wel toe dat een insectenbeet voor mensen die er gevoelig voor zijn gevaar kan opleveren. Anders dan de 'normale' wesp komt de hoornaar niet op limonda en ijsjes af. Het dier voedt zich vooral met insecten en plantensappen. Heessen: "Juist daardoor is de kans om gestoken te worden heel klein. Ook honingbijen dienen wel als prooi, maar niet in die mate dat het schadelijk is voor de imker."
Heessen kent zelfs een imker in Midden-Limburg die nestkasten ophangt voor hoornaars in de omgeving van zijn bijenvolken.
(Fr. staat in de reactie van Romée (14-08)hierboven)
Hoornaars hebben overigens de gewoonte niet te jagen in de nabijheid van hun nest. Het is volgens Heessen dan ook niet zo verwonderlijk dat de hoornaar in sommige landen, waaronder Duitsland, een beschermde diersoort is. In plaats van doodspuiten met insecticiden, zoals nu in onze regio gebeurt, is het volgens Heessen heel goed mogelijk de nesten te verplaatsen als ze toch hinder veroorzaken. Heessen vindt het dan ook onterecht dat hoornaars de benaming killerwespen meekrijgen. "Het enige wat de hoornaar verweten kan worden, is zijn indrukwekkende verschijning." -

(Fr. hier zal Erik (en niet alleen hij) blij mee zijn. Overigens is het stukje van Kitty van Gerven(18-07) zo slecht nog niet!)

[Frans vanTongeren]

Al achttien dagen heeft het niet geregend en bijen smachten naar water.
Ze halen dat uit mijn vijver en vanmorgen had ik daar een uitschuifladder over gelegd om overschot aan waterplanten weg te kunnen slepen.
Toen...werd ik gestoken in de knokkel van mijn middelvinger (die steek ik wel eens op!)
Tjonge , wat deed dat zeer. Gelukkig kon ik hem in het koele water steken.
Achttien jaar imkeren ligt achter me en dus ook achttien jaren van gestoken worden.
Heeft die toenemende gevoeligheid voor steken daar mee te maken, wil ik u vragen?




Edited by - frans vantongeren on 09/04/2002 19:55:16

[maartenkleijne]

Als ik goed ben ingelicht zijn er drie vormen van extra gevoeligheid voor bijensteken.

1. Een bijensteek kan juist een zenuwuiteinde treffen. Dat voel je vanzelf wel. Vingers, lippen en b.v. het puntje van de neus hebben veel zenuwuiteinden, dus de kans dat het extra zeer doet is aldaar groter.
Ik denk, Frans, dat dit even je lot was.

2. Sommige mensen zijn veel gevoeliger voor bijensteken dan anderen, en schrikken dus ook meer. Dat heeft niks met allergie te maken. Het doet alleen meer zeer. Ook individueel kan je de ene keer meer pijn van een steek hebben dan anders. B.v. als je veel adrenaline in je bloed hebt voel je minder pijn van een steek, dat wil grappig genoeg zeggen: als je boos bent of angstig voelje minder last van een steekje; ook al hebben de bijen dan meer lust je te steken omdat de adrenaline lucht die je dan verspreid door heen begrepen wordt als agressie, waartegen zij zich moeten verdedigen.

3. De allergische reactie die bijensteken bij sommigen kunnen oproepen heeft niks met pijn te maken.
Kan zelfs volgen op een bijensteek die de persoon nauwelijks heeft gevoeld. Een allergische reactie kan puur aangeboren zijn maar wordt vaak pas getriggerd door de eerste steek, en dus actueel worden bij de tweede steek. Dan is het vervolgens zo dat de allergsiche reactie erger kan worden naarmate je vaker bent gestoken, zozeer dat de laatste steek dodelijk kan aflopen, als er niet snel een adrenaline injectie overheen komt. Als je van die allergsiche personen in je omgeving hebt is het als imker verstandig zo'n injectie in je ijskast in voorraad te hebben.
Als je niet allergsich bent, betekent dat vaak dat je gevoeligheid voor steken afneemt naarmate je vaker gestoken wordt, al is dat geen garantie dat het van jaar tot jaar steeds beter gaat.
Een licht vorm van allergie kan in de loop der jaren ongemerkt worden opgebouwd, totdat die na veel jaren manifest wordt. Het komt dat ervaren imkers na jaren zo allergisch worden dat ze hun hobby eraan moeten geven. In jouw geval Frans klinkt het niet als allergie maar als een incidenteel extra pijnlijke prik.
De steken die je deze zomer ingetwijfeld nog zult incasseren zullen leren of ik gelijk heb. In elk geval: geniet weeer van de zomerbijen zoveel je maar kan.