paardekastanje

[Frans vanTongeren]

DE PAARDEKASTANJE.

In mijn tuin heb ik vier paardekastanjes geplant. Op dit moment bloeien ze volop!
Drie bomen moeten de bijenvolken beschermen tegen felle middag- en avondzon (niet lachen nu; ooit zal de zon gaan doorbreken!).
(De vierde staat zo maar ergens mooi te wezen.)
In het DEVENTER DAGBLAD van 06-06-'97 schreef Theo Schildkamp in z'n rubriek ‘Natuurlijk’ over deze prachtige bomen. Ik vind het blad er altijd zo fris uitzien op die droge zandgrond.
Ik zal wat bloemtrossen voor u afknippen...

* Turkse ruiters zouden in het verleden hun paarden gevoed hebben met kastanjes. Vandaar de naam.
* In de zeventiende eeuw werd de boom vanuit West-Azië geïmporteerd naar West-Europa.
* Rond de twintigste mei behoren alle kastanjes te bloeien. Die van mij hebben dit jaar hun kaarsjes niet opgestoken. De late nachtvorst (op 21 april '97 vroor het zeven graden heeft de bloei teniet gedaan.
* De kaarsen bestaan soms wel uit honderd afzonderlijke bloemen. De onderste ontluiken het eerst; die aan de top van de bloeiwijze zijn altijd de jongste. Dit is ook te zien aan de kleur van het hartje van de bloemen; geel bij de prilste, karmijnrood bij de oudste en daartussen oranje. Dit kleurvlekje is het ‘honingmerk'.
Het gele honingmerk betekent weinig honing, het rode is overvloed.
* De nectar bevat een bijzonder hoog suikergehalte van zeventig procent.
* Bijen proeven dàn pas zoet wanneer er 28 gram suiker in een liter zit. De mens ervaart het zoet al bij 4 gram op een liter.
* Tot slot schreef Schildkamp..
Je moet haast wel tot de conclusie komen dat elke bloem bestoven en bevrucht wordt en dat uit ieder bloesempje een kastanje groeit. Maar ook door de bijen wordt geprutst, gehannest en geknoeid bij de bestuiving. De postillon d’amour werkt niet altijd goed en degelijk. Dat is maar goed ook want anders zou de boom in de herfst bezwijken onder het gewicht van de vruchten.

[maartenkleijne]

Goed verhaal Frans!
Zoals je zegt: rond 20 mei behoren ze volop te bloeien. Maar de tijden veranderen. De kastagne is al 50 jaar een indicator voor voorjaarswarmte en de laatste 10 jaar voor broeikaseffect.
In Hilversum staan ze deze week al volop in bloei dat is net als afgelopen jaren 2-3 weken 'te vroeg'.

[Frans vanTongeren]

Heimans, Heinsius en Thijsse (Geïllustreerde Flora van Nederland) wisten me nog meer te melden.
Tot het geslacht Paardekastanje behoren o.a. de Wilde Kastanje , waarvan de bloemkroon wit is met gele en rode stippels (honingmerk).
Omstreeks het midden van de zestiende eeuw is deze in West Europa ingevoerd uit Klein Azië door bemoeiingen van de Nederlander Bousbecke, in dienst van de keizer van Duitsland en enige tijd gezant te Constantinopel. Hij heeft ook tulpen en andere bolgewassen overgebracht.
De schors en de knopschubben van de kastanje bevatten een stof waarvan de oplossing in water of alcohol het lichtverschijnsel der fluorescentie bevat.(Volgens mij wordt er geen propolis van gewonnen.) De zaden worden door zwijnen en herten gegeten.Ook vee houdt er wel van.
De naam Wilde Kastanje berust op een toevallige gelijkenis van de zaden van deze plant met de vruchten van de Tamme Kastanje (een geheel andere boomsoort).
Er zijn nog andere soorten Paardekastanje zoals de Rode Kastanje met een rode bloemkroon en weinig stekelige vruchten of zaden. De Gladde Kastanje met een vuilrode bloemkroon en klierpuntjes op de rand van de bloemkroonblaadjes. En verder is er de Gele Kastanje uit de Verenigde Staten met een bloemkroon die geel is.De achterzijde van het blad is wollig behaard.
Ik lees nog elders dat het stuifmeel goudgeel zou zijn. Die kleur wordt inderdaad binnengebracht door de Joppe-lievertjes.

[Gerard Boswinkel]

Hoi Frans,

Jij schreef:
Ik lees nog elders dat het stuifmeel goudgeel zou zijn. Die kleur wordt inderdaad binnengebracht door de Joppe-lievertjes.

Dit klopt niet. Het stuifmeel is (bak)steen rood. (zie pollen loads of the honeybee). De kleur is bijna gelijk aan de kleur van het stuifmeel van de rode dovenetel. Maar die wordt bevlogen in februari/maart.

Als de bijen honinghalen op de paardekastanje zijn ze van kop tot angel bruin-rood bepoederd. Maar dan moet de temperatuur wel een paar graden hoger zijn dan die op dit moment is. Misschien heb je morgen of overmorgen meer kans.

Gerard

[maartenkleijne]

Om het verhaal kompleet te maken: je hebt ook nog de herfstkastagne, een slordige struik met de bekende kastagnebladeren, 2-4 meter hoog, die in de late nazomer bloeit, met grote witte pluimen; een uitstekende drachtplant!

[Frans vanTongeren]

Gerard heeft gelijk!
Het stuifmeel (zes meeldraden) van de Wilde Kastanje (geslacht Paardekastanje) is niet goudgeel, maar steenrood. Na zijn bericht ben ik even in één van mijn vier bomen geklommen.
300 meter verderop staat een Rode Kastanje en ik dacht altijd dat deze boom de rode stuifmeelklompjes aanleverde.
(Dat goudgele bericht haalde ik van de A3 'Bijenweide', met links de 'honingweide' en rechts de 'stuifmeelweide')

[Ed Pieterse]

Honing van de Kastanje?

Er wordt driftig gevlogen op de kastanje , maar pas later in de middag. Dat deed bij de vraag opkomen wanneer (op welke tijd van de dag) honingt nu zo'n kastanje, is dat de namiddag?
Er zijn onder jullie zulke goede planten en bomenkenners, dat ik jullie zou willen vragen: Zijn er gegevens bekend, wanneer welke planten of bomen eigenlijk honingen?
Het zou grappig zijn dat te weten, want als bv de Linde bloeit, is dat altijd tegen de namiddag en avond, dan is het ook het beste om de kast na te kijken, want dan zijn de vliegbijen weg.
Ook een lijst van het suikergehalte van de diverse nectarsoorten lijkt me leuk om eens te bekijken. Ik dacht altijd dat de kers met een suikergehalte van 48% van de nectar het hoogste was. 70% nog nooit van gehoord.
Maar ik heb al genoeg gevraagd.

Ed Pieterse

[Erik Speksnijder]

Ik heb moeten leren, dat de paardenkastanje zijn naam dankt aan de hoefijzervormige voet van het blad. Als een blad van de boom valt blijft er dan ook een hoefijzervormig litteken op deze plaats over.
Ook las ik onlangs in "Het Landleven" nog een andere naamsverklaring: de Romeinen zouden deze plant in onze contreien ingevoerd hebben, omdat ze de kastanjes niet als voer voor hun paardjes wilden missen.


Erik

[Jelte Pieter Dijkstra]

Over de Paardekastanje is buitengewoon veel te zeggen. Tot de rode Paardekastanje voelde ik mij altijd erg aangetrokken, omdat ze vrij uniek waren. Maar omdat 'rood' toch niet meer zo in, bovendien is de opbrengst ervan stukken lager, zal ik mijn gevoel wat moeten bijstellen. Ik was overigens ook altijd in de veronderstelling dat het rode stuifmeel afkomstig is van de roodbloemige kastanje.
Genoeg monumentale kastanjes, maar ik heb dit jaar nog geen bij gezien op de kastanje. Verscheidene keren heb ik de bloesem in de gaten gehouden. Maar in de namiddag kwamen enkele bijtjes met kastanjebruine bepoederde borststukken en halve achterlijven thuis. Ze vliegen er wel op, alleen pas later in de namiddag en avond. De Esdoornbloesem is momenteel debet daaraan. Massaal vliegen ze op de Esdoorn, waarvan sommige bomen nog in volle bloei staan. Toen ik gisteravond langs de vlieggaten liep rook ik een heerlijke wat meidoorn achtige reuk. Vanochtend in wind en regen stonden ze nog te ventileren. De ijverraars.

J.P.

[Romée van der Zee]

Volgens Eva Crane behoort de paardekastanje wat betreft honingopbrengst tot klasse 4. Dat betekent dat onder optimale omstandigheden 101 tot 200 kg per hectare geoogst kan worden.

De kleur varieert, afhankelijk van de soort, van zeer licht tot zeer donker.
Sommige soorten veroorzaken vergiftigings-verschijnselen bij vee en bijen (= vee van de imker).

Het suikergehalte (in miligram per bloem over 24 uur gemeten) varieert tussen 1,10 en 2,08.

Bij het Popta slot in Marssum onder Ljouwert zag ik zaterdag om 13.00 uur op de vele bloeiende kastanjes toch ook wel wat bijen vliegen.

R.