Een prachtschubwortel

[Erik Speksnijder]

M'n eerste bericht was ineens foetsie, dus hopelijk komt dit bericht niet 2 keer voor.
Enige jaren geleden kreeg ik van iemand een onbekend plantje, wat ik in de buurt van een wilg moest planten. Het leek net een dotje grond en ik heb het zonder al te veel verwachtingen in de buurt van een wilg geplant. Eigenlijk verwachtte ik er niets van en ik heb er de afgelopen jaren ook niet echt meer bij stilgestaan. Tot ik vandaag ineens allemaal paarse krokussen (daar leek het van een afstandje op) bij de genoemde wilg (een gele bindwilg) zag groeien. Bij nader onderzoek bleek het echter een lipbloemige te zijn. Een beetje bremraapachtig (in de duinen vlakbij groeit walstrobremraap). Dit klopte; volgens m'n flora is het een prachtschubwortel.
Het is een parasitaire plant, die op populier en wilg parasiteerd.
Helaas is het bovengenoemde alles wat ik te weten kon komen en derhalve hoop ik dat iemand anders er iets meer van weet. Is het bijvoorbeeld een zeldzame plant, is het inheems (etc. etc.).

[Hans van der Post.]

10-04-2001 11:11
--------------------------------------------------------------------------------
Ik heb mijn plantenbijbel er bij gehaald, Oleg Polunin: "Bloemen en planten van Europa"
Ik zal de letterlijke tekst overtypen.
Orobanchceae = Bremraapfamilie
Woekerplanten zonder chlorophyl, op de wortels van bloeiplanten. Bovengrondse stengels meestal rechtopstaand
met onderaan talrijke schubben inplaats van blad en met dichte, meestal cilindervormige aren van talrijke ongesteelde bloemen.

Lathraea planten met beschubde, kruipende wortelstok; kelk regelmatig 4 tandig.
Orobanche planten zonder kruipende wortelstok; kelk zijdelings 2 lippig.

En nu de beschrijving van de plant die Erik in de tuin heeft staan.
L. squamaria = schubwortel. Bloemen wit met vaal purperen tint, in een forse naar een zijde
gekeerde veelbloemige aar. Bloemkroon 1.1/2 tot 2. cm. iets langer dan de kelk; de kelk buisvormig,
4 tandig, klierachtig behaard; schutblad eirond stengel wit tot roze met witachtige, eironde schubben onderaan,
eerst gebogen, later rechtopstaand 8- 30 cm. Woekerend op hazelaar, populier, iep, en andere bomen.
Bloeitijd: maart - mei. In geheel Europa ( behalve P., NL.)

Je zou zeggen dat hij hier niet thuis hoort.

Het kan ook nog de L. clandestina zijn.
Die voldoet aan de beschrijving van crocussen die Erik gaf:

Onderscheidt zich van de schubwortel door de grote, heldere purperen bloemen die in dichte tros vrijwel op de grond, op korte stengel direct uit de ondergrondse, beschubde wortelstok.
Bloem 4- 6 cm., rechtopstaand; bloemkroon veel langer dan de onbehaarde kelk, de bovenlip sterk gekromd.
Woekerend op boomwortels. Spanje tot Italië.

[Romée van der Zee]

10-04-2001 13:03
--------------------------------------------------------------------------------
Hallo Eric en Hans,
Jullie beschrijving van de Bremraap (Orobanche purpurea, staat op de rode lijst 3) riep bij mij de herinnering op aan een soortgelijke ervaring. Ik liep vorig jaar, begin mei, bij een riviertje in Zuid Frankrijk, de Corbieres. Daar zag ik veel blauw/paarse crocusachtige bloemen, die ik niet kon determineren. Jullie misschien?

[Erik Speksnijder]

10-04-2001 20:01
--------------------------------------------------------------------------------
Het door jouw gefotografeerde plantje is de prachtschubwortel (Lathraea clandestina). Leuk. Zo ziet het er momenteel uit.

[Frans vanTongeren]

10-04-2001 22:11
--------------------------------------------------------------------------------
Romée maakte een schitterende foto van de Prachtschubwortel; 'prachtiger' dan de foto's welke ik in de 'Interactieve flora van Nederland' kon bewonderen.
De plantenbijbel van Hans, maakt van mij geen gelovige. Oleg Polunin lijkt het bestaan van werkwoorden vergeten te zijn. Een soort Jan Tempelman-stijl.
Mijn plantenbijbel (Heimans, Heinsius en Thijsse) verheft het plantje van Erik nog niet tot 'Pracht'.
Deze mannen noemen haar/hem 'Kleine Schubwortel.
*
Wat schrijft de Interactieve flora?
- Prachtschubwortels hebben wortels met schubben. Deze schubben staan kruisgewijs om de wortel gerangschikt en zijn hol en hartvormig. Waarschijnlijk helpen deze schubben haar met het opnemen van voedsel.
P.sch.w. doet dit op een bijzonderen manier. Ze is een echte parasiet. Dat wil zeggen dat ze zowel haar minerale voedingstoffen als haar suiker uit andere planten haalt.
In tegenstelling tot de meeste echte parasieten zuigt de P.sch.w. beide stoffen uit de HOUTvaten in plaats van uit de BASTvaten. Omdat sap uit houtvaten alleen in het voorjaar suikers bevat, groeit en bloeit ze in het voorjaar.
P.sch.w. parasiteert voornamelijk op de wortels van wilgen en populieren. Ze wordt met pootgoed van deze bomen verspreid.
De bloem bloeit van maart tot mei.
De bloeiwijze is alleenstaand gesteeld of ..in een tros.
De kleur is paars, violet, purper of lila.
De vorm is lipbloemig, tweezijdig symmetrisch
Er zijn vier meeldraden en twee stijlen
De bladstand is kruisgewijs, tegenoverstaand
De bladvorm is schubvormig
De stengel is rolrond, rechtopstaand, massief
De vrucht is een doosvrucht.
De Prachtschubwortel is een meerjarige, kruidachtige plant die voorkomt in bossen en parken.
Ze is tweeslachtig.
*
Erik, zo'n plantje zou ik ook wel willen hebben!

[Romée van der Zee]

10-04-2001 23:36
--------------------------------------------------------------------------------
Bedankt. Alweer een raadsel opgelost. Ik heb het nog even in de Heukels nagekeken, en het is beslist de prachtschubwortel. In de Heukels stond verder nog vermeld, dat hij op één plek midden in Nederland voorkomt. Bovendien verwacht men dat hij zich verder zal uitbreiden, gezien de waarnemingen in België. Komt voor in heemtuinen, en wordt verspreid met pootgoed.
Of het ook een bijenplant is, moeten we eens aan Arjan Neve vragen.