Buitenwijk-bloemenborderhoning

[Huib Koel]

Door een Chinees antibioticaschandaal en de Argentijnse crisis stijgt de honingprijs naar ongekende hoogten. Kansen voor Hollandse imkers.....

door Diny Schouten, Vrij Nederland 17-8-2002

De heide honingt niet alle jaren. Daarvoor moet het tussen het hoge en het lage Mariafeest (I5 augustus en 8 september) warm zijn, maar er moet ook veel regen vallen. (Bijen zijn kennelijk katholieke dieren, of dat lijkt alleen maar zo omdat ik mijn onderricht op de Loonse en Drunense Duinen bij Biezenmortel kreeg.) Zijn de weersomstandigheden op de hei niet gunstig, dan komt er weinig honing in de bijenkasten, en is het niet de moeite om de honing te slingeren.

'Slingeren' (het centrifugeren van de raten) klinkt fijn knus. Met honing stuit je op een gezellig oud ambacht, met zeer toegewijde, veelal bejaarde imkers-uit-liefhebberij, die zich hebben verenigd in wekelijks vergaderende clubs die alle Sint-Ambrosius heten, en waarvan sommige leden zich zonodig de kunst van het korven vlechten eigen maken, opdat een eeuwenoude cultuur niet verloren gaat. Bijenteelt was altijd een schakel in de kringloop van boerenbedrijven. Teelten profiteren van de bestuiving, en de honing is een kostbaar product. Patrick Faas legt in Rond de tafel der Romeinen (Domus, I994) uit dat voor honing ongeveer evenveel werd betaald als voor olijfolie. Honing geldt als een 'natuurproduct' waar mensen met hun tengels vanaf zijn gebleven. Dat is de vraag. Ik herinner me een prijs die Slow Food gaf aan een Turkse imker die een inheems bijenras had gered uit de verdoorgevoerde selectie der soorten. Net als bij runderen wordt agressiviteit weggeselecteerd en productiviteit bevorderd. In Nederland zijn er wrijvingen tussen imkers en Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer (die over vergunningen gaan voor bijenkasten), want er is geen overeenstemming of de Nederlandse imkersbij wel een Nederlandse bij is. Nederland eet geen Nederlandse imkershoning. De concurrerende prijs van buitenlandse honing heeft de inheemse diversiteit uit winkels verdreven, ook uit de zich zo noemende natuurwinkels. De bulk van de goedkope honing komt uit China. Daar is op dit ogenblik een schandaal mee, er zijn te veel antibiotica in gevonden. Er geldt een Europees importverbod. Argentinië staakte dit jaar de export. Door het tekort - China en Argentinië leverden vijfenzeventig procent van het wereldtotaal is de prijs van honing begin dit jaar gaan stijgen, naar voorlopig ongekende hoogten.

De roodmerken onder de honing heten 'bloemenhoning' of 'zomerhoning'. Ook als ze 'acacia' of 'klaver' heten wil het nog niet zeggen dat ze zuiver op de graat zijn; de warenwet vindt het al best als ze het voor negenenveertig procent zijn. Heldere, vloeibare honing die zo min mogelijk kristalliseert, wordt het meest gewaardeerd, daarom wordt er zo fijn mogelijk gezeefd, maar hoe grondiger alle stuifmeelsporen zijn weggefilterd, hoe oninteressanter de smaak. De aanwezige enzymen, die honing samen met de vele mineralen heilzaam maken, overleven verhitting boven de veertig graden niet, maar zonder verhitting zijn de grote oliedrums waarin honing wordt verhandeld, niet snel genoeg vloeibaar te krijgen om te vermengen en in potten te kunnen afvullen. Ook wat het profijt van verwarmen betreft ten koste van de smaak lijkt honing op olijfolie; merken als Mellona of De Rit zijn geen kwaliteitsinerken maar handelsmerken. Imkershoning onderscheidt zich door niet filteren, niet mengen en niet verhitten, zoals een particuliere oliemolen de pure, koude persing garandeert van olijfolie, of zoals een privé-eigenaar instaat voor ongefilterde wijn zonder conserveermiddelen.

Ik had geen notie van het exquise van monoflorale honing. Het lijkt onwaarschijnlijk dat bijen zo kieskeurig zijn dat ze zich beperken tot één soort nectar. Toch is het zo, bijen zijn bloemvast. Er zijn zulke meesterwerken als kastanjebloesemhoning, rozemarijnhoning, lavendelhoning, saliehoning; distelhoning, oranjebloesemho