Honingzemen

[Henk Klok]

Ik kreeg de volgende vraag:
Geachte redactie,
 Wij zijn op zoek naar de betekenis van honingzemen, wat is het ?
 In ons blad DE VELUWENAAR willen we hier graag iets over schrijven. Dus als u ons kunt helpen???
 Groeten,
 Louis Fraanje, voorzitter Jac. Gazenbeek Stichting

Ik antwoordde:
Imkers brachten ten tijde van de korfimkerij (eind 19e - begin 20e eeuw) de honingraten naar de honingzemerij, waar de honing uit de raten werd geperst.
De bijenvolken werden in die tijd vóór het oogsten van de honing afgezwafeld (door middel van zwafeldamp gedood) om de raten uit de korf te nemen.
In latere tijden, toen men was overgegaan tot het houden van bijen in bijenkasten, werden de volle honingraampjes uit de kasten gehaald, zoals het tegenwoordig nog steeds gebeurd, en werd de honing uit de raampjes geslingerd (in een honingslinger word de honing hierbij door centrifugale kracht uit de ramen geslingerd, nadat eerst het afsluitende waslaagje van de raampjes verwijderd is).
Het zemen is eigenlijk het reinigen van de honing van resten bijenwas, stuifmeel, bijenpootjes etc.
Het blad Bijen heeft vorig jaar over de geschiedenis van een honingzemerij geschreven, hieruit zou ik ook wat hebben kunnen citeren, ware het niet dat mijn jaargang op dit moment wordt gebonden.


Heeft iemand nog toevoegingen of verbeteringen?

groet,
Henk

[Piet Jager]

Honingzeem = ongepijnde (zonder druk van een pers) honing, het zoetste, het vetste van de honing (dus zonder stuifmeelresten)
Zemerij: honing- of waszemerij; fabriek(je) waar honing of was bewerkt wordt voor wederverkoop. Dus: waar honing en was van elkaar worden gescheiden.

Zie ook: http://www.bijenhouden.nl/forum/topic.a ... nde,honing

!Piet

[Henk Klok]

Dit vond ik bij de site van de [url="http://www.dbnl.org/tekst/ginn001hand02/ginn001hand02_009.htm"]Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren[/url]:
Zevende hoofdstuk. De lagere vaktalen.
46. De imkertaal. 25/30
Honingoogst: laten uitdruipen; dat is zeemhoning. In den honingslinger: geeft den slingerhoning. Honing die niet uitgeslingerd kan worden is heidehoning. Dien brengt de honingpers te voorschijn, door de raten te pijnen; maar maagdelijke, ongepijnde honing is beter dan gepijnde honing, pershoning. Men laat den honing bezinken in den honingrijper, en verkoopt hem in fleschjes, in een krat verpakt, of als raathoning.


groet,
Henk

[H.S. Kok]

Een honingzemerij (zeemen = zuiveren) is een inrichting, waar de inhoud der korven, uit welke de bijen verwijderd zijn, wordt verwerkt. Eerst worden de mooie, blanke stukken honing eruit gesneden, die als raathoning in de handel worden gebracht. Na verdere sortering worden uit de verschillende kwaliteiten, honing en was van elkaar gescheiden en deze beide daarna gezuiverd. De stukken raat, die geen honing bevatten, worden apart verwerkt tot zuiver bijenwas. Al naar de wijze, waarop de verwerking en zuivering geschiedt, ontstaan de verschillende soorten van honing,lekhoning, pershoning,smelthoning, zeemhoning, raathoning, slingerhoning.
Uit raten die veel stuifmeel bevatten wordt de honing niet verwijderd, doch dit produkt wordt aan de imkers als bijenvoerder verkocht (stamphoning) (lit 43)

Stamphoning is ook een methodevan honingwinning. Alle raten wroden in een ton fijngestampt, de was kwam bovendrijven en de honing tapte men van onderen af. De was vermengt met honing werd in het voorjaar gebruikt als voer.

Benaming van honing
Tafelhoning=Raat- en Lekhoning, later slingerhoning
Pershoning =Koekbakkershoning en voerhoning
Ruwe honing = uitgebroken raathoning vaak verpakt in vaten.

De afzet van zemerijen lag bij de koekfabrikage. Daarom de volgende informatie.

De koekfabrieken ontstaan vanaf 1900. Daarvoor verwerkte menig brood- en koekbakker voornamelijk boekweithoning in de vorm van pershoning. Als in Nederland na 1880 de boekweitteelt afneemt werd er steeds meer honing geimporteerd voornamelijk uit Frankrijk, uit Bretagne en Bourdeaux. Dit was geperste boekweithoning of ruwe honing in vaten die nog geperst moest worden. De binnenlandse pershoning bestond na 1880 steeds meer uit heidehoning die voor de koekbakkerijen van mindere kwaliteit werd beschouwd, doordat ze lichter van kleur en minder sterk van smaak was. Door het verdwijnen van de lokale koekbakkerijen kunnen de imkers hun producten steeds slechter kwijt. Doordat de grote koekfabrieken een monopolie bezitten op de aankoop van honing kunnen zij de prijs drukken.
Een belangrijke eigenschap van boekweithoning is dat het deeg er mede door rijst en niet snel inzakt wat bij gebruik van lichte honing wel het geval is, waardoor de koek zwaar wordt. In Frankrijk gebruikt men voor peperkoek uitsluitend Bretagne honing, boekweithoning die heel donker, dik en sterk geurend is en bij lage temperatuur met een mes gesneden kan worden. Deze honing heeft een eigenaardige reuk zo sterk dat hij daardoor ongeschikt is om aan tafel gebruikt te worden, maar daarentegen juist goed voor peperkoek. (MndBld1906-109)

MVB1950-28 Een honinghandelaar uit New York die op bezoek is in Europa meldt dat “Holland is gek op US-boekweithoning”

Centra van honing- en wasbewerking waren Amersfoort (Visser) en verschillende plaatsen in de Geldersche Vallei, zoals Barneveld (Van 't Land, Renswoude, Scherpenzeel, De Klomp. Ook in Hoogeveen zat in de 19de eeuw een grote honingzemer.

Je schrijft dat imkers de uitgedreven korven of uitgesneden raat naar honingzemerij brachten. Maar van Van 't Land en ook die honingzemer in Hoogeveen is bekend dat zij de korven bij de imkers op gingen halen. Van 't Land had zijn klanten tot in Drente zitten.

Verder moet je weten dat er maar heel weinig echte beroepsimkers zijn geweest, nu niet en ook in de 18de en 19de eeuw niet. Maar op de zandgronden in Nederland had elke boer, bijen, schapen en boekweit. Schapen leverden de mest voor de verbouw van boekweit en boekweit was een zeer goede drachtplant, veel beter en zekerder dan de heide. Heidehoning werd voor 1909 (invoering accijnsvrije suiker) hoofdzakelijk gebruikt als wintervoer voor de opzetters en het restant ging voor raat en pershoning in de handel. Dat bijen noodzakelijk zijn voor de opbrengst van boekweit was bewezen door Sprengel (49) bij zijn onderzoek naar de oorzaak van de verminderde opbrengst van de boekweitvelden rondom Berlijn. Alleen zullen weinig imkers kennis hebben gehad van<

[H.S. Kok]

Waar de zemerijen met hun tweede produkt 'was' naar toe gingen is mij alleen globaal bekend. Bekende toepassingsgebieden voor was zijn: Kaarsen, cosmetica, geneesmiddelen(verpakking), gieterijen, grondstof voor de fabricage van poetsmiddelen. Maar hoe omvangrijk deze handel in was, is (geweest) en wie daarin de ontvangende partijen zijn (waren), is mij niet bekend.

[Piet Jager]

Vroeger kwam ik nog weleens in de honing- en waszemerij bij Willem van 't Land ergens aan een kleine steeg in Barneveld. Als hij dan van die grote ronde, platte waskazen had gemaakt, ging hij er met een schildersdriekhoek over heen om de donkere resten er af te krabben.

In Boxtel (NB.) stond een hele echte zemerij (fabriek(je)), honingzemerij "Het Zuiden".

!Piet