Bijensterfte door insecticiden

[Jeroenvt]

U hebt kennis van de biologie. Dat hebben heel veel mensen, maar het niveau waarop wil nog wel eens verschillen. Als uw kennis op universitair niveau ligt, dan zou u zich toch aangesproken moeten voelen door mijn betoog. Dat komt er simpel gezegd op neer, dat er tot nu toe geen causaal verband is gevonden tussen abnormale sterfte van bijenvolken en de toepassing van neonicotinen. En ik heb daaraan toegevoegd dat het niet waarschijnlijk is dat zo’n verband alsnog zal worden aangetoond. Dat laatste heb ik met argumenten onderbouwd.

Mocht u andere bewijzen hebben, dan hoor ik dat graag. Als die bewijzen alsnog geleverd worden, ben ik de eerste om u te helpen in uw strijd tegen neonicotinen. Indertijd heeft op mijn voorstel en met mijn hulp de Bedrijfsraad voor de Bijenhouderij het voor elkaar gekregen om de toepassing van dimethoaat in de zomer tegen luis op aardappel van tafel te krijgen. Dat middel heeft ons de grootste spuitschade tot nu toe berokkend: in 1996 verloren ruim 1000 volken alle vliegbijen.

Het is uw goed recht om neonicotinen weg te willen hebben. Als daar uit oogpunt van de bijenhouderij goede gronden voor zijn, wil en zal ik daaraan meedoen.
Ik ben niet tegen wetenschappelijk onderzoekers. Ik haal geen meningen onderuit, maar vertel de imkers wel als de onderbouwing niet deugd.

Die onderbouwing ga je ook nooit krijgen, niet met Varroa, niet met nosema niet met bestrijdingsmiddelen. Het is het samenspel ven de gezamenlijke ellende die eerst de bij en daarna ons de kop gaat kosten. Het gaat erom dat we niet meer proberen langs de klif te lopen en uit te rekenen waar de klif begint. Niet meer uitrekenen hoeveel gif je over je milieu kunt uitgieten voor er ongelukken gebeuren. Want dat wordt per middel wellicht bepaald (en ook dan wordt de plank dus regelmatig misgeslagen), maar de som van meerdere risico's kunnen niet bepaald worden. Daarvoor schiet de kennis gewoon nog tekort. Als je nog wat overeind wil houden zul je gewoon wat verder van de rand moeten blijven. Bestrijdingsmiddelen niet toestaan zolang je niet weet wat de gevolgen zijn, niet pas verbieden als je weet dat ze niet deugen. We hebben de bij, de natuur en onze eigen leefomgeving in een veel te risicovolle hoek gedrukt, langs de rand gelopen en dreigen nu van de klif te vallen. En nog steeds lopen er geleerden te jijbakken dat ze in het laboratorium toch echt geen duizenden bijen hebben omgelegd met hun goedje.

--
Mvg Jeroen van Tol
http://blog.v-tol.nl
http://www.bijentuin.nl

[henkvanderscheer]

Beste Romée,

1. Dat begrip “casueel verband” heb ik van Gerard overgenomen, nadat ik eerst eens een woordenboek had geraadpleegd om te zien of die term hier wel bruikbaar was. Ik zie nu dat hij die term heeft veranderd in “causaal verband”. Dat is een veel betere term, maar die term geeft in dit geval niet de werkelijkheid weer. Jij schrijft terecht dat er nog een aantal vervolg stappen zijn te nemen.

2. Nosema een hype noemen is natuurlijk een gotspe in jouw ogen, maar misschien toch wel terecht als je het verhaal leest op pagina 12-13 in het maartnummer van het Maandblad van de Vlaamse Imkersbond van dit jaar. Mijn kennis over dat onderwerp is overigens uitstekend.

3. Ten aanzien van verkeerde imkerpraktijken heb ik slechts gerefereerd aan uitspraken van bijenteeltonderzoekers in Duitsland. Als je het daarmee niet eens bent, moet je vooral hen aanspreken.

4. Ik ken jouw gegevens over varroa en ben het niet eens met je conclusie dat varroa niet de boosdoener is inzake de abnormale bijensterfte. In het kader van de neonicotinen gaat het me te ver om daar nu op in te gaan.

5. Abnormale bijensterfte is inderdaad een complex probleem. Dan zijn we het op dat punt gelukkig eens.

6. Die opmerking over vriendjes laat ik maar voor jouw rekening. Je bent al eens eerder uit de bocht geschoten en dat ljkt me hier helemaal niet nodig.

Henk van der Scheer

[pxsloot]

Die tijdschriften zijn wat betrouwbaarder dan allerlei krantenverhalen.... Vandaar dat op de door jou opgegeven site nogal wat zaken staan die voor verbetering, c.q. nuancering, vatbaar zijn.

mee eens. Dat is de afweging die is gemaakt om de inhoud leesbaar voor het grotere publiek te houden. Op eenzelfde manier waarop jij hierboven je voorbeelden formuleerde.

... De heren kennende zullen ze eerder hebben gezegd dat veel van de abnormale sterfte van volken te maken heeft met een niet-adequate varroabestrijding en dat komt dan weer door onjuist handelen van de imker...

het is jammer dat je niet reageert op wat ik eerder zei: 20-25% sterfte is de norm anno 2009 (jij zegt 10-15%, ook goed). Dat is hoger dan we allemaal zouden willen, maar we beginnen gewend te raken aan het getal. Om het omlaag te krijgen zullen er imkers bijgeschoold moeten worden. Meer mensen zouden gebruik moeten maken van de Varroa bestrijdingskalender en bedrijfsmethoden die daar goed op aansluiten. Dat is wat Wageningen zegt, en ik ben het daar mee eens.
Waar het mij nu om gaat is het cijfer van 50% sterfte. Het is statistisch onhoudbaar te beweren dat dat door falende imkers komt. De verspreiding van onkundige imkers zou homogeen moeten zijn over Nederland. Maar hier zitten we met een vreemde verdeling: de meeste onkundige imkers zitten in het westelijk deel van Nederland. Op zijn minst opmerkelijk te noemen.
van der Sluijs en Tennekes liepen tegen een vervuiling op en dat levert een plausibele verklaring op. Nu nog inlezen, data verzamelen etc. En dan zullen we weten wat er waar van is. Als het niet van invloed is op de bijen, dan hebben we nog steeds een vervuiling van het formaat van een schandaal. Jammer voor de imkers in het westen dat het geen verklaring oplevert voor hun sterfte, maar er zijn nog meer beestjes die er kapot aan gaan (concentratie gemiddeld 35x MTR...)

En met abnormaal bedoel ik meer dan 10-15% sterfte van volken in winter en aansluitend voorjaar.

en dan ben ik het met je eens dat dat voornamelijk veroorzaakt kan worden door falende imker en varroa. Als die 50% uit de weg zijn, dan gaan we voor die 10-15% cursussen in elkaar zetten.

grgr

Peter S.

[Molenaar]

Geachte heer van der Scheer, Ik ben geen wetenschappelijk onderzoeker. Ik hoop dat ik met "slechts" de titel biotechnologisch ingenieur (specialisatie planten) en ruim 20 jaar werkervaring bij diverse (internationale)planten veredelingsbedrijven toch mee mag discussiëren [:)]
Op de site van http://bijensterfte.nlstaan genoeg links naar wetenschappelijke artikelen die de schadelijkheid van neonicotinoide middelen aantonen. Daar ga ik geen verdere discussie over voeren.
Wat mij boeit is de vraag waarom u zo angstvallig focust op bewezen causale verbanden. Daarmee ziet u m.i.oorzaken en kansen over het hoofd.
Ik zal een waar gebeurde situatie beschrijven (in dit geval bij planten). Bij een veredelingsbedrijf gingen op een gegeven moment duizenden jonge planten dood in de kassen. Analyse van de planten leverde op dat ze besmet waren met secundaire ziekteverwekkers (fusarium/pythium) dus dat kon de primaireoorzaak niet zijn.
Ik startte een onderzoek i.s.m. univ. Leiden. Na lang zoeken ontdekten we dat er uit het kweeksubstraat een hele lage concentratie formaldehyde vrij kwam. Aansluitend laboratorium onderzoek waarbij jonge planten werden blootgesteld aan deze concentratie gaf als resultaat dat de planten niet ziek werden/dood gingen. Toch gebeurde dat wel in de kas. Hoe dat kan: Omdat de combinatie van afgifte formaldehyde uit het substraat, het watergiftsysteem (eb-en vloed), het klimaat in de kas, de aanwezigheid van schimmelsporen etc de planten ziek maakten en planten stierven. Dus GEEN causaal verband tussen formaldehyde en sterfte van de plant maar wel de oorzaak die de "tricker" was van dit probleem. Door logisch te denken, factoren te combineren en vervolgens te handelen konden de problemen worden opgelost. Tevens heeft het bedrijf (zonder een rechtszaak te voeren) een aanmerkelijke schadevergoeding ontvangen, dus ook de leverancier bekende indirect schuld. Als het bedrijf had gewacht op een wetenschappelijk causaal verband dan bestond dit bedrijf nu niet meer.
Ziet u het verband tussen deze situatie en de bijen sterfte? Ik hoop het vurig.

[henkvanderscheer]

Beste Jeroen,

Kop op, niet zo somber over de mogelijkheden van de wetenschap. Uiteindelijk zijn we daardoor ook verlost van het idee dat witte wieven, trollen en kabouters bestaan. We geloven nu toch ook dat de aarde rond is en om de zon draait en niet andersom (met dank aan Gallileï). Door de wetenschap weten we nu dat het niet bestrijden van varroamijten tot een abnormale sterfte van volken leidt die zijn weerga niet kent (met dank aan het Unije-project en het experiment van prof. Fries op Gotland).

En natuurlijk is abnormale bijensterfte een complex probleem, waarbij meerdere factoren een rol spelen. Dus niet alleen onwetendheid en onkunde van imkers. Dat neonicotinen de belangrijkste oorzaak zouden zijn, wil er bij mij echter niet in. Waarom is er dan dit jaar geen abnormale sterfte terwijl het gebruik van neonicotinen alleen maar is toegenomen. Waarom heeft Zwitserland zoveel last van abnormale sterfte, hoewel daar neonicotinen niet zijn toegelaten?

Als er een causaal verband bestaat tussen het landbouwkundig gebruik van neonicotinen en de abnormale sterfte van bijen, dan komt dat dankzij de wetenschap vast boven water. Tot dan of tot de volgende hype.

Henk van der Scheer

PS
Nog één punt: “Waarom “dwarsliggen” en niet gewoon meedoen met een verzoek aan de minister”, is gevraagd. Simpel: zo’n verzoek gaat trammelant geven met LTO-Nederland en de confrontatie moet je alleen aangaan als er overtuigend bewijs is. Op trammelant om de trammelant zit de bijenhouderij m.i. niet te wachten.

[Romée van der Zee]

Beste Romée,

2. Nosema een hype noemen is natuurlijk een gotspe in jouw ogen, maar misschien toch wel terecht als je het verhaal leest op pagina 12-13 in het maartnummer van het Maandblad van de Vlaamse Imkersbond van dit jaar. Mijn kennis over dat onderwerp is overigens uitstekend.

3. Ten aanzien van verkeerde imkerpraktijken heb ik slechts gerefereerd aan uitspraken van bijenteeltonderzoekers in Duitsland. Als je het daarmee niet eens bent, moet je vooral hen aanspreken.

4. Ik ken jouw gegevens over varroa en ben het niet eens met je conclusie dat varroa niet de boosdoener is inzake de abnormale bijensterfte. In het kader van de neonicotinen gaat het me te ver om daar nu op in te gaan.

6. Die opmerking over vriendjes laat ik maar voor jouw rekening. Je bent al eens eerder uit de bocht geschoten en dat ljkt me hier helemaal niet nodig.

Henk van der Scheer

- Er is een verband aangetoond, ook in veldonderzoek tussen bijensterfte en Nosema ceranae. Daar is in peer reviewde tijdschriften voldoende onderzoek over gepubliceerd. Het door jou aangehaalde Vlaamse artikel ken ik niet. Indien je de wetenschappelijke literatuur inderdaad kent dan is het standpunt dat het in dit geval een hype betreft onjuist. Of je moet de hoeveelheid publicaties, die de weging van deze parasiet illustreren, een hype noemen. Op de laatste tagung van de Duitse Arbeitsgemeinschaft is de Nosema ceranae uitvoerig aan de orde gekomen. In het Coloss netwerk waarvan ik deel uitmaak is het een hoofdonderwerp. Zonodig verwijs ik je naar de meest relevante literatuur.
Overigens een standpunt wordt niet sterker als je terugvalt op "Duitse onderzoekers, waar ik mij toe zou moeten richten". Ik ken heel veel onderzoekers, imkers en bestuurders van heel grote imkerorganisaties, die andere ervaringen hebben. Zal ik er eens een bloemlezing uitmaken?

- Ik begrijp dat je 'mijn gegevens' over varroa kent. Je plaatst, nu opnieuw, je mening tegenover verzamelde gegevens over varroabestrijding. Een argumentenwisseling wordt zinloos als je rond de aarde gereisd bent, en iemand behoudt de mening dat de aarde plat is.
Je gaat er 'in het kader van de discussie over neonicotinen' verder niet op in. Kortom je introduceert eerst de varroamijt als enige oorzaak van bijensterfte, en als je daarin weersproken wordt, is het niet passend in deze reeks.

- Ik noemde bewust ook je vrienden. Vorig jaar produceerde je een stuk van je imkervriend, met naar later bleek een flater in de berekening, waarin het bovengenoemde artikel met de aan jou onwelgevallige uitkomst werd bekritiseerd. Je informeerde de onderzoekscommissie over je anonieme imkervriend, en uiteraard belandde het snel her en der in bestuurlijk bijenland. Jij noch je anonieme vriend hebben de moeite genomen om in eerste of laatste instantie om een toelichting van mijn kant te vragen, laat staan je te verontschuldigen. Zonodig stuur ik je nogmaals de door mij aan jou verzonden mail, waarin ik de gemaakte flater beschrijf.
Nu lees ik dat ik 'al eerder uit de bocht geschoten ben'. Graag helderheid hierover in plaats van een suggestieve opmerking.
Tenslotte ben ik blij dat je met me eens bent dat abnormale bijensterfte een complex probleem is. Voor de zekerheid verduidelijk ik mijn opmerking. Complex in de zin, dat rekening gehouden moet worden met verschillende oorzaken, die onder verschillende condities in meer of mindere mate een rol spelen.
Romée van der Zee

[Jaap v.Popering]

Even mijn bevindingen op een rijtje .

Mijn bijen hebben bloot gestaan aan een bespuiting met ; Steward , geen zichtbare schade .

Ik heb vandaag een praatje gemaakt met een gewasbeschermings adviseur en die heeft mij verklaard dat binnen het vliegbereik van mijn bijen regelmatig met ; Neonicotinoïden , gespoten wordt , ik zie geen spuitschade .

Bij mij is ; Nosema Ceranae vastgesteld , en ik heb sinds 2002 een wintersterfte tussen de 5 en 8 %.

Laten wij toch stoppen met ongefundeerd naar iedereen te wijzen , dat komt de totale Imkerij niet ten goede . Ik lees naar mijn zin te vaak uitspraken als :

Ook van deze gif middelen moeten we bevrijd worden, ze komen wel allemaal in ons milieu en water, en als je dan leest dat er in China jaarlijks nog meer dan 700ton DDT wordt geproduceerd voor de export, dan worden wij burgers wel erg dom gehouden.

Die uitspraken horen op de site van een milieu beweging en niet bij de Imkerij . Als er werkelijke schade is , bewandel dan de juiste weg en doe niet aan vingerwijzen .

Ook de sterfte cijfers die gehanteerd worden zijn volledig onbetrouwbaar , Er is volgens mij nog NOOIT een landelijke ankette geweest met de vraag ; Hoeveel volken zijn er ingewinterd en uitgewinterd , en zijn volgens mij al deze cijfers op drijfzand gebouwd.

Er was ook ergens de vraag , waarom er dan in Duitsland een schadevergoeding betaald is .

Het is bekend dat daar grote fouten gemaakt zijn

Jaap v P

[Berend]

Hoe zit het eigenlijk met de bijensterfte bij imkers die (zoveel mogelijk) biologisch imkeren?

[martin b]

Jaap we zijn met ruim 2000 'leden' op dit forum, als ze eind van dit jaar allemaal door geven hoeveel volken ze inwinteren, en hoeveel uitwinteren, volgen jaar, dan krijg je missichien wel een beter van de sterfte cijfers. Iets om misschien verder uit te werken?

martin

[Jaap v.Popering]

Jaap we zijn met ruim 2000 'leden' op dit forum, als ze eind van dit jaar allemaal door geven hoeveel volken ze inwinteren, en hoeveel uitwinteren, volgen jaar, dan krijg je missichien wel een beter van de sterfte cijfers. Iets om misschien verder uit te werken?

martin

Dan heb je nog steeds onberouwbare cijfers, dit zou van de bonden uit moeten gaan maar die proberen volgens mij enkel elkaar de loef af te steken zo ver zelfs dat men ( dit kan haast niet anders )met onbetrouwbare cijfers bij de minister geweest zijn .

Jaap v P