Varroa-tolerantie

[Piet Jager]

Varroa-tolerantie door SMR/VSH (Varroa Sensitive Hygiene)

Wat is dat eigenlijk en moeten we daar wel naar toe?
Is dat niet een soort 'natuurlijk evenwicht' tussen mijten en bijen?
Als er bijvoorbeeld teveel mijten in een volk komen, gooien de bijen het teveel er uit. De meeste imkers nemen echter die taak van de bijen al jarenlang over met allerlei chemische bestrijdingsmiddelen. Elk jaar weer tellen ze de overgebleven mijten en maken een schatting van hun aanvaardbare aantal. Daar willen ze echter graag vanaf en onderzoekscentra zijn naarstig op zoek naar varroatolerante moeren. Bij gebrek aan dergelijke moeren proberen beroepskoninginnentelers via aparte teeltprogramma's hierin te voorzien. Ze spelen in op het poetsgedrag van de bij en op de vererving van hun hygiënisch gedrag. Hier en daar verschijnen er al SMR-moeren (Suppressed Mite Reproduction) en SMR-plus (VSH) moeren.

In 2006 zou de Stichting 'DDB' proeven nemen met SMR-moeren. Deze SMR-moeren zijn niet Russisch en worden momenteel ergens in een teeltprogramma als zuiver levende bron van genetisch materiaal bewaard. Het is een lijn van Dr. John Harbo van het Laboratorium van Baton Rouge, die door hem uit de binnenlandse voorraad bijen is ontwikkeld en weerstand tegen varroa mijten toont. Van deze SMR-moeren gaat een remmende invloed uit op de voortplanting van de varroamijt. Hoe dat inter-actieve proces binnen de cel verloopt is (nog!) niet bekend, maar vastgesteld werd dat
a.) de mijt in de cel soms dood gaat naast de larve
b.) of waarbij de mijt blijft leven naast de larve, maar geen eitjes legt
c.) of waarbij de mijt eitjes legt, die niet uitkomen
d.) Of waarbij de jonge mijten te laat tot ontwikkeling komen en met het uitlopen van het broed sterven.

Een niet onbelangrijke bijkomstigheid (plus of VSH) is dat op ca de vierde dag van het gesloten broed de werkbijen de vruchtbare varroa’s op de een of ander manier in het gesloten broed weten te detecteren en dit broed gaan trekken. In de overlevingsstrijd is de aanval immers de beste verdediging. We noemen dit verschijnsel dan ook wel SMR-plus of VSH. Op de bodem van de lege cellen zie je dan in de hoeken 2 kleine 'hoopjes' uitwerpselen van de larven liggen als grijswitte stippen. Dit verschijnsel van voortijdige lege broedcellen wordt ook wel varroa-hagelschot genoemd, dit in tegenstelling tot genetisch-hagelschot hetgeen veroorzaakt wordt door inteelt.

Maar bestaat er eigenlijk wel een 'natuurlijk evenwicht' tussen mijten en bijen? Bestaat er in de natuur uberhaupt wel een natuurlijk evenwicht? Het is een modewoord uit de jaren '70. Het bestaat niet. De natuur is altijd in beweging. Bij 'evenwicht' zou je kunnen denken aan een wipwap tussen aantallen roofdieren en hun prooidieren. In theorie zouden die elkaar in evenwicht kunnen houden. Het 'evenwicht' bestaat dan uit sterk schommelende aantallen. Zo'n eenduidig verband is er zelden of nooit. Kijk naar de wipwap. Bij de minste of geringste verstoring is het evenwicht zoek. Het is eigenlijk nooit een stabiele situatie, maar altijd labiel en van zeer korte duur. Beide partijen dienen derhalve zeer alert te zijn, want de natuur is - evenals de wipwap - altijd in beweging.

Ik ben daarom ook zeer benieuwd, wat ze op de koninginnenteeltdag j.l. hierover naar voren hebben gebracht.

!Piet

[A.A. Staals]

Elk jaar weer tellen ze de overgebleven mijten en maken een schatting van hun aanvaardbare aantal.

Hoe doen ze dat[?]

ad staals

[Piet Jager]

Ad: 'Hoe doen ze dat?'

Iets met een calculator?! Meer info in onderstaande recente link:
http://www.bijenhouden.nl/forum/viewtopic.php?t=11601

!Piet

[A.A. Staals]

Piet
De overgebleven mijten kun je niet tellen.
Dat ze een overgebleven aantal proberen te bepalen, wat is het waard?
Consequente bestrijding, van de hele stand, ongeacht de hoeveelheid mijten in een volk geeft het minst werk en problemen. (geen uitval).

ad staals

[Piet Jager]

Ad: 'De overgebleven mijten kun je niet tellen'

In de door mij genoemde link lees ik o.a. het volgende:

A. 'Er bestaat namelijk nogal wat verschil in die vuisregeltjes. Volgens de mijtencalculator vermenigvuldig je de dagelijkse mijtenval met een factor 40 in de zomer tot een factor 400 in putje winter'

B. 'Maar de mijtenval was laag, bij de volken waar een lade in ligt was de telling:
1) 130 mijten (dit is voor mijn begrippen een groot volk op 2 BK)
2) 12 mijten (ex pleegvolk voor moerenteelt op 1BK1HK)
3) 55 mijten (bastaard met primorsky bloed op 1BK1HK)
4) 80 mijten (moer is een zus van nr 2, op 1BK)'

Hier gaan ze dus kennelijk vooraf aan de bestrijding de mijten tellen. Na de bestrijding gaan ze veelal nog een keer tellen wat er dagelijks aan overgebleven mijten nog valt om er achter te komen of een vervolgbestrijding noodzakelijk is. Vervolgens maken ze een inschatting van wat er eventueel nog is achter gebleven als 'acceptabel' voor een goed functioneren van het volk. Verder gaf ik daar geen waarde-oordeel over!

!Piet

[LWPisa]

Statische evenwichten bestaan niet in de ecologie, dat klopt.

Maar je kan diezelfde argumentatie gebruiken om te beargumenteren dat een tolerante bij mogelijk is, een evenwicht tussen uitsterven van parasiet en gastheer. Ze hebben allebei voordeel van een evenwicht.

Met cerana is er geen probleem met Varroa en op andere plekken zoals de tropische amerika's is er ook geen probleem. Het kan dus wel.

Dat terzijde.

Ik was op de konininginnenteeltdag: de Tschechen mikken op selectie op een kortere tijd dat een cel gesloten is waardoor een mijt minder nakomingen krijgt en de populatie kleiner/onder een schadedrempel blijft. Dat zou ook het geval zijn bij geafikaniseerde bijen.
Maar ik heb niet het hele verhaal gehoord dus misschien doen ze ook aan selectie op VSH (aangetast broed trekken).

L

[LWPisa]

Ehm ik tel vooraf aan de bestrijding nooit serieus mijten. Ik merk ze wel op van maart tot november maar hou geen aantallen bij. Tellen na winterbehandeling is mijn enige goede indicatie van de aantallen die er op zitten.

Winterbestrijding door oxaalzuurverdamping is vrij effectief maar alleen met een sterke nabehandeling of het totale volk afkloppen in een emmer zeepwater en dan tellen zou ik iets kunnen zeggen over de effectiviteit van de behandeling. Beide heb ik niet zo'n zin in, mijn bijen doen het goed genoeg en ik heb geen zin om ze te stressen of op te offeren.

L

[Piet Jager]

L.WPisa: 'Statische evenwichten bestaan niet in de ecologie, dat klopt. Maar je kan diezelfde argumentatie gebruiken om te beargumenteren dat een tolerante bij mogelijk is, een evenwicht tussen uitsterven van parasiet en gastheer. Ze hebben allebei voordeel van een evenwicht'

Ja, in theorie zouden die elkaar in evenwicht kunnen houden. Het 'evenwicht' bestaat dan uit sterk schommelende aantallen. Zo'n eenduidig verband is er zelden of nooit. Ook is het zogenaamde voordeel een schijnvoordeel, want de schade voor de gastheer varieert in de praktijk van minder ernstige ziekten tot de dood. Bij wederzijds voordeel spreekt men echter van symbiose. 'Leven en laten leven!' Maar dat is hier bij jou niet het geval.

!Piet

[Piet Jager]

L.WPisa: 'Met cerana is er geen probleem met Varroa en op andere plekken zoals de tropische amerika's is er ook geen probleem. Het kan dus wel'

Van een tolerante bij wordt verwacht dat zij het vermogen heeft om bepaalde uitgesproken milieucondities te trotseren, dat betekent niet dat ze er geen last van heeft. In beide gevallen gaat het hier echter om ontvluchten (nestverlating door de gastheer) en populatie dynamiek. De kruik gaat zolang te water tot zij breekt!

!Piet