Lijftogt en de harmonie met varroamijten

[Frans vanTongeren]

In de APELDOORNSE COURANT van 02-04-'03 stond het volgende bericht:
-
Honing als basis voor wondverband
door Sip Lubbers

Samen met zijn vader Siebe Lijftogt beheert Geert Lijftogt uit Olst de SIF, Stichting Imkerij Fortmond. De SIF zet zich onder meer in voor chemievrije bijenteelt. In die hoedanigheid kregen ze contact met dr. M.J. Hoekstra, hoofd van het brandwonden-researchinstituut van het brandwondencentrum in Beverwijk.
varroamijt
Bij de productie van HoneySoft is Lijftogt slechts indirect betrokken. '˜Dr. Hoekstra kwam met ons in contact omdat hij hoorde van onze visie op chemievrij imkeren. Nu wordt elke nieuwe zending honing voor het maken van het wondverband eerst door ons onderzocht op de aanwezigheid van gifstoffen.'˜
De 55-jarige landbouwkundig ingenieur Geert Lijftogt is de achtste generatie van een imkergeslacht. Internationaal staat hij bekend als een deskundige op gebied van het bijen houden. Hij leerde het imkersvak van zijn nu 82-jarige vader en oud-doctor in de sociologie Siebe Lijftogt. Die woont samen met zijn zoon onder één dak in de Olster buurtschap Fortmond.
Samen richtten ze de SIF op om informatie en adviezen te verstrekken op het gebied van bijenteelt. Na zijn pensionering in 1989 verhuisde Siebe Lijftogt, die en passant ook docent bijenteelt was, naar de boerderij op de Fortmond, die voorheen diende als vakantiewoning. Hij wilde hier een voorlichtingscentrum over bijen en bijenteelt beginnen. Dat dit niet gebeurd is, heeft alles te maken met de komst van de varroamijt, een parasiet die zich vestigt op bijen.
Bijna de hele Europese bijenhouderswereld ging deze, schijnbare, bedreiging voor de bijenstand te lijf met chemische bestrijdingsmiddelen. Volgens Siebe Lijftogt en zoon Geert geheel ten onrechte.
Lijftogt senior publiceerde een aantal boeken waarin hij zijn visie gaf op het verschijnsel varroamijt en de bestrijding daarvan. Geert Lijftogt: '˜De chemische en vaak kankerverwekkende bestrijdingsmiddelen komen ook terecht in bijenwas en honing en dat is in strijd met het Europese Honingbesluit dat ook door de Nederlandse regering is ondertekend. Nog wel door vier ministeries, die van Landbouw, Economische zaken, Volksgezondheid en Justitie. In dat besluit staat dat honing pas honing mag worden genoemd als er uitsluitend stoffen in zitten die door bijen zijn opgehaald, met andere woorden een zero tolerantie. Dat is overal vergeten. Die chemische stoffen horen daarom niet in honing, die zijn door imkers in de kasten gebracht. Een bij die gifstoffen meeneemt, komt de kast niet in en zal buiten sterven. Een bijenvolk heeft wat dat betreft strenge regels. Bijen produceren per definitie zuivere honing.'˜
Parasiet
Lijftogt is niet zo bang voor de gevolgen van de varroamijt: '˜Het is een parasiet die leeft van gezonde bijen. Een parasiet zal zijn gezonde gastheer nooit ten gronde richten, hij leeft er immers van. Een vitaal bijenvolk zal daarom nauwelijks hinder van deze mijt ondervinden. Daarom is het van groot belang dat de vitaliteit van bijen gestimuleerd wordt en dat kan door een grote verscheidenheid aan voedselbronnen aan te bieden.
Bijen die alleen maar uitgezet worden in bepaalde flora, zullen minder vitaal worden. Om de varroamijt onder controle te kunnen houden, heeft een bijenvolk een gevarieerd voedselaanbod nodig en daarvoor is een goed ecosysteem zeer belangrijk. De conditie van bijen zegt veel over het ecosysteem.'˜
Of hij bij gebrek aan eigen honing een potje in de supermarkt zal kopen. Lijftogt glimlacht alleen en zegt dan: '˜Ik zal de dag prijzen dat er weer alleen honing wordt verkocht die voldoet aan het Honingbesluit.'˜

[Frans vanTongeren]

Blij ben ik niet met dit artikel..
Geert L. zet imkers aan de zijlijn als een stelletje smeerlappen die maar aanklooien met chemische, kankerverwekkende stoffen.
In het belang van zijn eigen bedrijf valt dit wellicht een goede invalshoek te noemen, maar de werkelijkheid is toch anders. Veel imkers beseffen toch dat honing een hoogwaardig product is, dat zuiver gehouden moet worden.
Hoeveel moeite wordt er niet gedaan om mijten in de hand te kunnen houden.
Geert doet de imkerij geen goed. Hij klapt uit de school, waarvan hij de programma's over een kam scheert.

[Ed Pieterse]

Ook ik zet grote vraagtekens bij het Lijftocht varroa resistente programma.
Ik heb geen goed inzicht in de betrouwbaarheid, dus daar wil ik niets op afdoen, maar uit betrouwbare bron vernam ik dat hij elk voorjaar veel volken moet aankopen.

We zijn toch met zijn allen goed bezig om gezonde bijenvolken te krijgen en te onderhouden! Bovendien heb ik nog nooit cijfertjes gezien van de stichting Fortmond. Wie niets doet aan zijn volken om ze Varroavrij te maken elk jaar geeft niets om zijn bijen denk ik dan maar. Wat voor methode je dan ook gebruikt, we proberen allemaal het beste er van te maken.

Ed

[maartenkleijne]

Lijftogt is een principiele man die heel erg goed zijn best doet met een klein aantal volken. Laatste keer dat ik het hoorde 4.

Hij huldigt drie hoofdprincipes in zijn methode:
1. Natuurzwermen
2. Bewust broedloze periodes (behalve het zwermen) bevorderen waarin de varroa's zich niet kunnen voortplanten, b.v. in de zomerpauze.
3. Maximale verscheidenheid in het drachtaanbod in zijn niet zo kleine tuin.

De zoon doet het meeste werk omdat senior een dagje ouder is geworden.

Ik heb wel bewondering voor hun inspanningen ook al is het maar heel kleinschalig. Zij zouden misschien meer resultaat kunnen boeken als niet zoveel imkers zich inspanden om zo agressief mogelijke varroa's te selecteren.

[Frans vanTongeren]

Tien jaar geleden schreef ik een stukje over Siebe Lijftogt en zijn aanpak van varroamijten...
-
SIEBE LIJFTOGT EN ZIJN VREDESOPERATIE TEGEN DE VARROAMIJTEN

Frits Nieuwhoff die alles over bijen wil weten, maakte mij opmerkzaam op een artikel over bijen in het blad 'Grasduinen' (dec '92). Het stukje ging over Lijftogt.
Lijftogt.,een niet alledaagse naam, was toch al eens eerder genoemd in het 'Groentje'?
En jawel, in het juli/aug.-nummer bespreekt Beetsma, hoofdredacteur van het blad Bijenteelt en verbonden aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, vakgroep entomologie, afdeling Bijenkunde, het boek dat Lijftogt had geschreven: 'Het kwetsbare bestaan van de varroamijt'.
En Beetsma weet het zo te schrijven dat na bestudering van zijn recensie, de heer Lijftogt een kwetsbaar bestaan leidt en de varroamijt sterk in haar schoentjes (vier paar) gaat staan.
Volgens Beetsma deugt het uitgangspunt van Lijftogt al niet.
Dat zwermen weinig varroamijten bevatten wordt door onderzoeker E.Rademacher (Udine '88) teniet gedaan. Een derde deel van 107 gevangen zwermen was zwaar besmet.
Ook een ander uitgangspunt van L. blijkt geen zuivere honing te zijn.
L. beweert dat als hij zijn bijen een gevarieerd drachtgebied aanbiedt, waarin bovendien propolis verzameld kan worden, zijn bijen in een goede conditie zullen komen en daardoor een grotere ongevoeligheid voor de varroamijt zullen krijgen.
De strenge Beetsma moest constateren dat L. wat onduidelijk aan het rommelen was met raampjes broed. Van een zwerm vernietigde hij de eerst twee belegde raten en van het afgezwermde volk vernietigde hij alle ramen broed, behalve het raam met zwermcellen. Men kan dus niet zeggen dat de bijen zelf afrekenen met de mijten en dat wil L. ons toch laten geloven!
De heer Andriessen laat in het januari nummer van Bijenteelt '91 geen doos chocola over voor L. (zoals Beetsma aan de varroabestrijder beloofde). Hij gunt hem alleen maar zure druiven.
In Bijenteelt 4 is L. zelf weer aan het woord.. Hij stelt de lezers een tweede boekje in het vooruitzicht en beroemt zich erop geen chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken. In Grasduinen wordt de titel van de boek geopenbaard. 'Bijenvolken en varroa-mijten als samenleving' zal dit werkje gaan heten.
Maar.. hoe zit het nou met die poppen in de broedramen die geen bijen meer mogen worden. Mogen die niet meer mee doen met het 'samenleven'?
Het lijken wel etnische zuiveringen.

Frans van Tongeren

[Ria van den Berg]

Beetsma had wel meer uitgesproken meningen. Ooit verklaarde hij aan onze voorganger, dat het onmogelijk was om 300 bijenvolken bij te houden. Die ging de uitdaging aan door naar Canada te emigreren en met 300 packages te beginnen. En Beetsma bleek ongelijk te hebben !
Ongeveer tien jaar geleden hebben Leen en ik met de beide heren Lijftogt gepraat op een van de open dagen in de tuinen van Mien Ruys. Lijftogt sr. was bijenteeltleraar, maar erg teleurgesteld in de VBBN. Wij konden met hem meevoelen, want wij werden ook "verketterd" omdat we niet tegen varroa behandelden. Het is altijd jammer dat het moeilijk wordt gemaakt voor mensen die niet met de meute meelopen. Ik was ook blij, dat er op Texel wel werd geluisterd naar de Lijftogten. Maar .... wat ik van Jaap Jager vernam, was, dat het daar niet werkte. Varroa is gecompliceerder dan we denken. Wat werkt voor de een, lukt niet bij de ander. Maar als we wat meer SAMEN werken, moet er een manier te vinden zijn om met varroa te leven (zegt de optimist in mij)
Daarom vind ik het ook zo goed dat Ed Pieterse de strijd aangaat met zijn Primorskies en geven de berichten van Joost Peschier me moed. Het zou helemaal prachtig zijn, als de moeren van Joost betrokken zouden kunnen worden bij het Primorskie onderzoek. Hebben Ed en Joost elkaar nog niet gevonden ????????

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[Joost Peschier]

Op deze vraag van Ria kan ik ja beantwoorden. Ik heb Ed Pieterse wel eens ontmoet. Of er een samenwerking uit komt betwijfel ik. Ik ben al heel wat meer jaren met de varroa bezig dan Ed, van een benadering van zijn kant is het nooit gekomen. En de opmerking die hij hier boven maakt, (Wie niets doet aan zijn volken om ze Varroavrij te maken elk jaar geeft niets om zijn bijen denk ik dan maar) stemt mij niet erg vrolijk. Ik geef namelijk wel degelijk om mijn bijen.

Groeten Joost Peschier





Bijgewerkt door - Joost Peschier op 08/04/2003 08:20:45

Bijgewerkt door - Joost Peschier op 08/04/2003 08:23:27

[Frans vanTongeren]

Vader en zoon Lijftogt, een lezing

Op 23 februari '98 hielden vader en zoon Lijftogt van de '˜Stichting Imkerij Fortmond' (SIF) een lezing over de toekomst van de Nederlandse Imkerij in de jeugdherberg '˜De Kleine Haar' te Kring van Dorth.
De avond was georganiseerd door de imkervereniging Deventer/ Diepenveen en secretaris Jaap keizer hield voor 25 bezoekende imkers uit de verenigingen Bathmen, Holten/Markelo, Warnsveld, Zutphen, Laren en Gorssel een korte introductie.
-
De heren Lijftogt pakten hun zaakjes professioneel aan. Zij gebruikten een overheadprojector die gevoed werd met prachtige kleurensheets. De heren zijn een bureau begonnen onder de naam: 'Adviesbureau voor Ecologisch Management'. Waarvan akte!
Lijftogt senior hield als eerste een betoog. Een echt inspirerend spreker vond ik hem niet . Zijn stem is vlak en heeft weinig draagkracht. Sloffend droeg hij de sheets af en aan.
Zijn welhaast wetenschappelijk betoog (met ingebakken desinteresse voor de toehoorders) ging voornamelijk over het wel of niet bestrijden van de varroamijt. In '83 werd de mijt gesignaleerd in het oosten van Nederland. In navolging van Duitsland ging men in Nederland de mijt bestrijden met Folbex, Perizine, Amitraz, Apitol en Apistan. Lijftogt had evenwel geen zin in de '˜Chemie' en bestreed zijn volken niet. Hij plaatste wel varroabodems (ontwikkeld door Karl Pfefferle) onder zijn volken en ging elke dag, gedurende vijf jaar, mijten tellen.
Na vier jaar liep het aantal mijten terug.
De theorie van de heren Lijftogt is dat de meeste bijenziekten, GEBREKSZIEKTES zijn. De bijen raken verzwakt en gestresst en worden dan slachtoffer van bacteriën, schimmels , virussen en mijten.
Bijen raken verzwakt en gestresst door:

a. Armzalige voeding
b. Eenzijdige voeding
c. Slechte behandeling door de imker

De punten a. en b. hebben te maken met onze verstedelijkte omgeving en met de monoculturen van de agrarische ondernemers. De bijen moeten stuifmeel kunnen verzamelen; stuifmeel is plantaardig eiwit en nodig voor de opbouw van het bijenlichaam. Het is een opdracht aan de imkers om bij de overheden aan te dringen op aanplant en instandhouding van stuifmeel producerende planten.
Stress bij bijen kan door de imker zelf worden veroorzaakt. Lijftogt ziet niet graag dat er te veel gerommeld wordt in de kasten. Het liefst volgt hij de aard van de bijen zelf en laat ze zwermen.
In Nederland en met name vanuit Wageningen krijgt Lijftogt weinig steun. Vanuit het buitenland zegt hij meer begrip te ondervinden. Schrijvers die zijn theorieën ondersteunen zijn onder meer...
Bailey: honeybee Pathologie
T.Seeley: The wisdom of the hive
Vervolgens werd er pauze gehouden.
Na de pauze zette zoon Geert Lijftogt het betoog vader voort. Zijn presentatie vond ik beter dan die van zijn vader.
De problemen van de imkerij zijn in essentie maatschappelijke problemen, zo vond hij. In een overvol land, in een industriële samenleving , in een agrarische monocultuur hebben de bestuivinginsecten gebrek aan gevarieerde voeding en huisvesting.
De samenleving al daar last van gaan krijgen. 85% Van de flora wordt namelijk door bestuivende insecten bevlogen. Als de insecten er niet meer zijn, wordt het moeilijk om nog een bloemetje in veld of bos te krijgen.
Vruchtzetting wordt door deze onnatuurlijkheid natuurlijk ook minder en dat heeft weer gevolgen voor de vogelstand.
Geer Lijftogt ziet een bijenvolk als BIO-MONITOR voor de habitat. Als de vitaliteit in een bijenvolk achteruit gaat, is dit een signaal dat het met de overige bestuivers in de natuur ook slecht gaat. De imkers moeten dan aan de bel trekken bij de overheid en melden dat er een onbalans is ontstaan tussen natuur en infrastructuur. De natuur zou dan versterkt moeten worden .
Imkers hebben dus duidelijk een taak in de samenleving.
Het adviesbureau van de heren Lijftogt wil werk maken van dit uitgangspunt. Zij kunnen een '˜Habitat Management Systeem' opzetten voor lagere overheden die verontrust zijn door de verstedelijking. Uit een databestand kunnen de Lijftogten oplepelen welke planten er voor welke grondsoorten nodig zijn en in welke hoeveelheden.
In Texel hebben de heren al het een en ander opgezet; de imkers zijn daarbij dus ingeschakeld.
Tot slot ontspon zich een discussie over apistan en varroa..
Als de woonomgeving voor bijen goed is, redden de bijen het zonder chemische bestrijdingsmiddelen. Als de bijen het niet redden, is de woonomgeving voor insectenbestuivers ernstig verstoord. De imker dient zich dan in te spannen voor MEER GROEN in de omgeving.
Lijftogt verwacht dat 30 % van de imkers de volken niet gezond kunnen houden zonder apistan. Hij vond dat deze imkers dan eigenlijk moeten stoppen. Het toepassen van apistan geeft residuen in de was en dat vinden de Lijftogten moreel ontoelaatbaar.
De sfeer in de zaal werd er niet leuker op. Van doemdenken wordt een mens niet vrolijk.
*
En mijn bijen'¦.
Zij vliegen volop en halen stuifmeel uit honderden sneeuwklokjes en krokussen die ik voor hen heb geplant. Ik help de natuur gewoon een handje!

Frans
-
Met Romee heb ik ooit een ontroerende briefwisseling gevoerd over de Lijftogten en ook over Beetsma (die inmiddels is overleden).
Ik zal die regeltjes slechts plaatsen, als zij daar toestemming voor wil geven.

[Romée van der Zee]

Dag Frans,
Kun je me die regeltjes even mailen.
Verder schrijft Maarten dat Lijftogt sr. een dagje ouder geworden is. Ik meen dat hij vorig jaar overleden is.
Ook wist ik niet dat Lijftogt jr. nog steeds bijen houdt. Misschien wil hij er eens wat over vertellen. Ik ken hem alleen als spreker over was.
De opmerking van Ed Pieterse is voor de vaste lezer van het Imkerforum, en daarvoor de zoemlijst niet nieuw. Hij vindt al jaar en dag dat wie niets doet aan het varroavrijmaken van de bijenvolken, niet om bijen geeft. Vroeger verstond hij daaronder dat bestrijdingsmiddelen daarvoor de enige remedie waren. Na de berichten over Primorkyi bijen veranderde hij van Saulus in Paulus. Hij bestrijdt niet in zijn P. volken, en verstaat dat nu blijkbaar onder het varroavrijmaken van de volken. Dus Joost, hij heeft sindsdien dezelfde ambitie als jij. Alleen zijn ervaring is aanzienlijk korter, en het resultaat is minder.
Mijn eigen 'onbehandelde' bijenvolken zijn, net als die van Joost, voor het zevende jaar goed uitgewinterd.

Geven om bijen, dat is in de praktijk meestal van dezelfde aard als geven om chocola. Echt geven om bijen betekent respect hebben voor het leven van bijen. Dat houdt in vrije voortplanting en voorzover mogelijk in onze stedelijke samenleving, zo min mogelijk manipulatie door de bijenhouder. Dat herkende ik wel in de oude Lijftogt, en ik bewonderde zijn stijfkoppigheid wat dat betreft.
Romée

[Ed Pieterse]

Romee schreef:

De opmerking van Ed Pieterse is voor de vaste lezer van het Imkerforum, en daarvoor de zoemlijst niet nieuw. Hij vindt al jaar en dag dat wie niets doet aan het varroavrijmaken van de bijenvolken, niet om bijen geeft. Vroeger verstond hij daaronder dat bestrijdingsmiddelen daarvoor de enige remedie waren. Na de berichten over Primorsky bijen veranderde hij van Saulus in Paulus.

Mijn mening hierover is nog helemaal niet veranderd, waar haal je dat vandaan?
Ik ben met Primorsky's begonnen om te onderzoeken of deze inderdaad zoveel resistentie hadden als gesuggereerd werd. Dit omdat ik het gerommel van vele imkers met allerlei niet geteste middelen (varens, asters en darrenraat- en zwermmethoden etc.) verontrustend vind. Dat er bijen moeten komen die wel resistent zijn staat voor mij vast omdat het kwellen van de volken met Varroabesmetting een zeer triest gezicht is. Daarom ben onder begeleiding van wetenschappers bezig. Ik ben eigenlijk alleen maar coördinator en medewerker in de stichting. Dat de resistentie van de Primorsky zowel hier als in Duitsland tegenviel heeft een andere oorzaak. Op koninginneteeltdag heeft Dr Stefan Berg dat uit de doeken gedaan. Nu komen er nieuwe proeven met koninginnen regelrecht van Dr Rinderer uit de USA. De mogelijkheid bestaat dat wij daar ook aan mee gaan doen. Ik hoop het want ik vind die experimenten enorm interessant en vind dat je op een heel andere manier naar een bijenvolk gaat kijken. We steken er met een klein ploegje enorm veel tijd in en verzamelen veel gegevens.
Het Engelse rapport is klaar, maar er moeten nog wat taalfouten (bijenjargon)uitgehaald worden, want de vertaalster wist niets van bijenhouden.
De toekomst van de Primorsky is misschien nog niet zo slecht, we zullen afwachten.
Wel is zeker dat zelfs de Primorsky-bijen die we nu getest hebben flink meer resistent zijn als die we hier in de lande hebben ongeacht ras en herkomst. Daarom wil ik graag eens 4 volken testen, die volgens de eigenaren resistent zijn. Ik herhaal dus mijn oproep!

Over bestrijden van de mijt geef ik nog steeds hetzelfde advies: Gebruik elk jaar een ander middel en combineer het desnoods met een bedrijfsmethode. Gebruik de komende 5 jaar geen Apistan, want zolang duurt het voor de resistentie van mijt daarvoor weg is. Dat moeten we dan wel allemaal doen.

Ed