Bijensterfte - stuifmeelgebrek

[marc]

Dag Lammert,

...dat een gebrek aan stuifmeel de levensduur van bijen bekort..

Gebrek aan stuifmeel hoeft de levensduur van de bijen niet te verkorten, het verzwakt de bijen wel(lagere ziekteweerstand) en geeft belagers meer kans om toe te slaan. Als we de belagers in de hand kunnen houden (varroabehandeling, goede kasten...) dan maakt die bij ook een kans om het voorjaar te halen. Of ze ook goed ontwikkelde voedersapklieren gaat hebben om in het voorjaar de volgende generatie sterk te maken, is natuurlijk een andere vraag.

Het onderzoek naar de voorjaarssterfte en het verband met de Nosema parasiet hoeft niet meer over gedaan te worden, dat hebben anderen al voor ons gedaan. En dat het aanbod aan vroeg vers stuifmeel de Nosema onder bedwang houdt is in de practijk bewezen, dat vind je al een hele tijd in boeken en cursussen terug. De massale aanplant die daarop volgde werpt nu zijn vruchten af.
De achterliggende reden is het immuunsysteem bij de bijen dat bij vroeg aanbod aan vers stuifmeel sterk genoeg is om de Nosema parasiet te weren. Als dat niet het geval is en er een ganse generatie van jonge bijen met verminderd immuunsysteem het van de oude garde moet overnemen dan geven we Nosema vrije doorgang.

[maartenkleijne]

De chinezen zeiden vroeger al: 'een mens is wat ie eet' (of heeft gegeten).

Mensen eten stuifmeel als bescherming tegen een scala aan ziektes(, mits je erin gelooft).
Een imme is een buitenwoon ingewikkeld organisch systeem.
Ik kan mij voorstellen dat zoiets niet bestaanbaar is zonder een flinke partij stuifmeel in te nemen.
Dus niet: 'stuifmeel is goed voor de bijen' maar zelfs: 'bijen kunnen bestaan dankzij de buitengewone complexiteit van een veelheid aan stuifmeelsoorten'.

[Piet Jager]

Maarten,

Kleine correctie!

"Der Mensch ist, was er esst" is een beroemde uitspraak van Feuerbach (Duits filosoof / existentialisme).

Dit betekent: "De mens is wat hij eet". Het marxisme oordeelt dat het materiële prioritair is. Het marxistisch materialisme is een doctrine, waarin wordt gesteld dat alles door het materiële wordt bepaald en dat de verklaring van de dingen neerkomt op het begrijpen van de processen op materieel vlak. Deze marxistische visie op de werkelijkheid zegt: '˜Wie de positie van de mens in de wereld wil begrijpen, moet het economische proces begrijpen', anders zullen de verklaringen of de antwoorden nooit terzake zijn. Wie niet van deze fundamentele economische substructuur uitgaat, bouwt iets op dat achteraf niet houdbaar blijkt.

!Piet

[Lammert van Beek]

Hallo Marc,

Je stelt nu toch een aantal zaken waar je ons op het verkeerde been zet.
1. In experimenten is vastgesteld dat bijen, zowel jonge als oude, die geen eiwitvoeding(stuifmeel) krijgen, korter leven dan bijen die wel eiwitvoeding krijgen. Gebrek aan stuifmeel bekort dus de levensduur van bijen.
2. Eerder schreef je dat stuifmeel dat niet kort na het binnenhalen kan worden gebruikt, zijn kwaliteiten verliest en dat stuifmeel uit de wintervoorraad een slechtere ontwikkeling geeft dan voorjaarsstuifmeel. M.a.w. de kwaliteit van stuifmeel uit de wintervoorraad zou dus minder zijn dan die van voorjaarsstuifmeel.
De kwaliteit van stuifmeel wordt niet in de eerste plaats bepaald door de bewaarperiode, mits onder goede omstandigheden bewaard, maar door de benutbaarheid van de bouwstenen (aminozuren) van het stuifmeeleiwit. Stuifmeel uit de wintervoorraad is dus niet slechter dan voorjaarsstuifmeel, als de samenstelling hetzelfde is en de bewaaromstandigheden goed. Dat laatste is altijd het geval in een normaal gezond bijenvolk.
3. Het gaat er niet om dat het onderzoek naar de voorjaarssterfte en het verband met de Nosema parasiet opnieuw moet worden gedaan. Het gaat er wel om dat wij geen verkeerde conclusies moeten trekken als wij in het voorjaar sterfte zien bij de wisseling van oude bijen naar jonge bijen. Nosema is gelukkig vrijwel nooit de grote boosdoener bij dit sterftebeeld.
Neem maar eens wat dode bijen in de voorjaarsperiode uit een zich normaal ontwikkelend volk, wanneer de oude bijen in grote aantallen doodgaan en controleer die bijen dan eens op Nosema. Het is bijna zeker dat je slechts weinig bijen met Nosemasporen zult zien!

Lammert

[Jelte Pieter Dijkstra]

Lammert schrijft:

De kwaliteit van stuifmeel wordt niet in de eerste plaats bepaald door de bewaarperiode, mits onder goede omstandigheden bewaard, maar door de benutbaarheid van de bouwstenen (aminozuren) van het stuifmeeleiwit. Stuifmeel uit de wintervoorraad is dus niet slechter dan voorjaarsstuifmeel, als de samenstelling hetzelfde is en de bewaaromstandigheden goed. Dat laatste is altijd het geval in een normaal gezond bijenvolk.

Het schijnt zo te zijn dat de aminozuren de kwaliteit van het stuifmeel bepalen. Het probleem is echter dat de bijen zelf hier geen bewijs voor leveren. In recent onderzoek konden bijen geen onderscheid maken in stuifmeel met verschillende gehaltes aan stikstof. Ik heb het al eerder geschreven: bijen gaan op de hoeveelheid stuifmeel af die bloemen afgeven. Hoe meer hoe beter de bijen het vinden. Maar wat kunnen we dan met deze informatie??? Helemaal niets???

Je zou kunnen zeggen dat het nodig is dat er veel verschillende stuifmeelbronnen bij de bijenstal staan. Des te meer aantallen, des te beter. Des te meer soorten, des te beter. Wat mij betreft geen tegengesputter meer voor het verhaal van Marc, maar juist een omhelsing.

Toch is er nieuw onderzoek wat erop wijst dat er toch verschil in kwaliteit is bij stuifmeel. Onderzoek bij solitaire insecten geeft duidelijke verschillen aan in levensduur van deze insecten. Bepaalde insectensoorten houden het veel langer uit bij eenjarige groenbemesters. Echter is dit ook weer soortsafhankelijk. Voor honingbijen zou dit dan apart moeten worden getest. Dergelijk onderzoek is bij mijn weten nog nooit gebeurd. Wie voelt zich geroepen??

Verder zou ik niet mijn hand in het vuur durven te steken dat 'goed' opgeslagen stuifmeel niet van waarde veranderd en dat dit proces gewaarbord is bij gezonde volken. Eiwitten kunnen bij mijn weten gemakelijk denatureren. Graag reactie op dit punt. Bovendien wijst het feit dat er hooguit maar enkele kilos stuifmeel voorradig is in een volk (ten op zichte van vele kilo's nectar) erop dat stuifmeel sneller limiterend is dan nectar bijen hier continue op moeten anticiperen. Twee het wellicht niet erg lang goed houdbaar blijft in een volk.

jp

[maartenkleijne]

"Eiwitten kunnen bij mijn weten gemakelijk denatureren."
In elk geval kunnen pollen makkelijk gaan schimmelen, zelfs afgedekt met een laagje honing als conserveermiddel.
Ik denk zelf ook dat het overschot aan opgeslagen najaarsstuifmeel meestal eenzijdig is, uit slechts een enkele bron, terwijl in het vroege voorjaar meedere bronnen voorhanden zijn.

[marc]

Lammert,

In experimenten is vastgesteld dat bijen, zowel jonge als oude, die geen eiwitvoeding(stuifmeel) krijgen, korter leven dan bijen die wel eiwitvoeding krijgen

We mogen nu ook niet overdrijven en zeggen dat onze bijen geen stuifmeel binnen halen, stuifmeel vinden ze altijd wel ergens.

Neem maar eens wat dode bijen in de voorjaarsperiode uit een zich normaal ontwikkelend volk, wanneer de oude bijen in grote aantallen doodgaan en controleer die bijen dan eens op Nosema. Het is bijna zeker dat je slechts weinig bijen met Nosemasporen zult zien!

In een normaal ontwikkelend volk dat voldoende vers stuifmeel kreeg gaat de Nosema parasiet inderdaad niet woekeren, maar dan hebben we ook geen bijensterfte (afgezien van de natuurlijke dood van de oude winterbijen).

Ik zou aan de vorige reacties het volgende willen toevoegen :
- je spreekt van een ideale bewaring in het bijenvolk, daar zit je mis denk ik. Is een vochtige omgeving van om en bij de 30° en met heel wat bacteriën en schimmels die juist uit zijn op de voorraad van het volk, een ideaal bewaarklimaat voor stuifmeel ? Heel dikwijls zijn de randvoorraden in het voorjaar zwaar aangetast door schimmels vanwege condensatie in de kasten. Dat is trouwens ook de reden waarom ik al een tijd aan de studie en ontwikkeling van een condensvrije kast werk, ook dat is belangrijk.
- dat in het merendeel van de dode voorjaarsbijen geen Nosema sporen te vinden zijn is juist, maar dan hebben we het niet over de specifieke voorjaarssterfte maar ook vooral over de wintersterfte.
Wat gebeurt er nu ? Veel imkers laten hun kasten dicht tot aan de voorjaarsinspectie ergens in maart-april en vinden dan dode volken die ze laten onderzoeken. Het gaat hier in veel gevallen nog om wintersterfte.

[Lammert van Beek]

Is een vochtige omgeving van om en bij de 30° en met heel wat bacteriën en schimmels die juist uit zijn op de voorraad van het volk, een ideaal bewaarklimaat voor stuifmeel ? Heel dikwijls zijn de randvoorraden in het voorjaar zwaar aangetast door schimmels vanwege condensatie in de kasten.

Hallo Marc,
Een temperatuur van 30 °C zegt nog niets over de vochtigheid ter plekke. In het bijenvolk is de temperatuur alleen 30 °C of meer in en zeer dicht bij het broednest. In de winter, als er geen broed is, dan is de temperatuur in de bijentros veel lager (onder de 20 °C). Toen ik twee weken geleden mijn bijenvolken tegen Varroa behandelde, heb ik de kasten helemaal open gehad. Er was geen broed aanwezig (temperatuur in de tros dus onder de 20 °C) en er was geen enkel raam waar ik beschimmeld stuifmeel of ander bederf van stuifmeel zag. Als het volk weer broed aanzet en de temperatuur in het broednest loopt op tot boven 30 °C, dan heb je door het grote temperatuurverschil, gaande vanuit het centrum van het broednest naar buiten, een ongunstig klimaat bij de niet bezette raten buiten de tros. Daar is de relatieve luchtvochtigheid sterk verhoogd en daar zullen raten kunnen beschimmelen, wanneer er sprake is van te weinig ventilatie. In die kantramen beschimmelt het stuifmeel dan ook.

dat in het merendeel van de dode voorjaarsbijen geen Nosema sporen te vinden zijn is juist, maar dan hebben we het niet over de specifieke voorjaarssterfte maar ook vooral over de wintersterfte.

Ik bedoelde met dode voorjaarsbijen geen bijen die al in de winter zijn doodgegaan, maar bijen die in het voorjaar (april) massaal sterven. Als er sprake is van een zich normaal ontwikkelend volk, zul je bij die bijen maar weinig Nosema vinden.
Lammert

[Lammert van Beek]

"Eiwitten kunnen bij mijn weten gemakelijk denatureren."
In elk geval kunnen pollen makkelijk gaan schimmelen, zelfs afgedekt met een laagje honing als conserveermiddel.

Hallo Maarten,
Eiwitten kunnen denatureren bij sterk verhoogde temperaturen, maar dat betekent nog niet automatisch dat de voedingswaarde dan ook sterk vermindert. Als een ei wordt gekookt of vlees wordt gebraden, dan wordt het eiwit daarin gedenatureerd, maar de voedingswaarde verandert niet wezenlijk.
Stuifmeel wordt in de raten niet bewaard bij temperaturen die leiden tot denatureren van het eiwit.
Gedroogde plantaardige voedingsmiddelen en ook stuifmeel hebben een laag vochtgehalte, waardoor zij niet snel bederven en het eiwit in die voedingsmiddelen stabiel blijft. Dus de voedingswaarde van het eiwit in stuifmeel is net als bij alle andere droge plantaardige voedingsmiddelen heel lang stabiel. Als stuifmeel te vochtig wordt, dan gaat het inderdaad schimmelen, ook met een laagje honing erop, dat vocht aantrekt en daardoor zijn conserverende werking verliest.

Ik denk zelf ook dat het overschot aan opgeslagen najaarsstuifmeel meestal eenzijdig is, uit slechts een enkele bron, terwijl in het vroege voorjaar meedere bronnen voorhanden zijn.

Het is inderdaad mogelijk dat het voorjaarsstuifmeel een gevarieerder herkomst heeft. Maar 'eenzijdig'

[kreydt]

Het is inderdaad mogelijk dat het voorjaarsstuifmeel een gevarieerder herkomst heeft. Maar 'eenzijdig'