Inteelt / selectie

[Piet Jager]

Alles inteelt, wat de klok slaat.

Er is nauwelijks geschreven over inteelt en vooral oude imkers fronsen bij het horen van het woord inteelt al hun voorhoofd. Veel jonge, hedendaagse imkers hebben zich echter ook nog niet ingelaten met dit onderwerp, hoewel ze al inteelt met hun bijen bedreven, zonder zich ervan bewust te zijn.

Elk dier heeft twee ouders, op papier heeft het ook vier grootouders, acht overgrootouders, etc. Het zal duidelijk zijn, dat al bij terugrekening van een klein aantal generaties het aantal voorouders groter wordt dan de hele groep, het hele ras. Hieruit volgt, dat dezelfde dieren in verschillende stammen voorkomen.

Zowel bij lijnenteelt als stamteelt is er sprake van inteelt, waartegen geen enkel bezwaar bestaat. Inteelt is een natuurlijke teeltmethode, die de gecultiveerde mens van de natuur heeft afgekeken. In het dierenrijk bestaan moraal noch ethiek. De natuur is een voortdurende inteelt, maar zij is – menselijkerwijs gesproken – wreed en keihard. Alle zwakkelingen worden in de natuur op natuurlijke wijze, in de vorm van roofwild, strenge winters, besmettelijke ziekten, vernietigd., waardoor alleen de allersterkste dieren blijven leven.

Een goede natuurliefhebber weet, dat zwaluwen en andere trekvogels ieder jaar naar hun vroegere nest- en broedplaatsen terugkeren, evenals de aldaar geboren jongen, die weer onder elkaar paren via voortdurende inteelt. Wilde konijnen, die steeds weer hetzelfde revier (woongebied) opzoeken en ook onze mussen en alles wat daar vliegt en kruipt, is inteelt en niets anders. De natuurlijke selectie eist hier wel een zeer hoge tol.

Ook in de bijenteelt past men bewust of onbewust inteelt toe en kijkt men met scherpe blik naar de jonge moer, haar nakomelingen, hun vitaliteit en eigenschappen. Wat in hun ogen niet deugt, wordt onherroepelijk uitgesloten van verdere deelneming aan het voortplantingsproces. Het lijkt hard, maar het is de enige weg naar succes.

Elke imker kan de vitaliteit en de zachtaardigheid van zijn volken onderkennen en beoordelen. Elk imker kan gemakkelijk op deze twee eigenschappen zijn selectie uitvoeren.
Elke imker kan met welk bijenras dan ook door middel van inteelt en een strenge selectiemethode binnen een aantal jaren vooruitgang boeken. Doe je dat met een aantal imkers in je eigen regio dan gaat dat uiteraard nog sneller. Als uitgangsmateriaal zou je best eens onze huis-, tuin- en keukenbij kunnen nemen of de zwarte bij, waarvan ik deze zomer toevallig een volk voor een oude imker van 80 jaar heb gekocht. ‘k Wist niet dat ze nog op de Veluwe voorkwamen. Gitzwart met nauwelijks zichtbare banden. Het leken wel grote zwarte mieren, zo slank.

!Piet

[Kees van Gortel]

Inteelt...

Wat te denken van een oproep in bijen dat elke imker die over 5 of meer volken beschikt maar aan selectie moet gaan doen!!!
Om op deze wijze de imkerij te behouden...

Grote vraagtekens bij een dergelijke oproep.
Persoonlijk heb ik daar een grote afkeer van.
Kan onmogelijk!!!

We selecteren op voor ons nuttige eigenschappen en het volk is kwijt wat het nodig heeft.

Laat de natuur hierin zijn of haar gang gaan!!!
Waar grijpen we wel in...
Waar laten we onze handen er van af...
Koninginnetelers, wat is uw visie?

h.gr Kees

[Oude Essink]

Inteelt binnen een te kleine ( gesloten) populatie heeft verzwakking van essentële eigenschappen tot gevolg en zal tot ondergang van de populatie leiden; inteelt plegen om een eigenschap versterkt tevoorschijn te halen is best maar daarna moet toch differentiatie voor gezonde volken zorgen. Onderzoek wijst uit, dat een populatie te klein wordt, wanneer het aantal (gezonde) volken beneden de 50 komt.
hennie oes

[Piet Jager]

Dag Kees en Hennie,

Het verhaal (Bijen 7/8) van AT Hendriks (Buckfast/koninginnenteler) uit Duiven was 'maar' een droom! Dromen kunnen echter weleens ergens toe leiden en/of een impuls geven aan! Daarom is het goed om het begrip 'selectie' eerst eens in een breder kader te plaatsen.

Selecteren op kenmerken

In de bijenteelt hebben we te maken met rassen, die onderling belangrijk verschillen in lichaams- en gedragskenmerken. Deze verschillen zijn deels door natuurlijke- en deels door kunstmatige selectie ontstaan. De natuur (natuurlijke selectie) stelt uiteraard andere eisen aan een bijenvolk (individu), dan de mens (kunstmatige selectie), als "gebruiker". Voor de bijenteelt hebben deze kenmerken een zeer verschillende gebruikswaarde.

Lichaamskenmerken als pantserkleur, haarlengte, viltbandbreedte, cubitaalindex en tonglengte zijn rasbepalende kenmerken, die veelal bij rassenkeuring wordt toegepast op de werksters, omdat darren zeer sterk vervliegen. Deze fysieke kenmerken zijn betrekkelijk eenvoudig uit te selecteren. Men noemt ze kwalitatieve eigenschappen, die vaak op één gen berusten.

Gedragskenmerken als haaldrift, steeklust (nestverdediging), zwermdrift, raatbouw, kitgedrag en hygiënisch gedrag maken gericht selecteren erg moeilijk, omdat deze eigenschappen op zeer veel genen berusten. We noemen deze eigenschappen dan ook kwantitatieve eigenschappen.

Het doel van selectie (teeltkeus) is nu het sturen van die erfelijke eigenschappen, die voor de praktische bijenteelt van belang zijn. Doorgaans zullen dit de gedragskenmerken zijn, maar om deze een beetje te kunnen traceren worden de lichaamskenmerken in de professionele koninginnenteelt vaak gebruikt als bakens op een verervingstraject.

De eigenschappen die bij de werksters tot uiting komen, komen voor de helft regelrecht van koningin en voor een andere helft (bij standbevruchting) niet alleen van meerdere, maar ook van verschillende darren.

Bepaalde eigenschappen van de werkbijen als haaldrift en agressiviteit worden daarentegen ook nog eens beïnvloed door omgevingsinvloeden, die uitgaan van het leggedrag en de feromoonproductie als genetische eigenschappen van de koningin. Er bestaat dus een samenhang tussen het functioneren van de koningin en de eigenschappen, zoals die op dat moment bij de werksters tot uiting komen.

Bovendien gebeurt het soms dat de samenwerking tussen twee eigenschappen negatief wordt beïnvloed, als de selectie op beide eigenschappen is gericht. De processen van de selectie werken niet direct in op het genotype, maar op bepaalde kenmerken van het fenotype. Daar nu een kenmerk niet door een enkele gen, maar meestal door vele genen wordt bepaald en genen dus polyfeen werken, worden hele gen- en kenmerkcomplexen door de selectie getroffen en soms zelfs ongunstige eigenschappen bevorderd, die met selectief gunstige gekoppeld zijn.

Als je de honingopbrengst wilt verhogen, waarop moet je dan selecteren? Selecteer je dan op tonglengte, op broedaanzet of op beiden? Wat weet je van de correlatie daarvan met betrekking tot de honingopbrengst? Telen op honingopbrengst is zo moeilijk, omdat de karaktereigenschappen die hiervoor vereist zijn op geen enkele zinnige manier kunnen worden opgesomd. Je kunt dus beter op één eigenschap selecteren dan op meerdere tegelijk. Als vuistregel geldt dan ook:

SELECTEERT MEN OP n KENMERKEN TEGELIJK, DAN IS DE VOORUITGANG PER KENMERK n MAAL ZO KLEIN ALS WANNEER MEN OP EEN KENMERK SELECTEERT!

Conclusie: een veredelingsproces is zeer moeilijk en de uitkomst soms erg relatief.

!Piet

[Kroese]

Piet,

Prima opsomming die je gedaan hebt.

Eens te meer versterkt dit mijn bewering dat kleine imkers (tot 30 volken) zoals ik, niet of op hooguit enkele kleine punten kunnen selecteren. Of je moet onderdeel uitmaken van een selectie groep, maar dat is ook al erg moeilijk door de verschillende (dracht) omstandigheden en werkwijzen.

Puur omdat je voor selectie tientallen zuster volken met elkaar moet kunnen vergelijken / beoordelen. Zelfs als ze op een bevruchtings eiland met darren van zuster koninginnen zijn bevrucht is de diversieteit redelijk breed. (aantallen sexallelen) Die diversieteit moet ook breed zijn, om geen verarming van genen en inteelt te krijgen. Hierdoor zit er zeker verschil in deze zuster volken.

Bevruchtingen op eilanden, of doormiddel van KI geven ook geen garantie dat deze moeren als teeltmoeren gebruikt kunnen worden. Maar het vergroot de kans op het erbij zitten van een geschikte moer wel. Er moet dan een keuze gemaakt worden uit 10 of liever meer zusters.

Zo heb ik een gelukstreffer. Dit is een moer die geinsemineerd is met sperma van darren van dochters van een Ulf Grohn moer. Deze moer had verder terug wat Ligustica bloed in de voorouders. De moeder van deze moer was nog niet stabiel. Ik had een flinke serie van deze moeder omgelarfd(+/- 60 dochters).
De wet van Mendel was hier goed in te zien, wat kleur betreft. Een deel van de dochters had een redelijk egaal gekleurd oranje/bruin achterlijf. Een ander deel had een gestreept patroon(oranje/bruin / donker), en het laatste deel had een egaal donker achterlijf.
Omdat ik die Oranje/leerbruine kleur gewoon nog steeds erg mooi vind, ben ik met een aantal van die egaal gekleurde moeren verder gegaan. (Selectie puur op de kleur, niet op andere eigenschappen)
Deze hieruit ontstane KI moer heb ik verleden jaar als een half volkje opgezet. Het kwam de winter ook uit als een half volkje. Maar de ontwikkeling daarna was erg sterk. Ook de haaldrift viel mij op een gegeven moment op. De bijen vlogen af en aan, terwijl de andere volken wat langer op de plank waren, voor ze op pad gingen.
Het was ook in de honingproduktie goed te zien. Ook moest ik dit volk sneller ruimte geven, dan de anderen. De kleur van de jonge bijen was echt mooi en gelijk. Van deze moer heb ik voor mezelf nageteeld, en heb hiervan 3 dochters die ik met KI weer goed aan de leg heb, en een paar die ik heb laten bevruchten op mijn stand.
Ik ben zeer benieuwd wat deze dochters gaan doen.

Wat betreft selectie beoordeling zijn deze 3 moeren ook weer veel te weinig, dat mag nu wel duidelijk zijn. Hiervoor zou ik echt een grote serie moeten telen (50 of meer), en die moeten verdelen aan de liefhebbers binnen onze teeltgroep.

Hopelijk blijft mijn KI moer nog zo lang in leven en aan de leg. Dit zeg ik, omdat het regelmatig gebeurt dat als de testresultaten bekend zijn van de nateelt dochters, de aspirant teeltmoer al weer de pijp uit is. Het grote probleem bij de beoordeling van de teeltlijnen, waar alle teeltgroepen last van hebben.

Een goede kans om een goede moer voor de honing produktie te krijgen (F1) is om na te telen van een moer waarvan in ieder geval de ouders zich zelf bewezen hebben. Dit kan een moer zijn die op een eiland bevrucht is, en afkomstig is van een geteste ouder combinatie.
Natelen van teeltmoeren, waarvan de dochters ook al getest zijn, komt bijna niet voor. En dan bedoel ik dat er echt tientallen dochters getest zijn.

Ik vind dat een eiland moer afkomstig en geleverd door een grote teler van naam zeker vertrouwd is om er F1's van na te telen, en ook om ze als darren leverantier te gebruiken voor de KI. Deze telers geven dit vaak aan op de bijgeleverde pedigree B.v "Suitable for production F-1s"

Op deze manier kunnen kleine teeltgroepen voor een redelijk laag bedrag produktie koninginnen telen, zonder dat ze aan selectie doen. Dit kun je dan beter aan de grote beroepstelers overlaten...........

Groeten,

Hennie KROESE
Apeldoorn.

[Kees van Gortel]

Hennie, Piet, anderen,

Laten we in sommige gevallen positieve uitkomsten van selectie meemaken en er naar streven.

Maar zijn we ons bewust ten koste van welke eigenschappen het gaat. Zoals Piet aangeeft staan de verschillende eigenschappen in de genen onlosmakelijk met elkaar in verband.
Door selecteren op één eigenschap moet toch wel ten koste gaan van iets anders?

De gevolgen kunnen we niet overzien, wanneer we alleen met ons beste volk van de 5 (nou vooruit de 10) verder telen. Later stappen we er weer vanaf omdat het niet de gewenste resultaten geeft. Inmiddels zijn er wel bepaalde combinaties van eigenchappen het veld in gebracht.
Ook de selectie die anders plaats vind door middel van zwermen en nazwermen geeft heel andere uitkomsten. De grote vraagn is op het per definitie negatief is.

Wat vinden we van de volgende stelling: Wanneer we de volken in zekere mate de gang laten gaan passen ze zich meer en meer aan, aan de ter plaatste geldende klimatologische omstandigheden en daarbij mogelijk aan drachtverhoudingen.
We selecteren op opbrengst, maar die is afhankelijk van klimatologische omstandigheden en het weer. We moeten dus op het laatste letten.

Best verleidelijk om met je beste volk van het afgelopen jaar volgend jaar verder te telen...

gr. Kees