Opgaan, blinken en verzinken

[Piet Jager]

Opgaan, blinken en verzinken

Nog voor de tijd van 'bijenhouden.nl' heb ik eens een artikel op de oude 'zoemlijst' geschreven, waarin ik een treffende vergelijking maakte tussen het ontstaan van de Barneveldse kip en het ontstaan van de Buckfast bij en hun wedervaren. Dat artikel is jammer genoeg door een crash van mijn harde schijf niet meer in mijn bezit en de vele pogingen van mij om dat artikel bij deze of gene te achterhalen heeft destijds niets opgeleverd. Ik ga het hier niet opnieuw schrijven. Dat zou mij teveel energie en tijd kosten, waarmee ik momenteel zuinig moet omgaan. Daarom probeer ik uit mijn herinnering de kern nog eens op te schrijven.

De beroemde Barneveldse kip en de vermaarde Engelse Buckfast bij hebben veel dingen gemeen. Ze zijn allebei in dezelfde tijd op het schrale platteland ontstaan uit een soort economische noodzaak. Ze maakten allebei gebruik van de genetica, die voor haar praktische toepassing en uitvoering nog in de kinderschoenen stond. Beiden zijn ontstaan uit kruisingen van diverse rassen, die een sterk en nieuw ras zou moeten opleveren met een duidelijke economische meerwaarde mbt haar bijzondere eigenschappen.. Het succes was aanvankelijk aan hun kant. Er ontstond een wereldwijde vraag, die het aanbod ruimschoots overtrof. Door jarenlange selectie en vermeerdering was het '˜een opgaan en een blinken', maar '˜een verzinken' lag levensgroot op loer. Daarvan waren ze zich echter terdege bewust. Zo werden er allerlei selectie-criteria opgesteld en zo goed mogelijk nageleefd om het bereikte resultaat te consolideren.

Door uit te gaan van diverse zuivere rassen hadden ze via gerichte en doelmatige kruisingen door de jaren heen een nieuw ras ontwikkeld met een veelal stabiel verervend genetisch patroon. Beiden waren cultuurrassen, die echter alleen met gecontroleerde paringen binnen het bereikte resultaat in stand gehouden konden worden. En hier is men de fout ingegaan door binnen een aantal lijnen van dat 'ras' te blijven en vooral te selecteren op o.a. de mooie bruine kleur van de eieren en de mooie leerbruine kleur van de moeren . De aanvankelijke mooie, genetische diversiteit verschraalde langzamerhand met alle gevolgen van dien. Het verzinken was in gang gezet. Eenzijdige selectie-criteria binnen een aantal lijnen van eenzelfde cultuurras is uiteindelijk een doodlopende weg.

De Barneveldse kip heeft haar tijd allang gehad en de Buckfast bij wil men nog van de ondergang redden door allerlei nieuwe (vreemde) lijnen in te kruisen. Vaak op goed geluk of malheur. Het wordt een conglomeraat van eigenschappen, die niet meer samen met elkaar optrekken in '˜the struggle for live'. Het is uiteraard wat speculatief om hier een sprongetje te maken naar C.C.D.

Niet alleen bij de Buckfast bij, maar wereldwijd is men aan het knutselen met het genetisch patroon van onze bijen, al dan niet wetenschappelijk en/of amateuristisch uit economische motieven. En dan heb ik het nog niet eens over het kunstmatig telen van jonge moeren, die aan hun natuurlijke wordingsproces en energievelden worden ontrokken door eenzame opsluiting. Ze zijn meer opgesloten in zichzelf. Er is minder sprake van groepsbewustzijn. Pas na hun geboorte maken ze contact. Er is geen voorwerk verricht. Ze zijn schichtiger naar hun soortgenoten toe '“ minder geconcentreerd en ontheemder. Ze leggen minder makkelijk contact, alsof er minder herkenning is. Ze raken gedesoriënteerd, misschien niet in ernstige mate. Maar er is wel degelijk iets mis. Er is geen interactie tussen het individu en de groep. Wat ik zie is dat het dier minder identiteit uitstraalt. Er schort iets aan de fierheid van de moer (de Koningin). En vervolgens ook nog een gecontroleerde paring dmv KI of het verbannen worden naar een vreemd eiland. Er is minder sprake van lokspel tussen moer en darren. De smeuiigheid van het spel is er vanaf. Er treedt en geweldige onthechting op met als gevolg desoriëntatie en verdwijnziekte!? Het lijkt wel of de enige mani

[Kees van Gortel]

Piet,

Een bedachtzaam stuk. D'r zitten elementen in die niet te verifiëren zijn, maar één ding is helder wanneer wij mensen dingen doen die ver van de natuurlijke werkelijkheid afliggen nemen we een grote eigen verantwoordelijkheid. En, kunnen we die overzien. Ga er maar vanuit van niet. De Schepping zit zo wonderlijk in elkaar dat we er maar iets van kunnen begrijpen en er zoveel over blijft wat (nog) niet te doorgronden is dat ons ingrijpen in de kleine delen (genen) wel heel beheersbaar kan lijken, maar onbeheersbaar uit kan pakken.
Laatst hoorde ik de volgende uitspraak: "Als wij mensen alles in de hand willen houden, loopt het hele zaakje naar de Filistijnen."
Veel in de ons omringende werkelijkheid ligt niet in onze handen. We hebben een taak en plaats om het te bewaren en te bebouwen. Niet uit te buiten of naar onze hand te zetten.
Daar ligt nog een hele marge tussen van mogelijkheden, vragen, onzekerheden, verantwoordelijkheden etc.
Veel van wat wij doen is niet duurzaam, verduurt de tijd niet.

Zo memoreer je wat, om ook dit jaar weer "verantwoorde keuzes" te kunnen maken: Overlarven of niet, doortelen met buckfast, carnica of niet. Afleggers maken of niet? De eerste moertjes gebruiken die uit prachtige zwermdoppen komen (wat ik tot op heden veel gedaan heb en daarmee uiterst tevreden ben) of liever beheersbaarder bezig zijn? Waarom dat laatste dan?

Als de energie schaars is moeten we die duurzaam inzetten. Piet sterkte in alles!

hgr.

Kees Verrips
http://www.imkerijdeouwestok.nl

[A.Rodenburg]

Beste Piet;
Ik geloof dat er in jouw artikel (en in jouw denken) een
grote kern van waarheid zit!
Met vr.gr.
Arie

[maartenkleijne]

Precies Piet!

Daarbij komt nog dat we bijen nooit echt kunnen domesticeren.
Dat komt omdat we geen controle hebben over de voedselvoorziening.

Ze vliegen in een territorium van minimaal 30 km2 (straal van 3km), en vaak zelfs over 80 km2 (straal 5km).
We kunnen ze wel voorzien van extra drachtplanten voor nectar (meestal monocultures), en ook een beetje de pollendracht bevorderen. Maar de natuurlijke situatie waar ze pollen halen van minimaal 400 soorten planten kunnen we niet nadoen, tenzij we een zeer groot landgoed ter beschikking hebben.
Bovendien hebben ze nog een diversiteit van bronnen voor harsen etc. nodig waar ze propolis van kunnen maken.
Dus ik blijf denken dat bijen aangepast en geselecteerd op stand op den duur verreweg de beste kansen hebben. En tegelijk moeten we alle kansen benutten om de dracht in een straal van 3-5 km te verrijken, waarbij voor een gezonde imme diversiteit w.s. belangrijker is dan kwantiteit.

[Bart de Coo]

De laatste alinea van Piets verhaal is natuurlijk heel moeilijk hard te maken. Toch lijdt ook ik aan een soort 'gutfeeling' dat die laatste alinea lichtverteerbaar maakt, om even in de beeldspraak te blijven.

Ik heb dit jaar naast mijn standvolken in spaarkasten een mooie nazwerm in een korf ingewinterd. Zo'n korf hou ik er dan op na, omdat ik het mooi en interessant en nostalgisch vind en zulk soort dingen meer, maar ik heb ze ook staan als een soort reservevolk, een soort appeltje voor de dorst. Dus ik ga zeker proberen om ze te laten zwermen en om op die manier telkens wat 'puurnatuurvolkjes' op te zetten. Ondertussen hoop ik dan ook wat te leren van hoe het er in de vrije natuur aan toe gaat. Misschien dat je dan allerlei waarnemingen kunt gebruiken bij je kasten.

Want zo'n korfvolk kan ook nog een 'didactische functie' hebben. Voorbeeld: twee weken geleden maakt het korfvolk in tijd van een week een 'ruk omhoog'. Het heeft de hele winter tegen (!) het bodemrooster aan gezeten, om opeens 10 centimeter de hoogte in de gaan. Kennelijk in korte tijd heel veel voer verbruikt. Weer een week later. Het volk is een flink stuk groter dan de week daarvoor. Kennelijk heel veel broed uitgelopen dus. En zo kun je het 'tempo' van zo'n volk heel mooi van dichtbij volgen.

Zeer nuttige ervaringen voor een kastimker!

En misschien dat ook koninginnetelers er eens wat korfjes op na zouden moeten houden. Zo drijf je niet al te ver weg van de normale gang van zaken - alhoewel ik me er ook heel goed bewust van ben dat zo'n korfvolk geen echt 'puurnatuurvolkje' is: ik heb gewoon bijgevoerd en gewoon varroa bestreden.


Groet,


Bart

[Dirk Blanken]

Wat een emoties, Piet
Ik denk dat het meer met jouw als met de bijen te maken heeft.
Al worden er niet altijd de juiste beslissingen genomen bij de teelt bestaan er nog steeds bijenvolken met veel levenskracht ook op mijn standen.
Ik zou me daar geen zorgen over maken.
Dirk


dertiende

[Jaap Langeveld]

Beste Piet ,jouw relaas waarin ook de Barneveldse kip wordt aangehaald,is mij niet helemaal duidelijk.Ik heb bijen(had, deze winter verdwenen)en ik heb de echte barnevelder kippen en nog steeds van uitstekende kwaliteit.De dubbelgezoomde Barnevelders wel te verstaan.Door om de 2 jaar een haan elders in nederland te halen ,heb ik sterke kippen die nooi ingeënt worden tegen Marekse verlamming en altijd kerngezond zijn.Dus dit ras heeft geen last van verwdwijnziekte,integendeel ze worden vanuit Gote Glind over de hele wereld geëxporteerd.

[Piet Jager]

Dag Jaap,

Jij hebt hobby-kippen van het Barneveldse ras. Jij vermeerdert niet grootschalig en selecteert niet op die mooie, donkerbruine eieren. Je zorgt alleen voor vitaliteit. De laatste jaren zijn ze echter gekruist met een Frans ras, de Marans, dat eveneens een donkerbruin ei legt en daardoor kreeg de vitaliteit een nieuwe impuls.

De Barnevelder is een middelzwaar kippenras dat zijn oorsprong heeft in het Nederlandse Barneveld. Het ras ontstond ca 1885 door het inkruisen van lokale legkippen met grote Aziatische kippenrassen, naar verluidt Cochins, Langshans en Brahma's. Vanaf begin jaren 1920 werden de eerste dieren geëxporteerd naar Engeland.

Men vermeerderde massaal en selecteerde juist op mooie donkerbruine eieren. Niet wetende dat een kip die de mooiste bruine eieren legde, een kip was die weinig productief is. De donkerbruine eieren werden veelal gebruikt als broedeieren en de lichtbruine eieren voor de consumptie. Alle Barnevelders beginnen als jonge leghennen veelal met mooie donkerbruine eieren te leggen. De leghennen die veel eieren leggen, hebben op de duur niet meer voldoende donkere kleurstoffen voorradig en de kleur wordt daardoor veel lichter (consumptie). De minst productieve eierleggers redden het wel. Hun eieren behielden veelal de mooie donkerbruine kleur(broedeieren).

Hennen die eieren leggen met een gekleurde eischaal produceren de kleur uit bepaalde bestanddelen van het bloed of de gal. De eikleur wordt aangebracht door bepaalde klieren in de eileider. De afscheiding van de kleurstof en de vorming van de eischaal gebeurt gelijktijdig. In de eileider wordt een beperkt aantal kleurstoffen geproduceerd te weten:

Oörhodein of porphyrin, dat is een bruine kleurstof en dus belangrijk voor de Barnevelder. Deze kleurstof is een afvalproduct van het bloed

Bilihumin, een zeer donkere kleurstof die soms spikkels op eieren geeft




1. Barneveldse kip
2. Leghen
3. Leghorn

Men maakte dus onbewust een verkeerde selectie en deed zich uiteindelijk zelf de das om. Niet alleen de eieren waren in trek, maar ook de mooie, rustige kippen, zodat die overal naar toegingen. Als je dan in Friesland een nieuwe haan kocht voor bloedverversing, had je grote kans dat die haan uit dezefde bloedlijn kwam als je eigen kippen.

Doordat men binnen een aantal geselecteerde bloedlijnen van hetzelfde ras bleef, trad er aanvanklelijk wat verval op, hetgeen later in een stroomversnelling overging. Men kreeg te maken met allerlei ziekten als leukaemie, marekse verlamming, pseudo-vogelpest, leucose, infectieuse bronchitus, etc. De grootste boosdoener was inteelt. Enten bestond nog niet of nauwelijks. Hele stammen legden het loodje!

Zonder een strak entschema redt G.C. van de Glind, de enige overgeblevene grote fokker in Barneveld met een productie van 750 kuikens per week, het ook niet meer! Dat is de andere kant van de medaille.

!Piet

[labrador]

Piet!,

De Kip en het ei. Kun je nu, n.a.v. het kippenverhaal, de vergelijking trekken naar de Buckfast?

Kleur, zachtaardigheid, poetsdrang etc.

En waar gaat het nu, volgens jouw, mis? Bij de Barnevelders was de eenzijdige selectie op eieren. En bij de bijen?

[Oude Essink]

zachtaardigheid gaat ten koste van defensief vermogen; rasvreemde virussen gaat ten koste van ziektebestendigheid; neiging tot winterbroed gaat ten koste van balans in een langdurige winter; genetische oriëntatie op anderssoortige habitat gaat ten koste van goede aanpassingsmogelijkheden aan omgeving die door de imker wordt uitgezocht, te groot broednest in verhouding tot drachtaanbod noodzaakt tot "bijvoeren" en als gevolg daarvan onvolwaardig voedsel; terugdringen zwermneiging leidt tot minder genetisch materiaal uitwisselen en zo verder en zo verder; hieronder vallen ook de verschillen in broedontwikkeling en uitwintering bij de w.Europese rassen; ook de rondedans en de kwispeldans worden door verschillende rassen verschillend uitgevoerd; deels genetisch bepaald: dooreenhusseling van dit materiaal levert misverstanden op tussen speurders en halers, ten koste van harmonie en "psychische" gezondheid van het resulterende volk.
Ik heb in meerdere bijdragen het verhaal van Piet volledig onderschreven.