Honingpers - restauratie

[dickvanleeuwen]

Het straaltje wat uit de gerestaureerde pers loopt lijkt op gesmolten was en je ziet een blok bijenwas op een van de plaatjes. Zou het dan over een waspers i.p.v. een honingpers gaan?

In het artikel in Bijen 1985 schrijft men over een honingpers. ik heb het boekje de oude imkerij besteld bij BOL.com voor € 6,50. Ik hoop daar meer in te lezen en zie nu al uit naar het openluchtmuseum.

[gerard.b.w.vos]

Nu dan heren collegaimkers, hierbij het verhaal uit "" de oude imkerij" met ook een verwijzing naar "Bakhuisje" weten we ook gelijk waar dat voor staat!
En Hans ook maar gelijk een foto van de smeltpan erbij.
Een heel verhaal.

Hierna bracht men de korf naar een bijenvrij vertrek en werden met behulp van een tang de eerste spijlen er uit getrokken. Nadat het volk gedood was werden de raten losgesneden van de zijkanten met behulp van een stootmes (55 links), uit de kop van de korf met het dwarsmes (55 midden), dat voorzichtig tot boven in werd gestoken en daar iets werd gedraaid, waarna de raten stuk voor stuk werden losgemaakt. Soms maakten beide messen deel uit van één stuk gereedschap, dat dan de naam honing- of korfmes droeg.

De honing sorteerde men in blanke en donkere raten. De blanke raten werden in speciale bakken
gezet en als tafelhoning verkocht. De donkere hadden voordat ze met honing werden gevuld, dienst gedaan als broedraten. De honing moest uit deze raten worden verwijderd en kwam dan vloeibaar in de handel.
Dit kon op eenvoudige wijze geschieden door de uit de korven gebroken raten met honing in een ton te doen, waarin onderin een afvoergat was aangebracht, dat met een stop kon worden afgesloten. Voor het afvoergat plaatste men schuin een ca. 30 cm brede plank, waarin op een afstand van 1 cm van elkaar smalle spleten waren gezaagd. De ton werd op een plank of een paar schragen gezet, terwijl men een kleiner vaatje, het lekvat, onder de afvoer plaatste. De raten met honing werden met een stok fijngestampt. De honing zakte na verloop van enige tijd naar beneden, zodat deze als men de stop verwijderde in het lekvat liep. Eventuele ongerechtigheden werden door het zich voor de afvoer bevindende raam tegengehouden. Men noemde de zo verkregen honing lek- of taphoning. Het is een werkwijze die alleen voor voorjaars- en zomerhoning gebruikt kon worden, daar de taaie heidehoning niet lekt.
Meer gebruikelijk was het uitpersen van honing met gebruikmaking van grote apparaten, die al naar gelang de streek weer verschillend van vorm en zwaarte waren.
In Drenthe was dit de klap-pers (68), die bestaat uit een op vier poten rustende, langwerpige eikehouten bak, verstevigd door ijzeren banden. De twee voorste poten zijn iets korter dan de andere, zodat de pers naar voren helt, hetgeen het weglopen van de vloeibare honing via de uitspringende “bek” vergemakkelijkt, Op de bodem en tegen de zijwanden van de zich in de bak bevindende ruimte (persgat), zijn roosters geplaatst, houten planken met ronde gaten, die aan de onderzijde zijn voorzien van latjes, zodat ze iets van de wand afblijven. De honing vloeit via de gaten in de bak en vandaar door een halvemaanvormige opening naar de bek. De roosters voor de zijkanten hebben soms in plaats van latjes uitgespaarde groeven aan de achterzijde, wat hetzelfde effect heeft.
Voor het persen werden de raten in een perszak gedaan. die werd gemaakt van paardehaar voor zware, of van henneptouw voor lichtere persen. Deze is afgezet met een linnen boord dat kan
worden omgeslagen zodat hij goed kan worden afgesloten. De gevulde zak wordt in het persgat gelegd. Nu wordt het aan één zijde draaibaar aan een dwarshout bevestigde persblok, met behulp van een schroef aan de andere kant naar beneden gedrukt, waardoor de honing uit de raten wordt geperst en in een op de grond geplaatste bak loopt. Op de foto is om de constructie van deze hefboom beter te laten zien de balk boven op de schroefstang gelegd. Wanneer de pers in gebruik is, is deze stang uiteraard boven de balk.
De blokpers (69) uit Gelderland, bestemd voor kleine imkers, werkte niet veel anders, al lijkt het model op het eerste gezicht nogal afwijkend. Hij bestaat eveneens uit een houten bak, waarin een persgat met roosters; de geul voor de afvoer van de honing bevindt zich hier in het midden van de voorzijde. Het eigenlijke persblok is aan één zijde aan een verticale paal bevestigd en wordt door een pen van boven tegengehouden

[dickvanleeuwen]

Kan ik het zo samenvatten? Ontworpen als honingpers. Bekend vanaf zo rond 1850. Daarna, vanaf 1900, in gebruikgenomen als waspers?

[Bart de Coo]

Bovenaan de derde alinea in de tekst die Gerard heeft overgetikt kom je het woord 'tafelhoning' tegen (In: Jacobs en Plettenburg. De oude imkerij. p 53 e.v.) Voor mij blijkt overduidelijk dat niemand, ook de auteurs van het boekje niet, snappen wat dat woord betekent, domweg omdat ze het gebruiken. Ik zal dat uitleggen.

Ik ken het woord 'tafelhoning' uit drie publicaties, namelijk Korfimkerij en Aalbert van Schothorst, beide van Jan Speelziek en het boekje dat ik hierboven al noemde. Alle drie de boeken zijn gewoon verkrijgbaar bij het Bijenhuis, geloof ik.

Het boek Aalbert van Schothorst is een tekst uit 1842. Ook Van Schothorst gebruikt het woord 'tafelhoning' voortdurend. Maar bij hem kun je gewoon zien dat hij snapt wat hij ermee bedoelt. In modern Nederlands noemen we 'tafelhoning' namelijk 'raathoning'. Het woord 'tafel' komt van het Latijnse 'tabula', wat zoiets als '(wand-) plaat' moet hebben betekend, of 'plak' of 'schijf' van mijn part. De Duitsers spreken dan ook tot op de huidige dag van 'Scheibenhonig' als ze raathoning bedoelen.

Nu kunnen we uit de boeken heel aardig opmaken hoe men lang geleden het imkeren ongeveer aanpakte. Maar dit zijn van die kleine signaaltjes dat we allerlei finesses van het korfimkersvak echt verleerd zijn. Zelfs Speelziek heeft duidelijk geen idee waar hij het over heeft als hij het woord 'tafelhoning' laat vallen.


Groet,

Bart de Coo

[Huitema]

Zie ook het artikel van H. Stienstra, Maandschrift voor de Bijenteelt, jaargang 20, 1917, nr 4.

[Hans van der Post.]

En dan hierbij de link waar de tekst en tekening staan: http://www.bijen.info/forum/viewtopic.php?t=3380

Er is wekelijke een schat aan kennis te vinden in de oude "groentjes".

!Hans.

[dickvanleeuwen]

Dit is echt helemaal te gek!!!!!
Bedankt Piet en Hans.

Ik heb met de zoekfunctie op honingpers nog veel meer informatie en leuke verhalen gevonden in die "groentjes".