Windbestuiving

[Oude Essink]

De vrouwelijke bloem van de Walnoot die hier staat afgebeeld, is typerend voor een windbestuiver. Oudere fruittelers zijn snel geneigd de bijen uit hun bloeiende boomgaarden weg te laten met de gedachte"de wind zorgt er wel voor". Helaas voor hen, zorgt de wind daar niet voor en is de toevalstreffer voor een goede bestuiving te groot. De stuifmeelkorrel is plakkerig en zwaar; valt dus snel op de grond en de stempel op de stamper is te klein om zo'n enkele korrel op te pakken; en dan nog is die pollenkorrel maar goed voor één pit.
De vrouwelijke bloem van een windbestuiver als hier de walnoot is niet ingericht om insecten te lokken. Er is geen kroon, geen geur, geen nectar. Op het vruchtbeginsel prijkt alleen de stempel en deze is bijzonder groot; en toch is de kans dat er een stuifmeelkorrel op waait gering. Gemiddeld is de kans op bestuiving door één enkele zaadcel 1 : 1000; de kans op een tweede korrel is dan maar 1 : 1000000. In het vruchtbeginsel wacht dan ook maar één eicel op bevruchting, zoals ook bij andere windbestuivers als de Eik of de Hazelnoot; Sommige zijn tweezadig als de Berk of de Els. Bestuiving door een insect is veel trefzekerder, zodat insectbestuivers veelal veel meer zaadknoppen hebben; denk aan een Appel of Meloen. Voor een windbestuiver zou dit pure verspilling van energie zijn.
Zelfbestuiving, tot inteelt leidend, blijft bij onze walnoot tot een minimum beperkt, omdat het mannelijke katje zelden gelijktijdig met het vrouwelijke bloempje rijp en in één boom aanwezig is; daar kunnen weken tussen zitten en dat functioneert bij iedere notenboom weer anders.



Het stuifmeel van onze windbestuiver is droog en licht, zodat het niet snel op de bodem komt, maar als een wolk met de wind wordt meegevoerd. Schud op een droge, warme middag maar eens aan een katje van Eik of Hazelaar en er komt ruim stuifmeel als stof tevoorschijn. Op de afbeelding hierboven zijn de rijpe meeldraden van gras te zien. De twee helmknoppen zijn in het midden vergroeid en op het kruispunt hangt het geheel aan één vliezeldun draadje, waardoor het een bijzondere beweeglijkheid krijgt. Het geringste zuchtje wind is al voldoende om het stuifmeel vrij te schudden en mee te voeren.
hennie oes





Bijgewerkt door - Oude Essink op 11/02/2002 15:29:22

[Marion Verspaandonk]

Beste Hennie,

Ja ik ben het met je eens dat bestuiving door honingbijen bij bepaalde planten trefzekerder is dan windbestuiving. Neem nu bijvoorbeeld de tamme kastanje met zijn voor insecten onooglijke vrouwlijke en mannelijke bloempjes in hangende katjes, waar de wind makkelijk vrij spel heeft om het stuifmeel mee te nemen naar de vragende stempels. Hoe vaak merk je niet dat er ondanks langdurig waaien er in bepaalde jaren LOZE vruchten worden gevormd, bruine samenknijpbare vruchten zonder zaad. (voor de duidelijkheid sommige mensen denken ten onrechte dat de bolster de vruchten zijn en de bruine dingen erin de zaden).Het valt mij op dat kastanjebomen welke te vinden zijn in drachtrijke gebieden met honingbijen weinig loze zaden hebben. Ik kan dit natuurlijk niet bewijzen maar het zou een leuk onderwerp zijn voor onderzoek. Onderzoekers zoeken nog steeds naar voorbeelden van inheemse planten om aan te kunnen tonen dat honingbijen belangrijk zijn voor het voortbestaan van onze inheemse natuur. Aangezien honingbijen in grote aantallen ingezet kunnen worden en bloemvast kunnen zij misschien wel een grotere bijdrage leveren aan deze windbestuiver dan wij denken. En ......voedsel is er ook op te halen en .......kastanjebomen leveren prima kwaliteit inheems hout, en..........een prima inheemse kastanjehoning.

Een leuke tip om kastanjes niet in te laten drogen: pel de kastanjes en overgiet ze met honing, etiketje erop,leuk lintje erom en natuurlijk een blaadje met honinginfo erbij en dan een kennis verrassen en praten, praten, praten en praten over onze heerlijke zoemers. (en zijsprongetjes maken naar de wespen en de brommertjes natuurlijk). Zo nu weer genoeg geetaleerd.

Marion Verspaandonk




Edited by - marion Verspaandonk on 17/12/2001 08:48:17

[Oude Essink]

Hallo Marion,
Jij haalt de Tamme Kastanje aan; vanuit bestuivingsoogpunt een interessante
boom; In het begin van de bloei levert hij kleverig stuifmeel zoals een insectenbloem dat doet; hij wordt in dat stadium vooral door kleine kevertjes bezocht; bijen halen er lichtgeel stuifmeel af; in een later stadium van zijn bloei wordt het stuifmeel droog en licht en is de wind de zaadoverbrenger.
In de loop van de lange geschiedenis zijn planten gaan schuiven van wind- naar insectenbestuiving en weer terug; de tamme kastanje gebruikt beide mogelijkheden nog.


Op een echte windbestuiver heeft een bij niets te zoeken; de "bloem" levert geen nectar; lokt geen insecten aan en het stuifmeel is nauwelijks te oogsten.
Mooi is dat te zien aan het einde van de winter; de bijen hebben haar reinigingsvlucht gehad; er ontstaat een klein beginnend broednestje en de behoefte aan stuifmeel is groot; je ziet ze dan ploeteren op de katjes van de hazelaar die ze afkluiven. Eindeloos gezwoeg levert een onooglijk klontje stuifmeel (roodbruin). Als er "echt" stuifmeel in de aanbieding komt van krokus of wilg, zie je ze niet meer op de Hazelaar die een echte windbestuiver is.
Het geploeter op de Hazelaar door de bij levert de boom niets op; de bijen komen niet aan de onooglijke bloempjes die (knalrood) eigenlijk alleen maar stempeltjes zijn.
hennie oes



Edited by - Oude Essink on 11/02/2002 14:53:04

[Jelte Pieter Dijkstra]

Vaak worden er tegenwoordig waarheden verkongigd op het forum, waar ik zo mijn vraagtekens bij wil zetten. Bijvoorbeeld het onderstaande citaat(van jou Hennie):

Op een echte windbestuiver heeft een bij niets te zoeken; de "bloem" levert geen nectar; lokt geen insecten aan en het stuifmeel is nauwelijks te oogsten.

Oei. Ai. Dan denk ik: "Wat is een echte windbestuiver?" (Misschien kan het woordje 'echte' beter tussen aanhalingstekens.)

Mijn bijen halen massa's stuifmeel van het mais achter mijn stal. Ze halen massa's stuifmeel van de wilg naast mijn stal. En ten slotte halen ze ook stuifmeel van de hangende katjes van de Canadese populieren rondom mijn stal.
Mijn bijtjes worden dan afgerekend op hun (hoog)vliegkunsten en mijn ogen op goede scherptewaarnemingen.(Mijn bijen halen zelfs stuifmeel van de op de grond gevallen verse poplierenkatjes)
Dus....... Hennie........ Van 'een echte windbestuiver heeft een bij niets te zoeken; de "bloem" levert geen nectar; lokt geen insecten aan en het stuifmeel is nauwelijks te oogsten' ben ik nog niet zo zeker.

Ik ben overigens heel benieuwd naar de overgangsvormen van windbestuiver naar insectenbestuiver of vice versa. Heel interessant. De tamme kastanje is volgens jou hiervan een voorbeeld. Welke weet je nog meer te noemen?

J.P.

[Marion Verspaandonk]

Beste Hennie,

Mijn complimenten voor je schitterende foto's die jij zelf maakt en de tips die ik hierover van jou ontving. Samen met de tips van Romee kan ik er wellicht in de toekomst ook mijn voordeel meedoen. Op dit moment vind ik het allemaal nog te moeilijk. Ik ben geen technisch vrouwtje. Nu even te zake:

Hazelaars zijn in de eerste plaats windbloeiers. Hiernaast geven zij m.i. ook hun stuifmeel mee aan honingbijen om hun bestuiving nog beter veilig te stellen. Niet voor niets staan de vrouwelijke bloempjes in groepjes bijeen en hebben opvallend gekleurde stempels om nog beter op te vallen. In het drachtplantenarboretum van de Ambrosiushoeve staan meer dan 6 verschillende soorten hazelaars welke allen stuifmeel bieden in een tijd van het jaar waarop er weinig te halen valt.

De tamme kastanje (Castanea sativa) een wind en tevens insektenbestuiver staat ook in het arboretum. In 1999 riep de stichting Robinia hem uit tot de boom van het jaar wat betreft Europees hardhout welke van prima kwaliteit schijnt te zijn. Als aanvulling op je gegevens zou ik willen vermelden dat de bloemen naast stuifmeel ook, zij het niet veel, nectar bieden aan honingbijen. Van deze nectar bereiden de honingbijen een pollenrijke honing die ruikt naar de bloemen; bitter. Je moet er van houden. De kleur kan sterk varieren en soms wat donker amber tot bruinrood zijn. De honing kristaliseert langzaam en fijn. De imkers van Reusel hebben er de gemeente een hele straat mee aan laten planten vlakbij hun gezamelijke bijenstal. Of er in Nederland pure honing van wordt verkocht is mij niet bekend. Wel van de wilde kastanje maar dat is een boom uit een heel ander geslacht.

Op het forum is, denk ik, elke stukje van de puzzel welkom. Soms leggen we een puzzeltje bij en soms moet er een puzzeltje weg. Zo komen we samen tot een meer compleet geheel. Jij en Hugo weten aardig wat denk ik zo. Julie zijn geen wind maar bloeiers. Ga door met die foto's ze geven het Forum iets eigens, iets unieks.

[Els Kleijnendorst]

Beste Marion,

Ten eerste wil ik je alsnog hartelijk welkom op het forum en vind je artikelen een zeer positieve aanwinst hierop. Temeer daar deze een gebied bestrijken '“ honing en planten, en vooral kruiden '“ die ook mijn bijzondere interesse hebben.

Met hetgeen je schrijft in je stuk over de tamme kastanje (Castanea satava) ben ik het echter slechts gedeeltelijk eens. Inderdaad is de tamme kastanje een windbloeier, maar de bloemen van deze boom hebben een dergelijk hoog nectar- en stuifmeel aanbod dat zij altijd op overvloedig bijenbezoek kunnen rekenen. In bijna alle Nederlandse zomerhoningen tref je dan ook stuifmeel van de tamme kastanje aan. Dat er in Nederland zelden tamme kastanjehoning gewonnen wordt komt doordat deze honing 90 % pollen in deze boom moet bevatten.

Hierdoor is de zaadzetting in gebieden met een grotere bijenconcentratie aanzienlijk beter dan die bij bomen in afgelegen streken. Daar komt nog bij dat ook de grondsoort en waterhuishouding een belangrijke rol zal spelen. Bomen, aangeplant in parken en plantsoenen voor hun sierwaarde, staan vaak op betere grond dan hun wilde zusters in zandrijke gebieden. En juist in de bewoonde streken van Nederland wonen de meeste imkers.
Het gros van de in ons land aangeboden tamme kastanjehoning komt overigens uit Italië.

En dat potje 'prima inheemse kastanjehoning'

[Marion Verspaandonk]

Beste Els,

Leuk om eindelijk eens een vrouw te ontmoeten op het forum die er ook nog eens dezelfde hobby's op na houdt. Ik heb behalve Romee tot nu toe enkel en alleen mannen ontmoet, allerlei typetjes waarvan ik inmiddels ontdekt heb dat sommigen proberen allerlei machtsspelletjes te spelen met vrouwelijke nieuwkomers. Niet het gevoel maar de wetenschap moet voor hen zegenvieren. Niet erg, ik zie het als een spelletje maar soms wel sfeerbedervend want alleen in een goede sfeer ontstaan m.i.vernieuwende dingen.
Even ter zake. Je hebt niet goed gelezen wat ik geschreven heb. Ik schreef dat tamme kastanjes behalve windbloeiers OOK insectenbloeiers kunnen zijn en dat de bijen er een pollenrijke honing van kunnen maken. Een etiketje op een potje kastanjes overgoten met een willekeurige honing met de vermelding dat het om tamme kastanjes gaat lijkt me overbodig. Wilde kastanjes stop je er zowiezo nooit in vanwege de giftigheid. Leuk te horen dat jij weet dat honing van de tamme kastanje vooral uit Italie komt en dat zij in ons land niet gewonnen kan worden omdat tamme kastanjehoning minstens 90% pollen behoort te bevatten wil het het predikaat tamme kastanjehoning krijgen. Ziezo weer wat geleerd. Je schrijft ook over honing van de wilde of paardekastanje welke zoals je weet natuurlijk heel anders van kleur, geur, structuur en samenstelling is dan die van de tamme en wel hier kan worden geoogst. De gewone paardekastanjes behoren tot een heel ander geslacht worden echter vooral tot de insektenbloeiers gerekend. Ik geloof zelfs, maar pin me er niet op vast, dat deze boom vanuit Griekenland of Albanie naar ons land is ingevoerd. Dit mapje gaat echter over WINDbestuiving. Ik ben blij te horen dat jij weet wat ik vermmoedde nl dat behalve de windbestuiving ook insektenbestuivng door honingbijen debet is aan de zaadzetting van de tamme kastanje samen zijn we weer een stapje verder.

groetjes van Marion.

[Frans vanTongeren]

dag blossomlady,

insektenbloeiers?
insectenbestuiving door honingbijen??

Wat een terminologie.
Daar zou ik gevoel voor moeten krijgen.
Wijd mij eens in?

[Marion Verspaandonk]

Beste muggenzifter,

Nu zoek je weer naar een taalfout c of k. of naar een in jouw ogen niet passende termologische (of schrijf ik dit nu ook weer verkeerd) benaming. Ik dacht toch zeker dat een man met hoge hoed als jij meer gewicht in de schaal had te leggen.Je zoekt steeds naar allerlei afleidingsmanouvres. Dit mapje gaat over WINDbestuiving en niet over insectenbloeiers. Ik denk dat ik mijn energie beter ergens aan kan besteden dan aan jou. Je kunt nooit van iemand verwachten dat zij hetzelfde zijn als jij graag zou willen dat ze zijn en dat zij ook steeds hetzelfde 'gewicht' maar in de schaal moeten gooien. Tegenwoordig moeten de mensen maar voldoen aan allerlei normen voor spelling, termologie en zakelijkheden die er soms niet toe doen. Naar de globale essentie van een stuk wordt niet gekeken. Ik zou als ik jou was het hele forum maar eens uit gaan ziften met een hele fijne honingzeef met een doek erin. Je houdt dan in jouw ogen ZUIVERE honing over. Ik eet liever eerlijke honing van de hobbyimkers uit mijn streek waar stuifmeelkorrels niet zijn uitgezeefd.

[Huib Koel]

Het geploeter op de Hazelaar door de bij levert de boom niets op; de bijen komen niet aan de onooglijke bloempjes die (knalrood) eigenlijk alleen maar stempeltjes zijn.

Dag Hennie,
Heb je de bloemetjes van de hazelaar al eens door een loepje bekeken? Mooier dan een vaas vol bloemen!
groet,
Huib Koel
PS 'uploaden' van één fototjes doe ik gewoon met de verkenner, rechtermuisklip en dan publiceren.