Bij de Windbestuivers zagen wij, dat bloemen zijn ingericht op bestuiving door de wind.
Bestuiving bij waterplanten is weer een ander verhaal; ook hier is het tot stand komen van contact tussen Pollen en Stempel een toevalstreffer. Maar er doet zich een ander probleem voor en dat is: stuifmeel kan niet tegen water! Wij zien dan ook, dat de oorspronkelijke waterplant zich vooral vegetatief vermeerdert en waar bloemstructuren optreden, betreft het vooral planten die van het land zijn teruggekeerd naar het water. Hun bloeiwijzen gaan ter bestuiving vaak naar de oppervlakte, waar zij alsnog gebruik maken van insecten of van de wind.
Een prachtig voorbeeld is de plant die in zoetwateraquaria veel te bewonderen is
de Vallisneria spiralis ( Waterkaardefamilie waaronder Kikkerbeet, Krabbescheer, Waterpest).
De mannelijke en vrouwelijke bloemen bloeien apart. De plant stuurt beide naar de oppervlakte. Het vrouwelijke bloempje (rechts de foto) gaat middels een spiraalvormig steeltje naar de oppervlakte, waar het opent (plm. 4mm.) en blijft drijven op een kuiltje van water. Het mannelijke bloempje ( ½ mm) komt ook gesloten naar boven, raakt los van het rechte steeltje, opent en drijft als een bootje op zijn drie kroonblaadjes. In de buurt van een vrouwelijke bloempje gekomen, glijdt hij het kuiltje in en tikt tegen de bloem, waardoor een katapultmechanisme de pollen naar de stempel schiet. Onmiddellijk na de bevruchting trekt de spiraal het vrouwelijk bloempje het water weer in, waar onder water de vrucht groeit.
Voorbeelden van bestuiving onder water zijn het Nimfkruid waarvan de pollen zwaarder zijn dan het water; hij zakt dus naar beneden en wordt opgevangen door de stempel eronder; In andere gevallen heeft de pollen een luchtzakje, stijgt op naar de stempels erboven; zo de vele soorten zeegras.
De regen treedt ook op als vector (stuifmeeloverbrenger); bij de Anemoon loopt het bloempje vol water ; de pollen komen bovendrijven en als het water verdampt bestuift hij de stempel
(een zuivere vorm van zelfbestuiving, zoals niet veel voorkomt in de natuur) Ook vele ranonkelsoorten maken voor de bestuiving van de regen gebruik.
Hennie oes
Wordt vervolgd
Bijgewerkt door - Oude Essink op 11/02/2002 14:59:18
Ook vele ranonkelsoorten maken voor de bestuiving van de regen gebruik.
Ik heb wel eens de vettige kroonblaadjes van een gewoon boterbloempje gevoeld en gezien dat deze bloempjes ook vaak in de regen openstaan. Waterdruppels blijven erop staan en het stuifmeel kan kennelijk dus goed tegen vocht. Marion
Speenkruid op de grens van waterbestuiving en insectenbestuivng.
Heel vroeg in het voorjaar, vooral na een koude periode, kun je op vochtige plekjes in het bos de grond bedekt zien met bloeiend speenkruid. Vorig jaar heb ik ze al zien bloeien in januari. Nu heb ik ze nog nergens gezien. Steeds vaker zie ik plant ook op drogere plekjes onder bomen. De kroonbladeren zijn net als bij de boterbloem glanzend geel en doen vettig aan. Ik heb wel eens wat waterdruppels naar beneden zien rollen. Zoals bij meerdere planten uit dit geslacht kan regenbestuiving aan de zelfbestuiving van deze plant bijdragen. Wat heeft dit alles met onze honingbijen te maken? Meer dan je denkt. De grens tussen regenbestuiving en insectenbestuivng is namelijk niet altijd even scherp te trekken. Op speenkruid kun je honingbijen nectar zien verzamelen. Als je een kroonblaadje uitrekt zit er aan de basis een heel klein gleufje met nectar waarboven een soort kapje. Het gelige stuifmeel wat bij veel familieleden van deze plant giftig is, wordt rijkelijk door onze honingbijen verzameld. Toch een welkome aanvulling in het vroege voorjaar. Ook al kan deze plant een soort knolletjes vormen in de bladoksels en zich daarmee ongeslachtelijk voortplanten Toch denk ik dat bestuiving door honingbijen belangrijk is. Al was het alleen maar om wat genen uit te wisselen met bijv.een verderop gelegen tapijt speenkruid zodat er toch, heel af en toe, wat vruchtjes met kiemkrachtig zaad kunnen worden gevormd. Zelfbestuiving alleen, al dan niet m.b.v. regen, zal naar mijn verwachting zeker op lange termijn de plant kwetsbaarder maken. Speenkruid en honingbijen kunnen best eens meer aan elkaar hebben dan wij denken.
Marion Verspaandonk .
