Varroa behandeling met organische zuren

[Peter Bal]

Afgelopen week is door enkele Limburgse verenigingen een lezing georganiseerd over behandeling van varroa. Deze lezing is gegeven door Peter Elshout. Ik zal proberen de belangrijkste informatie weer te geven.
Allereerst is er een uitleg gegeven over de nadelen van de "traditionele" bestrijdingsmiddelen zoals Apistan. De belangrijkste zijn dat de stoffen in was en in honing kan terechtkomen. Hoewel de tabellen erg lage concentraties lieten zien is dit natuurlijk een reeel probleem. We hebben liever een residu-vrij produkt! Voor mij was dit de belangrijkste reden om iets anders te zoeken ipv Apistan. Met de nadruk op WAS, met de resistentie tegen Apistan die hier optreedt zullen we wel iets anders moeten!
De Organische zuren hebben dit nadeel niet. Ze vallen uiteen in CO2 en water, behalve Oxaalzuur. Dat schijnt in een fenol verbinding uiteen te vallen.
De volgende zuren zijn besproken:
Melkzuur,
Oxaalzuur
en Mierezuur.

Melkzuur is in een concentratie van 15 % toe te passen door het te vernevelen op de bijen op broedvrije ramen bijvoorbeeld in november december. Raam voor raam worden alle bijen beneveld met 5 tot 8 cc per raamzijde. Een drukloze vernevelaar zou het meest geschikt zijn.
Melkzuur is ook geschikt voor het varroa vrij maken van bijvoorbeeld een kunstzwerm. 30 cc op een kilo bijen, in een emmer lekker door elkaar husselen. Een verdere behandeling hoeft dan pas in het volgende jaar te gebeuren.

Voor Oxaalzuur zou in grote lijnen hetzelfde gelden. Toepassen in broedvrije volken. Slecht een keer gebruiken anders kan er grote sterfte optreden!
Concentratie 35 gram Oxaalzuur-dihydraat in een liter een op een suikeroplossing. Van deze oplossing wordt 50 cc (in een heel sterk volk) tussen de ramen gedruppeld bijvoorbeeld met een injectiespuit met een gaatje aan de bovenzijde. (Door het gaatje met een vinger af te dekken stopt het druppelen).
Mij werd niet duidelijk waarom niet altijd te kiezen voor Melkzuur ipv Oxaalzuur. De toepassing / toepasbaarheid is gelijk (broedloze volken!) terwijl melkzuur voor mens, milieu en bijen een veel kleiner risico behelst.

Het stokpaardje van Peter Elshout is de Nassenheider verdamper en volgens mij ook wel terecht. Mierezuur (60%) werkt tegen mijten IN het broed. De Nassenheider is als enige een verdamper die in staat is gedurende langere tijd te zorgen voor een dampconcentratie die dodelijk is voor de mijten maar onder de dodelijke concentratie voor de bijen blijft. ELKE andere verdamper zorgt voor een schokdosering die zeker mijtenval veroorzaakt maar soms ook forse bijen- en koninginnenval.
De toepassing is vrij eenvoudig. Naast het broednest een raam voer (aan beide zijden) en dan links en rechts een in een raampje gemonteerde verdamper. Toepassen in augustus (10 dagen) en in september 14 dagen. Door de vroege toepassing zouden de winterbijen minder (door mijten) beschadigd de winter in gaan. Dat is, volgens Peter Elshout, het allerbelangrijkste voordeel van Mierzuur.
Zelf wil ik toch nog graag de "horizontale" Nassenheider verdamper proberen. Deze is minder goed geevalueerd (door de Duitse onderzoekers) maar wel makkelijker in het gebruik. Deze verdamper komt op een doek boven op het volk te staan. (op de site van Jan Tempelman staat het ding)
Uiteraard moet je met deze zuren voorzichtig omgaan. Een spat mierezuur in je oog en je kunt muziek gaan maken i.p.v. imkeren. Bescherm ogen, huid kleding en natuurlijk je huisgenoten. Hou kinderen, huisdieren en schoonmoeders uit de buurt!
Toch denk ik dat met een beetje gezond verstand er best veilig mee gewerkt kan worden!

Nog een paar getallen:
als je Mierezuur 85 % hebt en je wil 60%: neem 1,47 liter water en vul dit bij (met 85%) tot 5 liter.
Per verdamper heb je 120 cc. 60% mierezuur nodig
Er verdampt ca. 10 cc per dag. Dit kun je controleren en eventueel de maat van het lont aanpassen.

Tot slot: deze bestrijding is natuurlijk op lange termijn ook een lapmiddel. Selectie van bijen die met varroa kunnen l

[Ria van den Berg]

"behalve Oxaalzuur. Dat schijnt in een fenol verbinding uiteen te vallen."

Gaf Peter Elshout aan hoe oxaalzuur in fenol kon "uiteen vallen" ? Ik dacht dat het in koolzuurgas en mierezuur "uiteenviel". Oxaalzuur is iedere (?) tuinier bekend van de rabarber. Het is een vaste stof met vrij grote kristallen.Laten we deze stoffen niet enger doen lijken dan ze zijn.

"Mierezuur (60%) werkt tegen mijten IN het broed."

Ik heb gehoord dat dit een veel herhaalde bewering is, maar dat het experiment is gedaan met broedramen waar geen bijen opzaten. Toen dat herhaald werd met ramen met bijen, bleek het niet te gelden. Wie weet hier meer over ?



vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[Romée van der Zee]

Hallo Ria,
In apidologie 32 (2001) 333-340 beschrijven Ales Gregorc en Ivo Planinc de effecten van oxaalzuur als varroabestrijdingsmiddel..
In broedloze periodes is de werking zeer hoog, 99,4% gemiddeld in hun onderzoek. (Andere onderzoekers scoren ook steeds boven de 95%) Indien wel broed aanwezig is loopt het resultaat terug tot gemiddeld 44,04%. De werking van oxaalzuur op gesloten broed blijkt zeer gering, hetgeen ook al door Radetzky in 1994 beschreven is.
Mutinelli paste in 1997 drie achtereenvolgende oxaalzuur behandelingen toe in volken met gesloten broed, en bereikte daarmee een resultaat van 95%. De geringe werking op het gesloten broed wordt gecompenseerd door de vrijkomende mijten enkele dagen later alsnog uit te schakelen. In de praktijk is dit een minder geschikte route, omdat geen honing in de volken aanwezig mag zijn.
De werkzaamheid is bovendien dosisafhankelijk. 3,4% oxaalzuur in een 47,6% sucroseoplossing is effectiever dan 2,9% oxaalzuur in een 31,0 % sucrose oplossing.
De aanbeveling voor degenen die op deze wijze willen bestrijden is dan ook om eenmalig in de herfst te bestrijden.
Romée

[Kroese]

Ria merkte op: "Ik heb gehoord dat mierenzuur de mijten in het gesloten broed dood een veel herhaalde bewering is, maar dat het experiment is gedaan met broedramen waar geen bijen opzaten. Toen dat herhaald werd met ramen met bijen, bleek het niet te gelden. Wie weet hier meer over ?"

Beste Ria, Inderdaad werkt het doden van mijten in gesloten broed waar geen bijen opzitten heel goed zoals ik het toepaste. Ik gebruikte een kleine ruimte met een hoge concentratie voor de behandeling, zonder de opzittende bijen. Zie hiervoor mijn ervaringen hieronder beschreven.

In de begintijd van de arrestraam methode heb ik gedurende 3 jaar met deze (arbeids intensieve) methode geexpirimenteerd.
Ik sloot de koningin 3 maal een week achter moerrooster op een raam op.
na 2 weken nam ik de arrestramen van de eerste week uit de kasten. Dit broed was dan voor 95% gesloten. Ik plaatste toen 10 van deze gesloten broedramen (zonder bijen) in een lege broedbak, met daaronder een lege HK en een dak als bodem. In deze onderste lege HK plaatste ik een metalen kruik met een krant er erom gewikkeld. Dit zorgde voor warmte in de bakken. Boven op de 10 broedramen werd een schoteltje geplaatst met een prop celstof papier. Hier op werd 40 Ml mierenzuur gegoten, waarna de kast voor 3 uur werd afgesloten. De mierenzuur verdampte vrij snel, mede door de warme kruik. Na 3 uur haalde ik de ramen eruit, en plaatste ze terug in de arrest kasten. 1 Week later deed ik het zelfde met de 2e arrestraam serie. Het broed van deze ramen liep gewoon uit. Er was geen uitval van jonge bijen te bespeuren voor de kasten. Ik heb het uitlopen van deze bijen ook nog geobserveerd in een broedstoof. Echter vooral de 2e serie arrestramen gesloten broed bevatte een flinke hoeveelheid mijten, te zien aan het (rode) straatje dode mijten onder dit raam op de bodemla. Dit komt natuurlijk omdat de 2e en 3e serie het enige open broed in de kast is waar de mijten in kunnen kruipen. Tijdens de 1e arrest periode is er nog veel open broed in de rest van de kast. Na 3 arrestweken werd de koningin weer vrijgelaten, of vervangen. Een nadeel was het vele werk, en de sterke afname van broed. (dus jonge bijen) Werk je met de "nederlandse bijen", dan is dit wel toe te passen in combinatie met het maken van kunstzwermen. Je kunt dan parralel aan deze arrest periode koninginneteelt gaan doen. Aan het eind van de arrest periode kun je de oude door een jonge koningin vervangen. Omdat ik al vele jaren met Buckfast bijen werk, was dit broedverlies een gat in de groei van het volk.
Het is wel een goede methode om een sterk besmet volk "schoon" te maken....

Hennie Kroese..............
http://home.hetnet.nl/~kroese/index.html







Edited by - kroese on 21/02/2002 12:34:33

[e.hoebrechts]

Beste Peter,

Bedankt voor je verslag inzake de lezing aangaande organische zuren.
Zelf werk ik ook met de nassenheider verdamper (vertikale type, ingebouwd in een raam) om al de redenen die jij ook opnoemt in je verslag.
Wat melkzuur en oxaalzuur betreft: Ik heb nog nooit met melkzuur gewerkt, maar deze winter heb ik voor het eerst oxaalzuur gebruikt. Mijn voorkeur gaat uit naar oxaalzuur, omdat het makkelijker aan te brengen is dan mierenzuur.
Ik sprenkel het goedje over de bijen tussen de raten. Vergelijkbaar met de manier waarop je Perizin toepast.Hiervoor gebruik ik een 3.2 % oplossing van oxaalzuur. (38.5 g oxaalzuurdihydraat in 1 liter water + 1 kg suiker)
Met mierenzuur moet je de hele kast uit mekaar halen en raam per raam sproeien, en dit in het putje van de winter.
Het grote voordeel van oxaalzuur is zijn efficientie: 98% efficientie volgens een Deense studie voor de oxaalzuur "sprenkelmethode", terwijl volgens een Duitse studie de melkzuurbehandeling een efficientie heeft van 92 %.

Het is wel zo dat melkzuur een stuk minder gevaarlijk is voor de imker.

Erwin