Feromoon

[Erik Speksnijder]

Ik zal maar gelijk met de deur in huis vallen: We weten allemaal dat een koningin feromoon produceert, maar ik vroeg me onlangs af, waar wordt dit precies geproduceerd? Welk orgaan is hiervoor verantwoordelijk en is het mogelijk, dat de feromoonproductie plotsklaps stilgezet wordt? Hoe werkt dit bij onze honingbijen?
Bij wilde bijen viel me namelijk op, dat een uitlopende vrouwtjesbij zeer aantrekkelijk is voor de mannetjes en dat deze al van ver (vele meters) aangelokt worden door de feromonen, die zij uitscheidt. Op het moment van een geslaagde paring zie je soms echter dat het vrouwtje van het één op het andere moment haar aantrekkelijkheid verliest voor de (nieuw) toestromende mannetjes. Ik heb zelf maar aangenomen, dat zij in staat is om haar feromoonproduktie te stoppen.
Wie weet hier meer van?


Erik

[H.S. Kok]

We weten allemaal dat een koningin feromoon produceert, maar ik vroeg me onlangs af, waar wordt dit precies geproduceerd? Welk orgaan is hiervoor verantwoordelijk en is het mogelijk, dat de feromoonproductie plotsklaps stilgezet wordt? Hoe werkt dit bij onze honingbijen?

Er zijn 4 plekken waar een koningin van de honingbij feromonen produceert.
1 De kaakklieren waar 4 bekende feromonen die ervoor zorgen dat werksters in het nest de aanwezigheid van de koningin ervaren.
Deze worden aangeduid met 9HDA, 9ODA, HOB, HVA.
2 Klieren die zitten op de rugzijde van het achterlijf tussen de overgangen van de segmenten produceren hormonen die darren aantrekt tijdens de bruidsvlucht.
3 De Koschevnikov klier in de angelkamer produceert een feromoon die tijdens het zwermen de bijen naar de tros lokt en stabiliseert.
4 Arhnartklier aan de voetzolen die het voetafdrukferomoon aan de raat afgeeft en de werksters zou weerhouden om zwermcellen te bouwen.

Het lijkt mij dat de klieren die hormonen produceren die werken tijdens de bruidsvlucht en het zwermen alleen in de fases van het koninginneleven hun werk doen, maar het kan ook zijn dat deze klieren tijdens het leggen van eieren eveneens iets produceren wat een bijdrage levert aan de hormonen in de kaak. De kaakklieren van een werkster produceren voedersap in de huisbij fase en enzymen tijdens de haalfase van hun leven. De aansturing van de werking van de klieren staat onder invloed van het juvenil-hormoon. Dit hormoon zorgt er ook voor dat een larve koningin wordt en geen werkster.
Nog niet zo lang geleden is gepubliceerd welke sensoren op de antennes van werksters en darren gevoelig zijn voor welke feromonen.

[Piet Jager]

Een van de 4 bekende feromonen = 9-ODA

Op haar bruidsvlucht trekt de koningin door geursignalen (feromonen)
de darren aan. Chemische brutoformule: 9-ODA=9-oxodeceenzuur
Chemische structuurformule: 9-ODA=(E)-9-oxo-2-deceen zuur

!Piet

[Erik Speksnijder]

Hoi,

Bedankt voor jullie uitleg tot zover. Hoe werken echter de feromonen, die de darren lokken? - worden deze pas rondom het moment van bruidsvlucht(en) uitgescheiden of blijven deze gedurende een bepaalde (korte) periode werkzaam - waar ik nieuwsgierig naar ben, is, of de produktie hiervan door de moer zelf geregeld kan worden of dat deze net als sommige andere klieren bij werksters gedurende een bepaalde periode in het leven ("vanzelf") actief zijn.
Groet,



Erik

[H.S. Kok]

hiervan door de moer zelf geregeld kan worden of dat deze net als sommige andere klieren bij werksters gedurende een bepaalde periode in het leven ("vanzelf") actief zijn.

Eric
De werking van pheromonen is complexer dan waar je nu van uit gaat.
In een artikel wat je op deze url http://www.pnas.org/cgi/content/full/10 ... 2fbac7a113 kunt bereiken kan je hierover meer lezen. Een belangrijke opmerking in dit verband in het artikel is dat niet de aanwezigheid van een pheromoon alleen een reactie opwekt maar ook de context waarin dit gebeurt. Een dar in de kast reageert niet op een onbevruchte koningin, maar buiten de kast wel. In dit artikel uit 2003 worden 4 nieuwe stoffen geintroduceerd, die invloed hebben op de vorming van de hofstaat rond de koningin, en waar deze in het lichaam van de koningin worden gevonden.