Verdwenen bijenvolken.

[depauws]

Een vriend heeft 15 kasten op 20 verloren door verdwijnziekte, de bijen vlogen nog gedurende de mooie dagen van januari en februari,nu zitten er in die 15 kasten zo goed als geen enkele bij meer.
In het najaar behandeld tegen varroa, met controle van de val, na 2 of 3 behandelingen bijna geen val meer.
Het mul op de varroaschuif laat slechts een of 2 mijten zien.
Er is nog overvloedig suiker en stuifmeel aanwezig.
Zou het kunnen dat het suiker besmet was met gaucho en zo het leven van de bijen heeft verkort of de bijen heeft gedesorienteerd zodat de bijen niet meer terug naar de kast kunnen?
Ik zoek thans de herkomst van de suiker op.

Groeten
Depauws

[jtm]

Ik krijg binnekort een compleet verhaal over het vlieg/haalgedrag van bijen maar dit is alvast het "overdenken waard".
Bijen zullen bij het halen een minimale haaldruk instellen. Deze haaldruk blijft heel lang gehandhaafd en is daardoor redelijk onafhankelijk van de grootte van het nest. Als bijen gaan halen zal de terugkomst lager uitvallen. Deze wordt door de legdrift van de koningin gecompenseerd of overvleugeld.
Als te veel (oude) bijen in risicovolle periodes (te vroeg/nat/koud/etc) gaan halen, zullen er lange tijd een constant aantal uitvliegen maar relatief te weinig terugkomen. Als dan op het kritieke moment te weinig broed aanwezig is, stort de populatie drastisch in. Een koude periode erachteraan en het tennisbal grootte trosje bevriest bovenop bergen honing en stuifmeel.
In het stuk over de verdwijnziekte 2002-2003 staat dat niet duidelijk wordt of de varoa de schuld draagt. Wel staat erin dat juist die bijen die slecht suiker opnemen bij het inwinteren een kans van 99% hebben de winter niet door te komen.
Zijn dat nou net die bijen die de vookeur geven aan nectar boven glucose? Gaan nou net die bijen vroeg op stap om weer geurende nectar te vinden? Helpen deze uitslovers het nest op deze manier niet juist om zeep? De "luie" bijen nemen de suiker en blijven lekker binnen. De combinatie redelijk weer en haaldrift lijkt daarmee verantwoordelijker te zijn voor de verdwijnziekte dan de varoa?????
Blijft de vraag waar de laatste bijen en de koningin blijven in de hele lege kasten?

[Ria van den Berg]

Het had niet zo moeten zijn dat ik nog tijd voor het imkerforum had, maar een koudegolf beslist anders. Na schitterend lenteweer met bijen die op de eerste prairiecrocussen en "aspen" populier vlogen, hebben we nu meer dan 10 cm sneeuw en temperaturen onder nul. Niks bijzonders voor hier en we zijn blij dat de bijen ook nog lekker ingepakt staan.
Volgens mij is verdwijnziekte een symptoom van misere. Toevallig las ik een uittreksel van een artikel van Kulinecevic, Rothenbuhler en Rinderer uit een American Bee Journal van 1982. Zij verklaren gevallen van verdwijnziekte in de Verenigde Staten met een tekort aan natuurlijke pollen en/of het voeren van een inferieur pollenvervangingsmiddel.
In Nederland was er ook al verdwijnziekte" toen er nog geen varroa voor kwam. Datzelfde geldt ook voor virussen, het "K-wingvirus" wordt hier in verband gebracht met tracheemijt en hetzelfde geldt voor krabbelende bijen. Tracheemijt is, voor zover ik weet, in Nederland geen probleem. Ik denk dat virussen een probleem worden in verzwakte bijen, of dat nou komt door varroa, nosema of tracheemijt.
Jos, wat bedoel je precies met "haaldruk" ? Het valt ons op, dat bijen aktiever zijn na een tijdje binnen zitten. Bij constant mooi weer en zelfs de sterke dracht hier, worden ze rustiger. Jij noemt dat er in het voorjaar meer oude bijen sterven dan er nieuwe bijkomen, omdat er teveel oude bijen niet thuis komen. Wij kennen een ander gevaar : verkillen van broed. Ooit kregen we in het voorjaar een paar nachten van -20. We hadden een paar standen al uitgepakt en daar waren een paar kleine volken dood en er was heel veel verkild broed in andere volken. Dat heeft dan wel de nodige energie gekost en die volken moeten vechten om bij te trekken. Ik denk dat er in het voorjaar in een volk met een goede moer NOOIT teveel stuifmeel gehaald kan worden, stuifmeel is het dat de koningin stimuleert tot leggen.
Een volk dat in de herfst niet opneemt is niet goed. Wij hebben er elk jaar wel een paar en dan is er geen (goede) moer. Is er iets bekend wat varroa doet tegen koninginnen ? Vorig jaar hadden bij ons volken met koninginnen die geteeld waren onder een hoge varroadruk een hoge stille moerwisseling en/of ze deden het slecht. Zijn die moeren slechter bevrucht, was het sperma van de darren (die ook die varroadruk hadden) van slechtere kwaliteit, produceren ze minder koninginnehormonen en/of zijn er andere beschadigingen? De verklaring dat die liever glucose halen is origineel, maar m.i. onterecht. Alle bijen halen liever nectar uit bloesems, daarom kunnen bijenhouders hier de "tip-off" methode gebruiken om honing af te halen. De dracht is dan zo sterk, dat de volle honingkamers naast de volken worden gezet. Later op de dag worden ze opgehaald, zonder bijen, maar met honing.



vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[jtm]

Dag Ria,

De volledige beschrijving moet ik nog krijgen, maar ik wilde alvast een mondelinge toelichting op het web zetten om al van gedachten te wisselen.
Met haaldruk bedoel ik dat een volk een constant aantal bijen op stap stuurt. Naarmate de polulatie slinkt (vooral in het voorjaar als de koningin nog niet zo aan de leg is) is de impact des te groter. Zowat alle winterbijen zijn immers al eens haalbij geweest vorig jaar.
Dit is ook de reden dat ik het hele jaar door wil tellen, dus ook in de koudere periodes.
Dat met dat wintervoer opnemen is me elk jaar weer opgevallen. Sommige kasten lijken dat eerst te moeten leren terwijl anderen de bak meteen leegslurpen. Uiteindelijk namen ze dan allemaal zowat evenveel op, weliswaar met tegenzin lijkt het. Er is ook gesteld dat suiker beter is voor de bijen dan honing. Er zouden minder reststoffen in de darmen achterblijven en daardoor zouden er minder vroege reinigingvluchten nodig zijn.

Ik zal niet ontkennen dat ziektes/besmettingen niet van invloed zijn. Maar omdat het vroeger ook gebeurde moeten er volgens mij nog meer (oudere) oorzaken zijn. In een vroege warme periode hebben ze prachtig voor de kast gehangen, ze zaten als het ware op het terras in de zon (net als wij). Een paar weken later zijn ze allemaal weg en heb ik per kast nog 1 emmer honing en bergen goed geconserveerd stuifmeel. Ruim voldoende voor een mooie start.
Opvallend was deze winter dat de kasten droog bleven. In voorgaande jaren moest ik regelmatig water uit de laden schenken. Ook zaten de onderkasten altijd flink onder de groene schimmel. Dit jaar waren de lades droog en raten en wanden bijna schoon. Mijn systeem is dat bijen nooit langer dan 2 jaar met dezelfde raat en kast zitten. De bovenkast van vorig jaar wordt de onderkast van dit jaar en de weggenomen onderkast wordt geheel verschoond voor volgend jaar.
Als ook de koningin last heeft van de ziektes, zou dit dan wijzen naar volken die graag en veel moerdoppen zetten?

[jtm]

Na een eerste lezing over de tellingen moet ik bijna tot de conclusie komen dat de problemen al vroeg in het oude jaar beginnen. Als het nieuwe jaar dan ook nog eens raar doet, is de schade snel groot. Ziekte zal hierin ook wel een hand hebben, maar het lijkt er toch meer op dat haalgedrag, inwinteren, grootte van het volk, koningin, leggedrag en vooral het weer een minstens even grote invloed hebben op het verdwijnen van de wintervolken.

[Ria van den Berg]

Een paar weken later zijn ze allemaal weg en heb ik per kast nog 1 emmer honing en bergen goed geconserveerd stuifmeel. Ruim voldoende voor een mooie start.
Opvallend was deze winter dat de kasten droog bleven. In voorgaande jaren moest ik regelmatig water uit de laden schenken.

Ik denk niet dat het bij jou het geval is, maar soms komt het voor dat bijen de opgeslagen honing/suiker niet vloeibaar kunnen maken, omdat de luchtvochtigheid in de kast te laag is. Ze verhongeren dan met voldoende voer. Als je inwintert op koolzaadhoning is dat hier een reeel gevaar.
De laatste jaren gaan er ook allerlei gruwelverhalen over Gaucho rond, in Frankrijk en in het oosten van Canada werden daar de extreem hoge winterverliezen aan gewijt. Tot nu toe is het niet gelukt dat aan te tonen. Wij hebben er (tot nu toe) niets van gemerkt.
Vind je in je verlaten kast nog wel broed ?

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[jtm]

Ria,

De honing die ik nog uit de kasten heb gehaald was grotendeels deels licht (bloem) en deels donker (blad). Op sommige raten was en klein deel aan het versuikeren maar nog niet helemaal stijf. Er was ook nog veel goed geconserveerde stuifmeel.
Ik weet nu dat een kast vorig jaar moerloos geworden is. In de vrije ruimte (vlak voor de winter haal in de onderkast beide buitenste raten weg) hadden ze deze riumte opgevuld met vrij hangende darrenraat zonder deze te gebruiken (alleen een beetje honig).
Deze kast was dan ook helemaal leeg op een enkele verdwaalde dode bij na.

Uit de onderzoeken van Augustijn van 1994 tm 1999 in Amsterdam lijkt dat de verdwijnziekte al in het vorige jaar begint. Een paar passages van Zander wijzen er daarnaast op dat inwinteren in onze streken heel vroeg moet beginnen. We moeten de bijen eigenlijk geen kans geven om heel-laatbloeiers te zoeken. Drijfvoeren na het slingeren zorgt er dan voor dat het volk veel van de meer robuuste winterbijen kan optrekken.
Zou je kunnen stellen dat de "zomerbijen" in de winter verdwijnen en als er niet genoeg "winterbijen" zijn een onverwachte koude periode in een relatief warme winter de genadeslag geeft?

[Ria van den Berg]

Hoewel winters hier niet met Nederlandse winters te vergelijken zijn, toch mijn ervaring. Wij voeren pas na half september, omdat we de bijen wegen en tot een bepaald gewicht afvoeren. Als we te vroeg beginnen (meestal komen we er trouwens niet eerder aan toe ook), lijken de volken zwaar (we wegen ze), maar omdat ze dan nog vrij veel broed aan kunnen zetten, gebruiken ze veel daarna en gaan ze dus te licht de winter in.
De carnica's remmen zelf wel af, maar volken met meer ligustica kunnen nog wel doorgaan met broed aanzetten. We vinden het dan ook niet erg als november koud is, dat remt. We hebben gemerkt, dat het niet de koude winter is, die de volken parten speelt, maar een koud voorjaar. Vooral als februari warm is geweest. Wij verklaren dat doordat er dan broed is aangezet, dat moet warm worden gehouden en dat kost energie. Ook is het verzorgen van broed, dat bijen doet verouderen. Gaat dat vroege broed verloren, dan hebben veel oude bijen gewoon geen energie meer om het nog een keer te doen en wordt het volk erg klein, of gaat dood.

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[jtm]

Ria,

Leuk dat je dat opnoemt van die grote volken. Ik begrijp uit de artikelen dat de grote volken net zo goed in de problemen kunnen komen juist omdat ze groot zijn. Wat niet wil zeggen dat de kleine het uiteindelijk gemakkelijker hebben.
Uit de tellingen blijkt dat juist de grote in het najaar langer vliegen en de uitval dan ook groter is. Vliegen leidt immers tot meer risico's naast het beperkte aantal vlieguren van een bij. Omdat ze het warmer hebben (en mogelijk wat meer broed) lijken ze meer te moeten vliegen ook al zitten ze op bergen voer. De kleine volken lijken eerder de winterslaap op te pakken en gaan ""uitgeruster"" de winter in. Als het voorjaar nu ook nog eens parten gaat spelen kunnen nu zowel het aanvakelijk grote als kleine volk beide dezelfde problemen krijgen. Nu wordt het belangrijk of de koningin op tijd begint met nieuw broed te zetten om de verliezen te compenseren. Gebeurt dat bij een relatief groot volk, dan kunnen ze de broed warm genoeg houden. Zijn ze net te klein en is de periode plotseling te koud.........

[Hans van der Post.]

Jtm & Dirk de 'wintersterfte'