Verdwijnziekte

[marc]

Hij doet geen varroametingen Marc (interesseert hem niet). In het najaar 2006 heb ik daar zelf van 5 kasten de mijtenval gemeten en die was toch aanzienlijk. Er zit daar wel degelijk een mijtendruk in dat volk maar de bijen kunnen er tegen.

Albert, als ik in de ruime omgeving niet steeds met nieuwe aanplantingen zou bezig geweest zijn, zou het aanbod hier op 25 jaar tijd serieus teruggelopen zijn. Jij zit wellicht nog in een natuurlijke omgeving zonder veel menselijke beïnvloeding.
Maar dan nog is het nectar- en stuifmeelaanbod voor de bijen geen enkel jaar hetzelfde. Doordat de kwaliteit van de nectar en het stuifmeel zeer sterk klimaat- en omgevingafhankelijk (temperatuur, vochtgehalte, bodemgesteldheid...) is, ofwel dat door de weersomstandigheden de bijen niet voldoende konden uitvliegen.
In Australië heeft Sommerville gedurende 3 seizoenen van dezelfde planten de stuifmeelkwaliteit onderzocht. Voor slangenkruid bv. schommelde enkel het eiwitgehalte al van 28.1 tot 37.4% !

Een kwalitatief stuifmeelaanbod voor en tijdens de groei van de winterbijen (die steeds later op het jaar plaats vindt) is van (over-)levensbelang. Ieder moet voor zichzelf maar uitmaken of zijn omgeving in aug-sept-okt nog voldoende geeft.

[lamheuv]

Goedenavond allemaal,

In het Deutsche Bienen Journal nr. 5 van 2009, staan enkele artikelen over "het kostbare krachtvoer voor het bijenvolk".

Met vriendelijke groet, Elze Lammerts.

[Gerard Boswinkel]

Hoi Albert de Wilde,

Ik ga nog even reageren op jouw bijdrage van 3/12/09 en bewerkt op 15/01/10. In je eerste stelling schrijf jij:

Het correct behandelen tegen varroamijten is dus geen garantie dat er geen volken verdwijnen. Er zijn meer factoren dan alleen de varroamijt die hiervoor bepalend zijn.

Jij beweert hier behoorlijk stellig dat niet alleen de varroamijt verantwoordelijk is voor het verdwijnen van je volken. Ook in de discussie 'waarom doe je aan koninginnenteelt....' in de rubriek 'Koninginnenteelt en rassen' schrijft je ook nog

Het blijft voor mij een onthutsend primitieve benadering. Varroaresistentie mag geen doel op zich zijn. Aan varroamijten gaan geen volken dood.

Opnieuw een stellige bewering. Ik neem dan ook aan als je tweemaal dit zo stellig beweert, je de natuurlijke mijtenval van je volken in november hebt bepaald. Zo niet dan zou ik je adviseren de laatste bijdrage van Frans Gielen in het decembernummer van Bijenhouden nog eens te lezen. Hij schrijft daarin dat hij tot en met juli geen mijten in zijn volken heeft kunnen vinden en dat er in oktober plotseling een hoge natuurlijke mijtenval is opgetreden (zie zijn tabel).

Ook het Deutsches Bienenjournal van januari maakt hier melding van. In het artikel 'Jahresrückblick' schrijft Jens Radtke: 'War im Sommer kaum eine Milbe zu entdecken, müsste im Spätsommer doch so mancher Imker feststellen dass er sich hatte täuschen lassen'.

Ik heb zelf met één van mijn volken dezelfde ervaring gehad [B)]. In dit volk heb ik begin augustus mijn laatste darrenraat uitgesneden. Bij controle is toen gebleken dat in deze darrenraat bijna geen varroamijten te vinden waren. Ook bij de mierenzuurbehandeling die ik in de eerste helft van augustus uit heb gevoerd, zijn bijna geen varroamijten gevallen. De tweede behandeling half september, heeft een heel ander beeld laten zien. Er vielen heel veel mijten en ik heb toen besloten de Nassenheiderverdamper langer op het volk te laten staan. Bij controle van de natuurlijke mijtenval in november laat dit volk opnieuw de hoogste mijtenval van deze stand zien (1,3 mijt/dag). Dit productievolk heb ik als enige een oxaalzuurbehandeling moeten geven.

Voor mij is het nog helemaal niet zo zeker dat de twee volken die je verloren bent, niet aan de gevolgen van varroa zijn verdwenen.

Groeten..............

Gerard Boswinkel

[wilde]

Voor mij is het nog helemaal niet zo zeker dat de twee volken die je verloren bent, niet aan de gevolgen van varroa zijn verdwenen.

Gerard, voor mij is het dat wél. Toen ik 20 jaar geleden mijn volken tegen varroamijten behandelde ving ik gemiddeld 4000 mijten per volk. Er ging echter nooit een volk aan dood.
Tegenwoordig bestrijd ik ook in de zomer en is de varroadruk aanzienlijk lager. Bij de laatste oxaalzuurverdamping bij 7 volken van een week geleden heb ik de mijten geteld en ik ving gemiddeld 250 mijten per volk. Dat staat wel in een schril contrast met de aantallen van 20 jaar geleden toen er nog geen wintersterfte was bij mij.
De besmetting van de volken met nosema ceranae en virussen was er toen nog niet. Nu wél en dat zijn voor mij dus belangrijker factoren dan de varroamijten. Uit wetenschappelijke onderzoeken is niet vastgesteld kunnen worden dat er verband is tussen varroadruk en wintersterfte. De sterfte komt voor in alle gradaties van varroadruk.
De conclusie is dat alleen het bestrijden van mijten geen garantie is voor het uitblijven van wintersterfte.
Dat is overigens bij mij niet het enige probleem. Ik imker met een vrije zwermmethode, maar mijn zwermen vliegen veel meer dan vroeger weg uit nieuw opgezette kasten, ook zonder dat er dan al direct tegen mijten is behandeld. Dezelfde of de volgende dag vliegen ze dan weg. Ik heb ze ook wel opnieuw geschept en weer in een kast gezet, maar dat helpt niet.
Een tweede belangrijk fenomeen is het niet aan de leg komen van jonge koninginnen. Dat overkwam mij in de laatste 20 jaar misschien 3 keer, maar de laatste jaren zijn dat er met dezelfde aantallen volken meer dan 3 per jaar. Ook dat schijf ik toe aan nosema en virussen, waardoor de koninginnen zijn verzwakt of een bepaalde functie niet goed kunnen uitvoeren. Varroa heeft daar in mijn beleving nauwelijks iets mee van doen.

Inmiddels is ook een 3e volk verdwenen en staan er nog 2 op het punt van verdwijnen. De verdwenen volken zijn alle natuurzwermen op nieuw gebouwde raat. Ik heb 14 volken ingewinterd, ben er nu 3 kwijt en 2 zijn zeer dubieus. Als 5 van de 14 weg zijn, is dat een wintersterftepercentage van 35%. Het is voor het eerst dat ik dat meemaak.

Albert

[marc]

Ik zag vandaag de tijd om de mijtenval na te kijken van 50 volken die weer GEEN varroabehandeling kregen. De vorige controle had 35 dagen eerder plaats gevonden, dus voldoende ruim.
De gemiddelde mijtenval bedraagt 3.1 mijten per dag (laagste 0.7, hoogste 7.3). Alle volken ontlastten zich vandaag als gekken bij 9°C en vol zon op de kasten. Weer geen enkel dood of zwak volk, overal broed.

Ik herhaal hier nogmaals het Frans onderzoek waar Menno reeds in ander rubriek naar verwees, maar waar (wijselijk) niet op gereageerd wordt : http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/early/2010/01/18/rsbl.2009.0986.full.

[martin b]

---Ook dat schijf ik toe aan nosema en virussen.---De besmetting van de volken met nosema ceranae en virussen was er toen nog niet---

Albert, dit schrijf je, maar voor 30 jaar geleden gingen er ook volken dood door nosema. Vooral bij een gebrek aan stuifmeel, kon er nosema optreden. Of is dit een andere soort dan welke jij benoemd, nosema ceranae.

martin

[wilde]

.... 30 jaar geleden gingen er ook volken dood door nosema ....

Dat was dan vanwege Nosema apis. Daar heb ik nooit last van gehad. Ik heb een fantastische voorjaarsdracht met wilg en bolgewassen en dus geen gebrek aan vers stuifmeel. Dat gebrek is de oorzaak van sterfte vanwege Nosema apis. Ook mijn zomerdracht en najaarsdracht zijn prima.
Tegenwoordig hebben we merendeels last van Nosema ceranae, die overgestapt is van de Oosterse bij (Apis ceranae) op onze bij (Apis mellifera). Daartegen helpt helaas geen aanbod van vers stuifmeel.
Albert

http://www.ahw.me/p4/honingbij500b.html
http://www.ahw.me/p9/tuin146b.html
http://www.ahw.me/p9/tuin129b.html

[wilde]

Ik zag vandaag de tijd om de mijtenval na te kijken van 50 volken die weer GEEN varroabehandeling kregen. De vorige controle had 35 dagen eerder plaats gevonden, dus voldoende ruim.
De gemiddelde mijtenval bedraagt 3.1 mijten per dag (laagste 0.7, hoogste 7.3). Alle volken ontlastten zich vandaag als gekken bij 9°C en vol zon op de kasten. Weer geen enkel dood of zwak volk, overal broed.

Marc, dan heb je relatief gezien (bij onbehandelde volken) waarschijnlijk weinig mijten. De dagaantallen wintermijtval moeten met 400 à 500 worden vermenigvuldigd om het totale aantal mijten te benaderen. Het zou voor de kennis daarover mooi zijn als je van 3 volken (lage, gemiddelde, hoge) mijtval via oxaalzuurverdamping zou vaststellen hoeveel mijten er werkelijk aanwezig zijn. De vermenigvuldigingsfactor blijkt dan wellicht toch wat anders te zijn.
Hoe dan ook, dit bewijst opnieuw dat de mijtendruk niet bepalend is voor wintersterfte wegens verdwijnziekte, nu je geen enkele wintersterfte hebt.
Albert

[marc]

Dag Albert, ik zie dit zeker niet als weinig mijten, integendeel er is hier een serieuze varrodruk. Ik heb nog ergens een oxaalzuurverdamper van Alfonseder liggen (bovenbehandeling) maar heb hem al jaren niet meer gebruikt. Nu nog behandelen zou zinloos zijn met het aanwezige broed (wanneer nog wel eigenlijk).
Het is nu reeds verschillende jaren achter elkaar dat ik geen wintersterfte meer ken onder de bijen. Ik heb steeds veel gemeten (varroa, gewicht, kastklimaat...) en genoteerd en dan zie je o.a. ook dat volken die hun eerste winter een hoge varroadruk hadden en tussendoor bij de beste opbrengstvolken behoorden, ook hun tweede winter sterk ingaan en uitkomen.
Het belangrijkste voor een bijenhouder is ervoor te zorgen dat zijn volken voldoende gevarieerd stuifmeel ter beschikking hebben gedurende het ganse jaar en zeker voor en tijdens de opbouw van de winterbijen. Dan kan je automatisch je apotheekkast sluiten. Ik probeer dat nu ondertussen al 5 jaar aan iedereen te vertellen wie het horen wil, o.a. op dit forum.
De mentaliteitsverandering is op gang gebracht onder de jonge imkers maar het moet nog beter. De cursussen moeten aangepast worden, wie wil imkeren moet ook een gedegen plantenkennis bezitten.
Ik erger me er nog steeds aan als je peilt naar de plantenkennis bij een imker en ze je enkel de grote honingdrachten kunnen opnoemen. Ik had hier een beginnend imker op bezoek die om een gratis volk kwam. Ik had hem een kerngezonde 6-ramer klaargezet die hij weigerde omdat ze hem geleerd hadden dat hij een niet-behandeld volk niet moest aanvaarden !
Imkers moeten ook kritischer zijn over hun stuifmeelaanbod zowel in het veld als op de raat. Stuifmeelvoorraden vinden in een dood volk is geen garantie om de stuifmeelgedachte af te schieten. Een volk kan in een week van zonnig weer die voorraad aanleggen maar veel eerder, in stuifmeelarme periode een generatie zwakke bijen hebben voortgebracht die het niet meer tijdig kon rechtzetten.
Een stuifmeelarme tijd is niet altijd te wijten aan weinig bloeiende planten maar dikwijls ook aan te veel volken voor het bestaande aanbod. De warmere nazomers zorgen er nu voor dat er tussen augustus en november nog meer dan 50000 bijen (eigen raming) geboren worden, waarvan velen nog sterven voor de winter. Dat betekent dat voor een volwaardige groei (zonder voorraad en winterverbruik) elk volk, van augustus tot november, bijna 10 kg gevarieede pollen nodig heeft.
Is iedereen er wel zo zeker van dat hij zijn bijen dit kan aanbieden en liefst zo gevarieerd mogelijk.

Van andere huisdieren weten we prima wat we hen moeten voorschotelen, voor bijen geldt maar al te vlug de redenering dat ze hun zaakje wel zelf in de natuur vinden. Wel dat is niet overal zo, ook voor het voedsel van de bijen moeten we zorgen en er moeite voor doen.

[wilde]

Nu nog behandelen zou zinloos zijn met het aanwezige broed (wanneer nog wel eigenlijk).

De mijten in het broed pak je er niet mee, maar daarom is het nog niet zinloos. Alle andere mijten dood je ermee en die kun je dan tellen. Dat vind ik een heel goed doel op zichzelf. De uitkomsten moet je dan nog wel met een factor verhogen voor de niet geraakte mijten in het gesloten broed, maar het zal een goede indicatie zijn van het totaal. Het gesloten broed zal nog zeer beperkt in omvang zijn.