De waan van het "zuivere ras".

[Oude Essink]

De waan van het zuivere ras.
Vandaag werd ik in een zeer geanimeerde discussie met Lydia Koopmans weer eens geconfronteerd met wat “ons imkers” in al ons enthousiasme zoal bezig houdt. Lydia is filmmaakster van professie en heeft een project in voorbereiding over “imkerend Nederland”. Zij oriënteert zich op alle facetten van imkeren en bijen, die je maar bedenken kunt: fantastisch, zo’n aanpak. Ik hoop en verwacht, dat het een fraaie film gaat worden: ziet er althans veelbelovend uit.
Voor onze rubriek “Koninginnenteelt en bijenrassen” wil ik er weer eens een discussiepunt uitlichten, om ons bewust te maken waar wij mee bezig zijn in onze praktijk van het imkeren. Het betreft het streven naar raszuiverheid en in het verlengde daarvan naar “lijn”-zuiverheid van onze rassen. Koninginneteeltprojecten en KI projecten zijn daarop gericht. Ik vraag mij al jaren af, wat het nut ervan is. Rassen zijn gerelateerd aan de geografische omgeving waarin zij oorspronkelijk functioneren; Carnica’s in de Balkan, Ligustica’s in Italië, z.g. Zwarte bij in Noord Europa, Caucaziërs in Caucazië, Primorskies in Primorski in Z.O. Rusland. enz. Je kunt proberen afzonderlijke eigenschappen uit te lichten en die inbrengen in een ras uit een andere omgeving. De beste bij blijft altijd die bij, die het beste functioneert in de habitat waarin zij woont.
Sinds Dzierzon rond 1850 zijn rassen door elkaar gehusseld met veel ellende vandien. Het zou zinvol kunnen zijn uit het mengsel de oorsprong terug te kruisen, maar dan alleen om het resultaat in de oorspronkelijke omgeving terug te zetten. Wat heeft het voor zin hier in ons zeeklimaat eindeloos terug te kruisen naar een selecte Carnicalijn die onze heide moet bevliegen. Raszuiverheid is een item uit Hitler-Duitsland en Gottfried Götze, die Cubitalindex en haarlengtes bedacht als wezenlijke raskenmerken was een gevierd man die al snel de leiding kreeg over de bijenteelt van het Nationaal Socialisme. Wat heeft de vorm van de derde cubitaalcel en de haarlengte of de kleur van het tweede achterlijf- segment van doen met de vaardigheid van de betreffende bij te functioneren in de streek waarin je haar plaatst.
Een moer die, van nature, paart met 15 darren van diverse herkomst, produceert dochters, verdeeld over 15 subpopulaties met evenzo grote diversiteit van eigenschappen; alle passend in de oecologische omgeving waarin het volk functioneert. Deze subpopulatie”s begrenzen tot een of twee vanwege “raszuiverheid” verzwakt het volk in vele opzichten.
Is die hele raszuiverheids-Frage niet een element uit ons politieke verleden, die wij beter achter ons kunnen laten ?

[remolen]

Ik hou toch wel van raszuivere carnica's of het nu goed is of niet. Voor mijn vingers is het heerlijk

[maartenkleijne]

Is de huidige CCD hype misschien gewoon de natuur die een herstelbeweging maakt en en alle niet aan ons klimaat en dracht aangepste bijen om zeep helpt?
In US is de CCD ook erger en dat gaat gelijk op met de industrialisatie van de rasmoerenteelt?
...

gr,
maarten

[Bart de Coo]

Er bestaat inderdaad een historische link tussen koninginnenteelt en ideologische verdwazing. Ik meen er iets over gelezen te hebben, maar ja, waar was dat ook al weer? Zo meen ik mij te herinneren dat die Goetze die jij noemt later afstand heeft genomen van een aantal zaken uit zijn werk.

Overigens vind ik de (eventuele) link tussen koninginnenteelt en ideologische verdwazing niet zo'n sterk argument tegen koninginnenteelt. Je andere argument vind ik veel sterker: buitenlandse rasbijen horen in dat klimaat, niet in het onze. (Trouwens, met enige kwaadaardigheid zou je ook hierin een borreltafelargument kunnen herkennen: 'Ze horen hier niet!')

Toch ben ik nog steeds niet onder de indruk. We doen in dit land al zeker een eeuw aan moderne koninginnenteelt. En met succes, zou ik zo zeggen. Het argument voor raszuiverheid is volgens mij de voorspelbaarheid van het gedrag van de bijen en niet ideologie of een onbewuste erfenis daarvan.

Waar je bovendien aan voorbij gaat, vind ik, dat is het enorme plezier dat imkers in het algemeen en telers in het bijzonder kunnen beleven aan koninginnenteelt. Het verschaft je een prima argument om lekker veel met je bijen in de weer te zijn en de voorpret is enorm. Zo heb ik zelf 6 carnica's ingevoerd. Ik kan niet wachten op het resultaat!


Groet,


Bart de Coo

[LWPisa]

Ik krijg er soms ook de kriebels van. Het heel nauw definieren van rassen. In de natuurlijke situatie heeft het aanpassen aan het habitat geleid tot een set typen die van elkaar verschillen. Mensen telen een bepaald type meer in dan in de natuur zou gebeuren waardoor de genetische variatie verminderd en dus ook de variatie in respons op ziekten/winters etc. Dat heeft een voordeel en een nadeel, voorspelbare maar inflexibele bijen.

Maar als je ras heel breed definieert dan is het misschien een bruikbaar "begrip" ... maar het is maar een woord, net als stam of ecotype...het is een ouderwets woord om een deelpopulatie af te scheiden waarbij een menselijke maat bepaald wat die precies is.

Als je erg vast houdt aan ras dan heb je misschien niet de "beste bij" die je kan hebben.

Je moet ergens beginnen en dan zijn een paar carnica moeren niet zo slecht. Als je geluk hebt zit er mensen in de buurt met goede darren.

[Oude Essink]

Even op Bart reageren: ik veroordeel niet de koninginnenteelt als zodanig; heb het zelfs over het "overzetten" van eigenschappen. Mijn item is de ver doorgevoerde raszuiverheidteelt, waarbij het resultaat in geen verhouding meer staat tot het doel: bijen die zich kunnen aanpassen aan de omgeving waartoe je ze veroordeelt.
hennie oes

[martin b]

Hennie, ik ben het met je eens. Als je te ver doorgaat dan kweek je geen werkbijen maar tentoonstellingsbijen. Plaatjes om te zien, en bekent van een paar specifieke eigenschappen, doch beroof van grote diversiteit van eigenschappen, en daarom zwakker dan de vuilnisbakken. Hoe meer eigenschappen een volk in zich heeft, hoe beter het kan reageren op de omstandigheden van zijn habitat.

Elke streek, waar dan ook, heeft zijn dieren voortgebracht die daar het beste konden overleven. Ze hadden zich aangepast aan de daar heersende omstandig heden. Alleen de sterkste van hun soort bleven in leven, de mens heeft daar verandering aangebracht. Door dieren te fokken waarvan de nuttige eigenschappen uitvergroot werden voor de mens. Toen zijn we nog een stap verder gegaan door dieren te fokken om hun uiterlijk, klop de veer lengte wel bij die vogel, zit het zwarte stip je wel op de goede plek bij dat konijn. Een gevolg hiervan is dat deze ras dieren vaak minder jongen groot brengen, vaker ziek zijn en eerde dood gaan.

Het succes van de Buckfastbij is ook begonnen door verschillede rassen te kruisen, en met de beste nakomeling en daar van, verder te gaan. En welke waren de beste, juist die bijen die de eigenschappen hadden om daar optiemaal te functieneren. Tevens kregen ze na jaren onderzoek, de juiste kas, die bij hun pasten. Allemaal factoren die mee spelen om in een bepaalde streek de beste resultaat te scoren. Dat is een reusachtig werk van jaren, bijna niet te doen voor de weekendimker.

Dat we zeker toch aan koningenteelt moeten, ben ik van overtuig. Maar dan wel van je eigen beste volken., Die optimaal bij de streek passen waar je woont. Denkt ook dat eiland bevruchting voor de meesten een doodlopende weg is, op den duur. Laten we zeggen over 25 jaar , hebben de bijen daar op de eilanden zich perfect aangepast aan die omstandigheden die daar voorkomen. Kom ik aan om de koningin daar te laten bevruchten, krijg ik een ras volk met zeebenen. Daar heb ik hier in het binnenland niets aan. Geen snufje zeelucht hier te bekennen. Ze zullen zich voelen , als een kat in een vreemd pakhuis.

Welke soort bijen je ook heb, soort naam is niet belangrijk, als je maar voor zorg dat ze optimaal passen in de streek waar je woont. Als je bijen heb die het goed doen, maar kunst en vliegwerk toe moet passen om een volle honingbak te krijgen, is niet leuk. Kun je ook oplossen door een kleinere honingbak er op te zetten, die ze vol maken zonder al je aanpassingen. Geeft rust in het volk en jou minder werk.

Om het anders te zeggen, laat ze in harmonie leven met de natuur. (omgeving) Dat levert op den duurt de besten bijen op.
Beoordeel je bijen niet alleen op soortnaam, maar ook op de andere belangrijke punten die nodig zijn om succesvol te imkeren.

martin

[AndreasH]

(APENSTAART)martin,

Hoezee voor je welbespraaktheid. Had het zelf niet beter kunnen zeggen. Net als sommige wilde bloemen niet op zandgrond groeien maar met hun voeten in de klei moeten staan doen volken die zich aanpassen aan de locale omgevingsfactoren 't het beste.
Het reizen met bijen vind ik daarom ook eigenlijk niet heel erg geweldig, maar als het je alleen om de honing te doen is dan zul je soms wel moeten. Ik maak de keuze om dan maar met wat minder of helemaal geen honing het jaar door te komen maar wel lekker te kunnen genieten van het werk van de bijen... Anderen zien werken is immers altijd leuker dan wanneer je er zelf mee bezig bent.....

Duurzaam en ecologisch tuinieren, imkeren en energieopwekking op mijn website (zie profiel).