Bijenhouden.nl

NOS-TT 717 do 21 3 2002
HET WEER nader verklaard



De zachte winters van de laatste jaren hebben invloed op het groeiseizoen.

De bladontplooiing of bloei van bomen en planten in het voorjaar is sinds 1988 aanmerkelijk vervroegd.Uit onderzoek in ons land blijkt dat bijvoorbeeld de paardebloem in de jaren negentig gemiddeld rond 15 maart tot bloei kwam.
Dat is een maand eerder dan in het tijdvak 1975-1988.Hazelaar (bloei tegenwoordig rond 13 januari) en speenkruid (bloei nu rond 4 maart) kwamen gemiddeld 25 dagen eerder in bloei.

Duitse onderzoekers,die gebruik maken van een netwerk van tuinen in diverse Europese landen,komen tot resultaten die vergelijkbaar zijn. Deze tuinen,waarvan er een te vinden is bij de Wageningen Universiteit,zijn speciaal ingericht voor onderzoek op de invloed van klimaatveranderingen op bomen en planten.

In de jaren 1943-1968 werden dergelijke waarnemingen verricht door het KNMI in De Bilt.Daarvoor was een beroep gedaan op tal van vrijwilligers. Uit dat onderzoek bleek dat de hoeveelheid warmte vanaf 1 februari,de warmtesom,maatgevend is voor het moment van het tot bloei komen en ontplooiing van het blad. Op basis hiervan werden destijds ook voorspellingen gedaan. De winters zijn echter zo zacht,dat de ontwikkelingen in de natuur vanaf 1988 vaak al in januari beginnen. De behoefte aan warmte verschilt sterk.

Hazelaars hebben soms begin januari al voldoende warmte gehad om te bloeien, terwijl acacia's in juni zover zijn. Eerder in de 20ste eeuw zijn in de omgeving van Wageningen door de Nederlandse Phaenologische Vereniging waarnemingen gedaan. Uit gegevens van die periode blijkt dat de bloeitijd varieert met de temperatuur.

In de jaren vijftig en begin zestig was sprake van een vroeg bloeiseizoen, daarna begon het seizoen later.In de periode met voortdurend vroege lentes was de natuur er het vroegst bij in de jaren 1989,1990,1995,1997,1998 en 1999. Vroege bloei kan leiden tot meer nachtvorstschade en kan ook de gevoelige periode verlengen van hooikoortspatienten.Net als de afgelopen jaren is er ook dit jaar weer sprake van een vroege ontwikkeling in de natuur,maar het is geen record. In 1989 waren de meeste kruiden, bomen en struiken nog vroeger.

De natuur is er echter nu nog steeds erg vroeg bij en kan zich meten met de vroegste lentes van de laatste 15 jaar. Het lijkt dit jaar vroeger dan ooit doordat de voorjaarsverschijnselen nu opvallend nog eerder plaatsvinden.

Bijgewerkt door - hans van der post op 21/03/2002 18:16:59

De natuur steeds vroeger op gang?
Volgens mij staan meldingen, die je hier de laatste tijd over hoort, ook behoorlijk onder invloed van de toegenomen media-belangstelling voor dit onderwerp. Mensen die normaal met geen stok naar buiten te jagen zijn, worden door programma's als o.a. "Vroege Vogels" gestimuleerd om buiten het eerste bloeiende paardebloempje te ontdekken.
I.p.v. te kijken wanneer de paardebloemen hun massale bloei kennen, krijg je nu al meldingen vanaf hartje winter; op een luw plekje is namelijk altijd wel een plantje te vinden, die z'n kop kwijt is.

Wat mezelf de afgelopen jaren opvalt, is dat sommige planten vanwege de milde winters inderdaad iets vroeger ontluiken, maar dat er daarentegen ook veel planten/dieren vanwege de natte voorjaren, m.a.g. een langzaam opwarmende bodem, juist later op gang komen.
Daarnaast wordt ook wel eens vergeten, dat veel van ons huidige plantgoed niet inheems is en uit bijvoorbeeld Zuid-Europese landen afkomstig is; een sleedoorn uit Italie bloeit ongeveer 1 1/2 maand eerder dan z'n Nederlandse broertje.

Ik hou zelf ook voor de lol al enkele jaren het één en ander in de gaten.
De sleedoorn is dit jaar wat aan de vroege kant, daarentegen is de paardebloem weer wat later. De padden zijn evenals de voorgaande jaren nu volop hun eisnoeren aan het afzetten en op veel plaatsen liggen de klompen bruine kikkerdril als van ouds al in het water. De eerste wentels van konijnen zag ik vorig jaar ook om deze tijd etc. etc.
Het ene plantje/diertje lijkt dit jaar een weekje eerder aanwezig te zijn, de ander ietsje later, maar de meesten zijn gewoon netjes op tijd.

Waar je volgens mij wel aan kunt zien, dat we de laatste jaren steeds warmere seizoenen kennen, is aan de komst van nieuwkomers.
Schaalhorens (een schelp), die ik als kind van m'n Bretonse vakanties ken, zijn nu overal zichtbaar langs onze kust. Zwartooglipvissen, die 10 jaar terug nog een zeldzaamheid waren, hebben zich het afgelopen jaar massaal voortgeplant in de Oosterschelde. De fluwelen zwemkrab is een gewoon verschijnsel aan het worden. De hoornaar wordt de laatste jaren steeds vaker in het Zeeuwse gesignaleerd etc. etc.

Of het één en ander ook een blijvend verschijnsel is, zal de toekomst uitwijzen. Misschien krijgen we de komende jaren wel weer een paar elfstedenwinters en zijn we al deze nieuwkomers op slag kwijt?



Erik

De natuur steeds vroeger op gang?
Volgens mij staan meldingen, die je hier de laatste tijd over hoort, ook behoorlijk onder invloed van de toegenomen media-belangstelling voor dit onderwerp. Mensen die normaal met geen stok naar buiten te jagen zijn, worden door programma's als o.a. "Vroege Vogels" gestimuleerd om buiten het eerste bloeiende paardebloempje te ontdekken.
I.p.v. te kijken wanneer de paardebloemen hun massale bloei kennen, krijg je nu al meldingen vanaf hartje winter; op een luw plekje is namelijk altijd wel een plantje te vinden, die z'n kop kwijt is.

verstuurd door Erik Speksnijder op 24/03/2002 om 14:22:21

Natuurlijk is de media belangstelling toegenomen maar het officiële langjaargemiddelde (30 jaar) geeft wel degelijk aan dat vanaf 1988 een hogere gemiddelde winter temperatuur geregistreerd is. Men is toen gaan kijken of dit ook in de planten wereld zichtbaar werd.
Zelf heb ik ontdekt dat de linde en de acacia gemiddeld drie weken eerder bloeien. De acacia bloeide hier in Oegstgeest zo rond 12 juni. Na 1988 is dit rond 20 mei. Van de eerst bloeide linde bomen kwamen de eerste bloemen open in de laatste dagen van juni. Nu zijn dezelfde bomen over hun hoofdbloei heen.
Maar verder kan ik niet zeggen dat uit mijn langjaar geheugen er door de vroege bloei van verschillende drachtplanten meer honing wordt gewonnen!
Hans.

Er werd gezegd dat de lente tegenwoordig eerder
zou zijn. Vandaag op twee plaatsen die 10 km
uit elkaar liggen de rode bloemknop van de appel
gezien, verder heeft de vuursalamander al jongen
van minimaal 3 cm groot. Dit heb ik zondag jl.
bij ons in het bos gezien.Kikkerdril ligt al
een paar weken in een beek, ongeveer 1.5 m2.
Al met al kan ik alleen constateren dat alles dit
jaar wel erg vroeg is, de bijen vliegen al 3 weken
op de pinksterbloem.