Bijenhouden.nl

Bij het jubileum (1000) van Frans van Tongeren, een man met schrijftalent en veel praktisch inzicht.
Hij schreef laatst iets over het oppakken van een moer. Dat gaf me mede de aanleiding om dit stukje te schrijven.

Het merken en knippen van moeren is al veel ter sprake geweest, zowel in positieve als negatieve zin. Ik doe het vooral om moeren te herkennen, gemakkelijk te vinden in grote volken en het wegvliegen van zwermen te voorkomen. Dat het niet natuurlijk is begrijp ik ook wel. Maar de wijze van bijen houden, zoals ik dat doe (en zeer velen met mij) is ook niet natuurlijk: ze krijgen bedrade kunstraat, de volken zijn extreem groot, er is bemoeizucht met de aard en kwaliteit van de koningin, mijten worden bestreden, honing wordt ze ontnomen, en nog veel meer van die uitingen van hobby-uitoefening met een diersoort. Dat geldt overigens ook voor kippen, duiven, konijnen, paarden, honden, katten, vissen, kanaries en noem maar op '¦'¦'¦'¦.
Omdat redelijk veel imkers dit merken en knippen toch doen wil ik mijn ervaringen nog eens samenvatten.

Vroeger merkte ik met behulp van een merkbuisje, zo´n apparaat met een stampertje met schuimrubber aan het eind om de moer zacht, doch beslist klem te zetten. Merken met lak gaat nog wel. Je moet echter steeds wat manipuleren om de moer in de juiste positie te krijgen. Dikwijls loopt ze juist andersom, dus met de poten op het netje. Dat is ook logisch, want ze wil eruit.

Dat schuiven en draaien is soms zo stressend dat de koningin tijdelijk het loodje legt. Ze valt als het ware flauw. Ik heb dat verschillende keren gehad en vond dat heel vervelend. Het geeft een rot gevoel, want dat wil je dus zeker niet. Ze kwam altijd weer bij. Dat duurde wel een minuut of tien. Verwarmen met warme adem helpt dan iets. Dat geeft echter ook voor de moer vervelende extra luchtjes, ook als je regelmatig de tandarts bezoekt is menselijke adem voor bijen iets om negatief op te reageren. Bij het zoeken naar een moer heb je wel eens een kluitje bijen waarin je niet genoeg kunt zien. Ik blaas er dan wel eens op en dat geeft altijd een enorme reactie.

Als je een moer wilt knippen met toepassing van datzelfde buisje moet je geluk hebben dat er een vleugel uitsteekt. Zo niet dan zou je volgens anderen met de punt van de schaar een vleugeldeel door een maas van het netje moeten oplichten. Dat is echter mijns inziens beslist geen goede methode. Een vleugel is van een opgesteven materiaal dat bij de verpopping zijn vorm krijgt, uithardt en niet meer verandert dan door slijtage. Het is dus goed mogelijk om de vleugel te ´knakken´ en dat is niet de bedoeling. Dan is de moer echt gehandicapt, want dan kan die vleugel niet meer normaal op de rug gedragen worden. Ook de bijen willen zo´n moer niet en zullen die mogelijk vervangen.

Merknetjes die op de raat gedrukt kunnen worden hebben hetzelfde bezwaar. Eigenlijk nog meer, want daarmee kun je niet anders dan zeer snel werken, omdat er veel bijen in de buurt en op het netje bij de moer willen lopen. Het enige voordeel daarvan is dat de moer op de raat blijft. Ik heb enkele modellen van dergelijke hulpmiddelen, maar ook die bekoren mij allerminst.

Het merken met staniolplaatjes die op de thorax (borststuk) geplakt worden is met merknetjes en buisjes al helemaal een crime. Dikwijls gaat het mis met het loslaten van de druk om de moer te laten lopen. Dan wordt het plaatje alsnog geraakt door het netje en laat het los. Dan moet je dus opnieuw beginnen.

Al dit gedoe is niet nodig als je jezelf aanleert om het uit de hand te doen. Ook dan gelden bepaalde regels.
Ik heb in een demonstratiekast (ANI-stand) op de bijenmarkt in Veenendaal ooit een moer gezien die lak had zitten aan het borststuk, kop (ogen), de vleugels, de poten en het achterlijf. Ja, niet met grote klodders, maar het zat er. Dat vind ik een schande om te doen en zeker om te laten zien op een dergelijke markt, waar de imkerij dient te worden gepromoot. De moer was in elk geval goed zichtba

Dag Albert,

Bij het kippen en merken van de moer maak ik ook gebruik van zo'n merkbuisje, zo´n apparaat met een stampertje met schuimrubber aan het eind om de moer klem te zetten. Ik gebruik het zelfs in de kast om haar te vangen. Ik zet het buisje over haar heen en druk het enigszins in de raat zodat ze niet meer kan ontsnappen. Ik leg het raam gewoon even neer en schuif een dun stukje karton onder het buisje (een speelkaart). Er zitten dan ook altijd een aantal bijen in het buisje, maar dat werkt volgens mij kalmerend op de moer. Net als jij ga ik naar binnen en neem aan de eettafel zittend alle tijd voor de operatie. Eerste haal ik de meegevangen werksters weg, maar ik laat er altijd 1 bij haar achter. Een flauwgevallen moer heb ik nog nooit meegemaakt.
Eerst knip ik haar natuurlijk. Daarna, als ze goed voor het roostertje zit, tip ik met een lucifer een beetje lijm op het borststuk (gewoon van Sorbo, uit de supermarkt), druk mijn wijsvinger op een plastic merkje waarvan ik er enkele heb klaar gelegd (dat blijft wel even aan je vinger plakken) en breng dat op. Soms duurt de operatie wat langer dan anders. Maar het voordeel is dat ik de moer helemaal niet aanraak. Zonder verdere behandeling zet ik haar dan terug in het volk.
Daarna moet ik nog even de 5 of 6 werksters die binnen tegen het raam zitten buiten zetten.
Ik geef elke moer een andere kleur. Mocht er toch gezwermd worden dan zit de moer meestal met een paar bijen in de buurt van de kast en kan ik aan de kleur zien welk volk behandeld moet worden. In mijn logboek houd ik wel bij of het een echte carnica is, een F1 of F2 en van welk jaar.
Groet,
Wim

Wim, die buisjes zijn voor dit doel bedacht. Jij bent er waarschijnlijk handiger in dan ik, want ik vind het ondingen. Zo blijf je voorkeuren houden voor dingen of methoden die bij jezelf passen. Daarmee behoeft dat niet persé de beste methode te zijn, ook die van mij niet. Ik heb slechts mijn ervaring beschreven, waarbij de lezer sommige dingen wellicht zal herkennen of deze geheel anders ervaart of waardeert. Dat is het leuke van forum-informatie-uitwisselling.
Groetend, Albert

Om de moer in de juiste positie te hebben voor het knippen en merken (in die volgorde) pak je haar op bij het borststuk of de beide vleugels met de rechterhand (als je rechts bent)

Albert,

Moet dat niet zijn: de linkerhand. Met de rechter, als je rechts bent, moet je toch de knip- en plakbewerkingen uitvoeren. Dat gaat moeilijk met de linkerhand, als je rechts bent
Zo te zien geeft de foto ook je linkerhand-positie weer.

!Piet

Piet, je citeert maar de helft van die zin. Mijn ervaring is dat je met de ene hand moet oppakken en dan plaatsen in de andere hand. Ik krijg het niet gemakkelijk anders voor elkaar en ik denk ook veel anderen niet. Als ik een moer oppak benader ik ze vanaf de achterkant. Dan zit ze precies verkeerd, althans volgens mijn bedoeling, want ik wil de kop naar binnen hebben en het achterlijf dus naar buiten. Dat is voor de zekerheid van gemakkelijk te kunnen werken. Merk jij overigens wel eens moeren?

Gisteren had ik een voorzwerm (vrij laat dus in mei) van een korf. Die heb ik 's avonds in een andere lege korf naast de oorspronkelijke plek laten inlopen. Dat is altijd een spectaculaire actie. Ik ga er altijd bij zitten kijken en van genieten. Als ik de moer zie, merk ik ze ook even. Toen driekwart al binnen was, zag ik de majesteit lopen. Ik heb haar alleen gemerkt, niet geknipt, want dat is lastig bij een korf. Dat hoor je daarbij denk ook niet te doen.
Ik had natuurlijk ook gelijk in de korf kunnen scheppen, maar ik gebruik liever een speciaal kistje. Dat werkt gemakkelijk, is minder zwaar en goed vast te houden. Bij het inlopen in een korf zet ik 2 takjes van 1 cm dikte onder de rand van de korf om wat meer ingang te hebben.

Om de voorzwerm wat te versterken heb ik de korf waar de zwerm uit kwam, tijdelijk in mijn kastenstal gezet om af te vliegen. Binnen een week zet ik die weer terug. Hij staat nu bovenop een 10-ramer met een andere voorzwerm. Die wordt dan weer wat versterkt en misschien kan ik daarmee nazwermen voorkomen. Ik heb dit wel eens eerder gedaan, maar toch had ik dan nog een nazwerm. We zullen zien. De korf moet wel tijdig weer op zijn eigen eerdere plaats staan als de eerste jonge moer uitkomt. Ik zal iedere dag luisteren naar een tuter.
Groetend, Albert

Piet, je citeert maar de helft van die zin

Albert, je hebt gelijk. In de haast heb ik dat niet eens gezien. Ik vond het al raar.

Moeren merk en knip ik alleen voor anderen. Daarvoor gebruik ik een tekennetje/buisje om een gekleurd schildje aan te brengen. Een U-vormig stukje raampjesdraad met de 'benen' strak tegen elkaar, zodat er een dunne, ronde top ontstaat, welke ik monteer in een dun stokje, gebruik ik als een soort 'kwastje' om de juiste hoeveelheid lijm aan te brengen. Met de stompe, nat gemaakte punt van een sateprikker neem ik het schildje op en druk haar op de juiste plaats. Als de moer een heel enkele keer in een 'shock' overgaat, breng ik haar onmiddellijk in het volk waar de bijen direct tot reanimatie overgaan. Je ziet ze met hun pootjes op het versufte lichaam van de moer 'trommelen'. De volgende dag loopt ze weer over de raat alsof er niets is gebeurd.

-----------------------------------------------------------------

Wat een grote Buckfastmoer is dat op de foto. Geen wonder dat die Buckfastvolken zo zwermtraag zijn. Als ze na de bruidsvlucht na een jaar zo uitdijen, kunnen ze toch ook niet meer met de voorzwerm mee.

'k Heb er ook meerdere gehad, die niet de lucht in konden komen omdat ze veel te zwaar waren. Ze legt per dag meer eitjes dan ze zelf weegt en draagt dat op de zwermdag allemaal als bagage bij zich. Meestal zetten die buckfastvolken de moeren niet eerst 'droog', maar wordt de moer zo onder haar werk weggeroepen en valt dan voor de kast op de grond. (Je hoeft ze dus niet eens te knippen)
Een beetje gechargeerd!

!Piet

Piet, de moer op de foto heb ik gemerkt toen Thomas ter Heide bij mij op bezoek was, om te laten zien hoe het ging. Het is geen zuivere Buckfastmoer, maar de moer uit mijn eerste voorzwerm van de korven dit jaar. Er zit wel wat Buckfastbloed in, dat kun je zien aan de niet geheel donkere kleur, maar theoretisch is het een bastaard. Het is de 2e nateelt op mijn erf van een in 2001 op 5 km afstand geschepte (zwarte) zwerm. Ze kon vliegen als de beste.

Wat de werkelijke afstand tot Buckfast is weet ik niet, maar het gedrag is niet naar mijn zin. Het is de zwerm waarvan ik elders schreef, dat meer dan de helft buiten de kast ging lopen, toen ik voorzichtig keek. Ik heb de moer vervangen door een F1 die ik over had en veel beter is. Ik ben benieuwd of dat goed is gegaan.

De oude heb ik uitgevangen en direct in een Nicot-moerhuisje met open suikerdeeg de nieuwe moer aangeboden. De begeleidende bijen heb ik erbij gelaten. Binnenkort ga ik kijken of het goed is gegaan. Dat denk ik wel, want ik deed het meer zo, maar er is een gerede kans op vervanging of inballing als er echte Buckfast bijkomt na 3 weken. Naar mijn ervaring is ongeveer de 25e dag kritiek. Als je dan zekerheid wil, laat ik ze afvliegen. Het probleem is de communicatie tussen de oude bijen en de nieuwe: ze begrijpen elkaar niet en ballen in frustratie de moer in.
Groetend, Albert