Pesticidenverbod na giftig bijenboek

[Frans vanTongeren]

In TROUW van zaterdag 21 februari 2004 stond het volgende bericht:

Pesticidenverbod na giftig bijenboek
,Als de bijen sterven, zijn de dagen van de mensen geteld'

[Ria van den Berg]

Bedankt Frans !

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[Frans vanTongeren]

Hoera...!
In HET DEVENTER DAGBLAD stond vandaag het volgende bericht:

Bijensterfte door product Bayer
SAINT-GAUDENS - Een onderzoeksrechter in Saint-Gaudens in zuidwest-Frankrijk is een procedure begonnen tegen het Duitse chemieconcern Bayer wegens mogelijke schadelijke werking van een gewasbeschermingsmiddel voor mens en dier.
Het product zou massale sterfte onder bijen veroorzaken. Vorige week werd om dezelfde reden een onderzoek begonnen tegen het eveneens Duitse bedrijf BASF.
De zaak draait om het insecticide Regent TS.

[Piet Jager]

Zolang het gerechtelijk vooronderzoek loopt is het gebruik van Regent TS met onmiddellijke ingang verboden.

!Piet

[henkvanderscheer]

Bijensterfte zet chemiereuzen in Frankrijk onder druk
Ook in ons land zijn imidacloprid en fipronil op de markt en worden ze toegepast

Enige nuancering en aanvullingen op het artikel geschreven door Pieter van den Bliek in 'Trouw' van zaterdag 21 februari 2004 zijn m.i. op hun plaats. Zoals het een goed journalist betaamt heeft van den Bliek een sappig verhaal opgedist en zich niet al te zeer bekommerd over achtergronden en zich nog minder verdiept in de situatie in Nederland waar volgens hem "het spul gewoon over de velden wordt gespoten".

De chemiereuzen Bayer en BASF staan in Frankrijk inderdaad onder juridische en politieke druk om hun insecticiden Gaucho (bevat imidacloprid als actieve stof) en Regent TS (bevat fipronil als actieve stof) uit de rekken te halen. De producten worden in verband gebracht met massale sterfte van bijen. Dat betekent heel concreet dat er nog niets is bewezen, maar dat er aanwijzingen zijn die duiden op een mogelijk verband. Op grond daarvan lopen gerechtelijke onderzoeken tegen BASF en Bayer wegens de "verkoop van giftige landbouwproducten met schadelijke effecten voor de gezondheid van mens en dier".

Sinds 1994 wordt in Frankrijk Gaucho ingezet bij zonnebloemen. In 1996 ontstond beroering over opvallende terugloop van vitaliteit en sterfte van bijenvolken in regio's waar veel zonnebloemen worden geteeld. Al snel werd met de beschuldigende vinger gewezen naar Gaucho. Met dat middel werd (en wordt) zaaizaad van o.a. zonnebloemen behandeld (gebeitst). Tijdens het uitgroeien van de zonnebloemplanten verspreidt de werkzame stof imidacloprid zich systemisch door de gehele plant en op die manier wordt de plant beschermd tegen schadelijke vraat van insectenrupsen. Tot wanhoop en woede van de Franse imkers bleken de problemen met de bijenvolken jaarlijks terug te keren. Reden om de politiek te benaderen. Onder druk van de bijenhouderij verbood de Franse overheid daarop in 1999 het beitsen van zaden met Gaucho.
Bayer deed ondertussen vele veld- en kasproeven en voerde stuifmeel met daarin imidacloprid aan bijen. De zaadbehandelingen in die proeven leidden niet tot sterfte van honingbijen. Ook luizen, die 10x zo gevoelig zijn voor imidacloprid dan honingbijen, gingen in de veldproeven niet dood. In de voerproeven trad pas bij 20 mg imidacloprid per kg stuifmeel sterfte bij honingbijen op. De beslissing van de Franse overheid om het beitsen van zaden te verbieden werd daarop door Bayer aangevochten en uiteindelijk besliste de Franse Hoge Raad dat het verbod niet terecht was en vernietigde het verbod. Dit tot woede van de imkers en van milieuorganisaties, daarin gesteund door de socialistische partij en de conservatieve volksvertegenwoordiger Philippe de Villiers.

Onafhankelijk onderzoek was nodig en dus voerden instituten en proefstations in Frankrijk behorend tot het Institut National de la Recherche Agronomique (INRA) op last van het Franse Landbouwministerie onderzoek uit. Zo kwam boven water dat imidacloprid in heel kleine hoeveelheden (tot 3,7 microgram per kg maïsstuifmeel) in stuifmeel van behandelde planten aantoonbaar is, dat het ook in de bodem kan worden gevonden en dat het daar behoorlijk persistent aanwezig blijft. Reden voor de Franse onderzoeksinstellingen om onlangs in een rapport te schrijven dat imidacloprid en fipronil gevaarlijk zijn voor bijen en dat er aanwijzingen zijn voor een verdenking van imidacloprid in de Gaucho-zonnebloemen-affaire. Vandaar de recente juridische acties in Frankrijk.

In Frankrijk zijn de belangen voor de bestrijdingsmiddelen-industrie tamelijk groot. Bayer realiseert met Gaucho jaarlijks een omzet van 561 miljoen Euro. Naast Gaucho werd Bayer in juni 2002 ook eigenaar van Regent TS, ook een beitsmiddel en zeer geschikt voor gebruik bij bieten- en maïszaad tegen ritnaalden. Op last van de Europese Commissie moest dat product echter verkocht worden, omdat Bayer al de belangrijkste concurrent, het middel Gaucho, in huis had. Zo kocht BASF in maart 2003 de afdeling van Bayer waar Regent TS (fipronil) wordt gemaakt.

De Gaucho-kwestie kon natuurlijk niet beperkt blijven tot Frankrijk. Ook in Duitsland lieten imkergroeperingen zich niet onbetuigd, mede omdat Bayer en BASF Duitse multinationals zijn. In 1998 en 1999 toonde onderzoek door de Universiteit van Hohenheim, Duitsland aan dat imidacloprid in de nectar kon voorkomen, o.a. als zaad van Phacelia en van koolzaad was behandeld, maar dat de hoeveelheden zo gering waren dat er geen bijensterfte optrad.
Sinds de herfst van 2001 mag imidacloprid in Duitsland worden toegepast bij koolzaad en in 2003 werd ongeveer 90% van het zaad behandeld. Toen in de winter van 2002-2003 vele volken stierven in het noord-westen van Europa waren er dan ook meteen beschuldigingen richting imidacloprid. Dr. S. Heitefuss, bioloog en imker, maakt echter in het mei-nummer van Deutsches Bienen Journal uit 2003 duidelijk dat ook hij 8 van de 12 volken verloor zonder dat ze met koolzaad in aanraking waren geweest.

In 2001 zou in België het middel Gaucho (imidacloprid) zijn toegepast op 6500 ha (= 3% van het areaal) maïs, op 80% van de bietenvelden, op 30% van het areaal wintergerst en in 90% van de appelboomgaarden (mei-nummer van het Maandblad van de Vlaamse Imkerbond uit 2002). Ook bij ons is imidacloprid toegelaten als zaadbehandeling van suiker- en voederbieten en snij- en korrelmaïs, als grondbehandeling tijdens het poten van aardappelen, als substraatbehandeling van groentegewassen geteeld op substraat en als bespuiting over het gewas van appels en peren (spuiten na de bloei), van bolbloemen en bloemisterij en boomteeltgewassen (bespuitingen over het gewas, mits er geen bijen en hommels op vliegen). Gegevens over het jaarlijks verbruik in Nederland zijn mij niet bekend.
Regent TS is niet toegelaten in Duitsland, België en Nederland. Wel zijn er twee andere middelen op basis van de werkzame stof fipronil in ons land toegelaten. Dat zijn Violin, dat gebruikt mag worden als substraatbehandeling van snijbloemen en potplanten tegen trips en Goliath, dat mag worden gebruikt als lokaas voor kakkerlakken in gebouwen.

Wat opvalt is dat het in Frankrijk al jaren lang niet goed gaat met bijenvolken, met name in regio's waar veel zonnebloemen worden geteeld. Ook in andere landen heeft men de indruk dat "de vitaliteit" terug loopt. Reden voor de EU om via een deskundigen-werkgroep daar in geheel Europa aandacht aan te schenken. Zo lang de geleerden het niet eens zijn, zal de Gaucho-controverse aandacht blijven vragen, met name in Frankrijk. Gesuggereerd is dat klimaatsverschillen misschien bijdragen tot verschillen in fysiologie van behandelde planten waardoor verschillen in concentraties imidacloprid in planten en in grond worden aangetroffen in de verschillende landen.

Henk van der Scheer

[kole.amj]

Heer vd Scheer,

Mijn compliment voor deze gedegen bijdrage.U vermelde dat IMIDACHLOPRID wat langer in de grond onafgebroken bleek.Zou dat kunnen
betekenen dat bijen,ook dode,de actieve stof ook langer in het lichaam
kunnen opslaan en wel in die concentraties dat analyse mogelijk is en
oorzaak/gevolg vastgesteld kunnen worden.
Weet U ook of Hommels gevoeliger zijn voor imidachloprid dan bijen of dat ze in totaal meer besmet stuifmeel zullen/moeten verwerken ivm met hun levenswijze?

Groet,
A-3

[Romée van der Zee]

Henk vd Scheer schreef

Ook bij ons is imidacloprid toegelaten als zaadbehandeling van suiker- en voederbieten en snij- en korrelmaïs, als grondbehandeling tijdens het poten van aardappelen, als substraatbehandeling van groentegewassen geteeld op substraat en als bespuiting over het gewas van appels en peren (spuiten na de bloei), van bolbloemen en bloemisterij en boomteeltgewassen (bespuitingen over het gewas, mits er geen bijen en hommels op vliegen). Gegevens over het jaarlijks verbruik in Nederland zijn mij niet bekend.

Henk,
Het Centraal Bureau voor de Statistie beschikt over die cijfers. Zie:
http://statline.cbs.nl/StatWeb/Table.as ... a&HDR=T,G2
Daaruit blijkt dat in Nederland het gebruik van imidacloprid in een periode van 5 jaar vertienvoudigd is.
Romée

[kole.amj]

Romee,

Zijn er ook middelen die minder gebruikt zijn?En zijn de cijfers
opgeschoond dus inclusief import en exclusief export?
Ik weet niet hoe CBS de cijfers samenstelt.
Alleen de gegevens die ik moet aanleveren kan ik een beetje vergelijken en dan weet ik uit ervaring dat papier geduldig is.
In een ander werkzaam leven heb ik ook een een statistiek voor vgl
cbs moeten maken.Ik ben praktisch te werk gegaan,werd via de ambtenaren regels gecorrigeerd.Uiteindelijk bleek de praktische de meest waarheidsgetrouwe te zijn.Vanaf dat moment geef ik voor CBS
cijfers betrekkelijk weinig.

GROET,
A-3

[Romée van der Zee]

Het zou kunnen zijn A-3 dat hun informatie onbetrouwbaar is. Ik heb geen idee. De cijfers van het cbs zijn mijn enig houvast. Wil je je opmerking eens voorleggen aan het cbs. Ik ben benieuwd naar hun reactie.
Romée