GROENE WRANGWORTEL
Geplaatst: wo 10 mar 2004, 15:05
Æbe 
vroeg mij onderstaande artikel te plaatsen.
[quote]
PLANT VAN DE MAAND JANUARI GROENE WRANGWORTEL
HELLEBORUS VIRIDIS
Het schrijven van deze reeksen plant van de maand is een aardige bezigheid waar heel veel lees en puzzel tijd in gaat zitten, zo ook met deze plant. Naar aanleiding van een verhaal over de werkzaamheden in de maand januari, in het
Huishoudelijk woordenboek (M.N. Chomel 1770 )
Louw-maand; in 't latijn Januarius,is de eerste maand van het jaar, volgens de rekening der meeste Christenen. Deeze maand heeft 31dagen, en omtrent den 20sten of 21sten treed de Zon in het teken van de Waterman; dezelve is dikwils vorstig, en men heeft meest doorgaans, en in de volgende maand, de sterkste winter-vorst .
Planten, die in deeze maand bloeijen
In de opene lucht heeft men thans, wegens de koude, geen bloemen,ten waare bij zagt weer van de zwarte Nieswortel;
Een andere versie vinden we in het
Groot en Algemeen kruidkundig, hoveniers en bloemisten Woordenboek(1745)
Planten, nu in bloei in de open lugt
Winter Wolfs-wortel, Helleboraster of Beere-voet, opregte zwarte Helleborus, enige enkele Anemonees, blauwe en witte Winter Hiacinten, vroege Star Hiacinten, Polianthus, Primula Veris, enkele en dubbele Krokus, zwarte Helleborus met groene bloemen, rondbladig Lente Varkens-brood, en op eene warme standplaats, de Dukjes van Tol
Het woordenboek uit 1745 is aardig kompleet, al is het nog wel een hele tour om de juiste namen te achterhalen, want over welk nieskruid heeft men het eigenlijk, zwart of oprecht zwart.
Den Nederlandtsen Hovenier
Zijnde het I deel van het vermakelijck landt-leven
Door J.van der Groen (1686)
Kent de volgende soorten;
Nies-wortel, ofte Helleborus
Van deze is er een soort met witte bloemen / en zwarte wortelen / zy bloeijen in february, en staan laegh op der aerde; daer is noch een met zwarte wortelen / braeght groene bloemen :dese wortel wordt gebruiykt tot Krop-kruydt. Daer zijn noch twee soorten / een met witte bloemen / en een met zwarte bloemen / dese hebben witte wortels / en dragen bladeren / gelijckende een Brabandtse Huyck; alle dese voorse soorten willen wel wassen uyt de Son , in savelachtige Aerde
Den verstandigen Hovenier,
Over de twaelf Maenden van 't Jaer
Zijnde het 11 deel van het vermakelyck landt-leven
Als meede
Een Onderwijsinge van der selver aert, kracht en gebruyck, tot
Onderhoudingh van 's Menschen gesontheydt
Beschreven door P. Nyland ,der Medicijnen Docktor (1686)
NIES-WORTEL,
Van dit kruydt wordt tweederhande geslachten in de Hoven onderhouden / als swarte Nies-wortel, hebbende groene bloemen en swarte wortelen / en witte Nies-wortel, wiens bladeren seer aerdigh als een Brabandtse Huyck gebouwen / en wortelen wit zijn. Sy worden in santachtige aerde en op een schaduwachtige plaetse geplant.
AERT , KRACHT , EN GEBRUYCK .
Swarte Nies-wortel is heet en droogh in den derden graet / purgeert de taye / galachtige / en insonderheyt de melankolijcke vochtigheden. Des zelzs gebruyck dereyzcht een goet oordeel / en een voorzichtige handt.
Witte nies-wortel is warm en droogh in den derden graet / purgeerende de taye en overvloedige vochtigheden van onder en van boven / maer 't is veyliger in des zelzs plaetse andere genees-middelen te gebruycken.Het Poeder van dese Wortel in de Neus op-gehaelt door sterck zniezen / zuyvert de Herzzenen van veel quade vochtigheden.
Met een paar geneesmiddelen uit
De
Medicyn---Winckel
Of Ervaren
Huys---houder
Voor korsten op Kinderhoofden.
Neemt gestoten Myrrhen , Irias e
vroeg mij onderstaande artikel te plaatsen.[quote]
PLANT VAN DE MAAND JANUARI GROENE WRANGWORTEL
HELLEBORUS VIRIDIS
Het schrijven van deze reeksen plant van de maand is een aardige bezigheid waar heel veel lees en puzzel tijd in gaat zitten, zo ook met deze plant. Naar aanleiding van een verhaal over de werkzaamheden in de maand januari, in het
Huishoudelijk woordenboek (M.N. Chomel 1770 )
Louw-maand; in 't latijn Januarius,is de eerste maand van het jaar, volgens de rekening der meeste Christenen. Deeze maand heeft 31dagen, en omtrent den 20sten of 21sten treed de Zon in het teken van de Waterman; dezelve is dikwils vorstig, en men heeft meest doorgaans, en in de volgende maand, de sterkste winter-vorst .
Planten, die in deeze maand bloeijen
In de opene lucht heeft men thans, wegens de koude, geen bloemen,ten waare bij zagt weer van de zwarte Nieswortel;
Een andere versie vinden we in het
Groot en Algemeen kruidkundig, hoveniers en bloemisten Woordenboek(1745)
Planten, nu in bloei in de open lugt
Winter Wolfs-wortel, Helleboraster of Beere-voet, opregte zwarte Helleborus, enige enkele Anemonees, blauwe en witte Winter Hiacinten, vroege Star Hiacinten, Polianthus, Primula Veris, enkele en dubbele Krokus, zwarte Helleborus met groene bloemen, rondbladig Lente Varkens-brood, en op eene warme standplaats, de Dukjes van Tol
Het woordenboek uit 1745 is aardig kompleet, al is het nog wel een hele tour om de juiste namen te achterhalen, want over welk nieskruid heeft men het eigenlijk, zwart of oprecht zwart.
Den Nederlandtsen Hovenier
Zijnde het I deel van het vermakelijck landt-leven
Door J.van der Groen (1686)
Kent de volgende soorten;
Nies-wortel, ofte Helleborus
Van deze is er een soort met witte bloemen / en zwarte wortelen / zy bloeijen in february, en staan laegh op der aerde; daer is noch een met zwarte wortelen / braeght groene bloemen :dese wortel wordt gebruiykt tot Krop-kruydt. Daer zijn noch twee soorten / een met witte bloemen / en een met zwarte bloemen / dese hebben witte wortels / en dragen bladeren / gelijckende een Brabandtse Huyck; alle dese voorse soorten willen wel wassen uyt de Son , in savelachtige Aerde
Den verstandigen Hovenier,
Over de twaelf Maenden van 't Jaer
Zijnde het 11 deel van het vermakelyck landt-leven
Als meede
Een Onderwijsinge van der selver aert, kracht en gebruyck, tot
Onderhoudingh van 's Menschen gesontheydt
Beschreven door P. Nyland ,der Medicijnen Docktor (1686)
NIES-WORTEL,
Van dit kruydt wordt tweederhande geslachten in de Hoven onderhouden / als swarte Nies-wortel, hebbende groene bloemen en swarte wortelen / en witte Nies-wortel, wiens bladeren seer aerdigh als een Brabandtse Huyck gebouwen / en wortelen wit zijn. Sy worden in santachtige aerde en op een schaduwachtige plaetse geplant.
AERT , KRACHT , EN GEBRUYCK .
Swarte Nies-wortel is heet en droogh in den derden graet / purgeert de taye / galachtige / en insonderheyt de melankolijcke vochtigheden. Des zelzs gebruyck dereyzcht een goet oordeel / en een voorzichtige handt.
Witte nies-wortel is warm en droogh in den derden graet / purgeerende de taye en overvloedige vochtigheden van onder en van boven / maer 't is veyliger in des zelzs plaetse andere genees-middelen te gebruycken.Het Poeder van dese Wortel in de Neus op-gehaelt door sterck zniezen / zuyvert de Herzzenen van veel quade vochtigheden.
Met een paar geneesmiddelen uit
De
Medicyn---Winckel
Of Ervaren
Huys---houder
Voor korsten op Kinderhoofden.
Neemt gestoten Myrrhen , Irias e