Bijen houden 'zonder' varroabestrijding

[Piet Jager]

Bijen houden '˜zonder' varroabestrijding

Mijn insteek is dat de bijen het varroa-probleem hoofdzakelijk zelf moeten oplossen. Mijn bemoeienis daarmee is het reguleren van de randvoorwaarden. Mijn uitgangspunt hiervoor is de populatiedynamiek. Factoren die samenhangen met de populatiedynamiek zijn o.a.
- zwermlust
- nestvernieuwing
- broedpauzes
- kleine nesten, zoals bij de tropische bijen Apis Cerana en de Apis Mellifera scutellata (Tanzania).

Om besmetting van buitenaf zoveel mogelijk tegen te gaan, hanteer ik de volgende regels:
- niet reizen
- geen vreemde volken op de stand
- zwermen van elders naar mijn 2e bijenstal op een andere locatie
- geen volken verenigen

Zwermlust
Het bijenvolk kent van zichzelf een optimale grootte en gaat d.m.v. zwermen zich vermenigvuldigen. Het grondbeginsel van zwermen is de instandhouding van de soort en impliceert vitaliteit en weerstand. Het fundamentele beginsel van zwermen wordt door onze selecties op zwermtrage volken de grond ingeboord en daarmee wordt de instandhouding van de soort ondergraven. Vitaliteit en weerstand eroderen met als gevolg, dat we met onze volken terecht komen in een neerwaartse spiraal. Door al onze chemische bestrijdingsmiddelen krijgen, volgens mijn idee, de laatste twee factoren nog een enorme dreun na en werken we hard mee aan hun verdere erosie. Vitaliteit en weerstand worden niet alleen overgeërfd, maar ook tijdens hun leven ontwikkeld, opgebouwd en onderhouden d.m.v. de leefomstandigheden. Mijn selectiecriteria zijn dan ook primair vitaliteit en weerstand, waarbij goede randvoorwaarden met betrekking tot optimale leefomstandigheden in acht dienen te worden genomen.

Nestvernieuwing
Dat is niet elk jaar een paar nieuwe vellen kunstraat in het volk hangen, maar een totale vernieuwing dmv zwermen. Evenals planten hun voortbestaan veilig stellen door zoveel mogelijk zaden te produceren, welke soms op geniale wijze op nieuwe locaties terecht komen, moeten onze zwermen ook helemaal opnieuw beginnen. Een zwerm bestaat veelal uit jonge bijen met een enorme bouwdrift. Het stimuleert een interactieve werking van alle activiteiten in het bijenvolk tot een harmonisch geheel, waarbij reinheid, regelmaat en rust de boventoon voeren. Laat het volk daarbij zelf haar raten bouwen in nieuwe ramen.

Broedpauzes
Probeer de natuurlijke broedpauzes wat op te rekken. Na een broedpauze is de varroa zeer alert op cellen met openbroed. Neem bijvoorbeeld de eerste twee gesloten broedramen uit de zwerm weg. Hierin zitten zeer veel van de meegekomen varroa's. Leg de ramen in de zonnewassmelter en hang de ontsmette ramen weer aan de buitenkant van het broednest. Evenzo bij het moedervolk de eerste drie gesloten broedramen opsmelten en weer terughangen. Is het volk een poosje moerloos, geen nood, handel dan evenzo. Door meer zwermen van het oude volk te laten komen, verleng je automtisch de broedpauze in het oude volk. Rozenkrantz en Bartalszky [1996] ontdekten dat minder mijten eitjes legden in volken na een lange broedloze periode. Er is ook bewijs dat de afwezigheid van ei-productie verband houdt met mijten, welke onvoldoende sperma in het zaadreservoir hebben

Kleine nesten (volken)
Grote, zwermarme volken geven veelal ook een massale varroabesmetting met alle gevolgen vandien. Veel laten zwermen geeft veel kleine volken met veel minder varroa, maar ook met weinig honing. Ook heb je veel kastmateriaal, tijd en voer nodig. Maar kleinere volken hebben, volgens mijn idee, een betere broedverzorging. Het jaar daarop heb je dan prachtige, vitale volken met veel honing en uiteraard een flink aantal vitale volkjes op raam, die een goede prijs opbrengen voor de bestuiving, etc. en het verlies aan honing ruimschoots compenseren.

Naschrift
Dit zijn in het kort de principes en de hoofdlijnen van waaruit ik werk. Een vast en strakke methode ken ik niet. Voor mij als imker is hi

[maartenkleijne]

Als ik het goed lees vergeet je nog een punt Piet.
Ik denk dat de duurzame waarde van een imme pas echt bewezen wordt als de moer 3-4 jaar oud is. (als ze niet zo oud wordt is ze sowieso niet duurzaam!).
De cultuur van elk jaar moeren vervangen lijkt mij dus ook heel erg bevorderlijk voor het kweken van bijen die vatbaar zijn voor kwalen en plagen.

[heidecap]

Als ik het goed lees vergeet je nog een punt Piet.
Ik denk dat de duurzame waarde van een imme pas echt bewezen wordt als de moer 3-4 jaar oud is. (als ze niet zo oud wordt is ze sowieso niet duurzaam!).
De cultuur van elk jaar moeren vervangen lijkt mij dus ook heel erg bevorderlijk voor het kweken van bijen die vatbaar zijn voor kwalen en plagen.

Lijkt mij niet !
Moeren worden niet zo snel 4 jaar ! En als ze het al worden ruim je ze op om diverse redenen.
Ik probeer steeds mijn beste moer over te houden en kom sinds mijn korte bestaan als imker nooit verder dan 2 jaar. De bijen regelen dit zelf wel ...
Volgens mij is een beetje sturing door de imker zo slecht nog niet.

Thomas

[maartenkleijne]

Alks kind heb ik geleerd: 'de moeren worden ca. 5 jaar oud'.
Mijn stelling is dus: een moer die niet minstens de 4 jaar haalt heeft kennelijk een zwak gestel, daar moet je niet mee verder gaan.
Bij mij zijn de immes die in het najaar zwak of moerloos zijn meestal moeren van dat jaar en geen overjarige.

[Piet Jager]

Maarten,

De contouren van jouw waardevolle opmerking had ik een paar dagen geleden al kant en klaar in mijn hoofd. Maar op mijn leeftijd blijft dat niet altijd meer boven drijven. Goed dat het via jouw opmerking toch nog aan bod komt. Als het meevalt zal ik daar binnenkort vorm en inhoud aan geven. Daarbij zal ik een uitstapje maken naar een roedel. Een aantal herten bij elkaar (geen reeen, want dat is een sprong).

!Piet

[Oude Essink]

Een bijzonder waardevolle bijdrage van piet over authentiek imkeren, waarbij de eigenschappen van het bijenvolk altijd het uitgangspunt zijn voor het handelen van de imker.
Thomas in zijn reactie heeft het over de cultivars in de bijenhouderij:

Moeren worden niet zo snel 4 jaar ! En als ze het al worden ruim je ze op om diverse redenen.

Zijn uitgangspunt is de bijenhouder die de volken naar zijn hand wil zetten.Zijn moeren worden geen 4 jaar en anders ruimt hij op. Bij de natuurbij bepaalt het volk wanneer een moer al of niet meer voldoet en ruimt het volk op, soms pas na 4 of 5 jaar!
Natuurbijenhouders en cultuurbijenhouders spreken een andere taal![V]
hennie oes

[apiario]

Bijen houden '˜zonder' varroabestrijding

Ik heb er maar een kopietje van gemaakt. Het is net zoals je zegt op wat oudere leeftijd ontgaat je er wel eens wat. Al hoewel ook ik hier aan minimale bestrijding doe.

Bertus

[Tieme]

Hallo allemaal,

Ik onderschrijf helemaal de gedachte dat we moeten proberen onze moeren zo oud mogelijk te laten worden. In principe zou je zowieso niet na moeten telen van een moer die nog jong is al lijkt het nog zo veel belovend. Allerlei ouderdomskwalen kunnen later nog naar boven komen en het al dan niet verschijnen daarvan moet in de evaluatie van een moer meegewogen worden. Bovendien willen we zien of het volk van een bepaalde moer de prestaties ook meerdere jaren volhoudt.

We willen niet dat de bijen na hun 6 week opeens dood neervallen, maar dat ze hun nuttige bestaan zo lang mogelijk rekken. Oude moeren hebben bewezen over dergelijke genen te beschikken en hebben die doorgegeven aan hun bijen.

Dit is temeer een goede selectie methode omdat oud worden ten dele een kansspel is. Over een langere periode passeren meerdere ziekten, en iets wat lang leeft geeft uiting aan een zekere resistentie.

Hoe dit te rijmen is met kleine volkjes zie ik niet zo. Het lijkt heel tegenstrijdig met het doel honing te oogsten, en daarnaast lijkt het me riskant te selecteren op vooropgestelde voorwaarden met als doel een aanname.

We kunnen aannemen dat volken die zoveel mogelijk hun eigen gang kunnen gaan minder snel zullen sterven. Maar dat is niet de oplossing.

Het beste zou je kunnen imkeren op de manier die je het beste ligt (binnen zekere grenzen) en door selectie de bij kweken die erbij hoort.

Als je bijvoorbeeld gewoon imkert, maar niet bestrijdt tegen varroa, zou je naar verwachting op termijn resistente volken moeten krijgen, omdat de rest het niet overleeft. Niet elke imker zal dergelijke volken hebben, en de sterfte zal best enorm zijn, maar van een resistent volk kun je er nogal makkelijk veel meer maken, dus dat is een tijdelijk probleem.

[Piet Jager]

Evenals Maarten ben ook ik van mening, dat we om diverse redenen de moeren niet elk jaar door jonge moeren moeten vervangen. Daarvoor wil ik een uitstapje maken naar een roedel herten. In de bronsttijd verzamelt het plaatshert (mannetje) een hoeveelheid kaalwild (hinden) om zich heen in een bronstroedel. De heerser over die roedel is meestal een sterk, volwassen kapitaal exemplaar. Met geweld houdt hij de bijherten (andere mannetjes) uit de buurt van zijn harem. Het plaatshert beslaat (dekt) zo mogelijk alle bronstige hinden uit de roedel. Hiervan zien wij een spiegelbeeld in het bijenvolk waar niet de dar paart met vele bronstige moeren, maar juist de bronstige moer paart met vele darren.

In beide gevallen worden de genen door natuurlijke selectie in 'the survival of the most fittest' veilig gesteld in nakomelingen met een nauwe, onderlinge bloedverwantschap. Als de vitaliteit en de weerstand bij de nakomelingen '˜survival-bestendig' zijn mbt de varroa, moet je deze unieke, eenmalige combinatie van '˜uitgelezen' genen koesteren en een aantal jaren in stand houden. Ook het kapitale plaatshert wordt meestal na 1 jaar niet vervangen, maar zorgt zolang mogelijk als the most fittest 'alleen' voor nageslacht. Het edelhert bereikt in het wild een leeftijd van 17-18 jaar. Met 12-14 jaar staat het op het toppunt van zijn ontwikkeling.

De juiste 'genenbank/-voorziening' ligt in het ene geval bij het kapitale plaatshert door enkele jaren accumulatie van genen in de nakomelingen te verzorgen en in het andere geval bij een mogelijke varroa-bestendige moer, waarvan enkele jaren lang 50% van haar genen kunnen doorstromen in haar vrouwelijke nakomelingen en die dan ook nog enkele jaren 100% zuivere darren geeft.

!Piet

[Tieme]

Thomas kan ook een scheiding maken in zijn moeren. Aan een kant de moeren die echt geweldig zijn en die zo lang mogelijk bewaren voor nateelt, aan de andere kant de minder geweldige moeren zo snel mogelijk vervangen door dochter van zijn topmoeren.

Tieme