Moerenselectie

[maartenkleijne]

Alle berichten lijken het er over eens te zijn: succesvolle imkerij heeft topmoeren nodig.
Dat ze mij aan het denken: wat is eigenlijk een topmoer?
Het product van een topmoer bestaat voornamelijk uit eicellen.
Wat is een eicel?
Een eicel is een gigantische chemische fabriek, waarbinnen de chromosomen met de meeste genen minder 1% uitmaken.
De chemische fabriek bevat vele duizenden soorten eiwitten, RNA, mRNA, en de onvolprezen mitochondriën met het mitchondriaal DNA dat alleen in de vrouwelijke lijn overerfbaar is, dat is plasma-erfelijkheid.
Ik zeg niet dat de genen er niet toe doen, maar daar hebben we darren voor.
Het aantal moeren is veel te klein voor een efficiënte genetische selectie.

De chemische fabriek van de eicel van de moer is misschien ook wel zo belangrijk dan de genen op de chromosomen. Wat doet die chemische fabriek allemaal? We weten er nog heel weinig van. Daarom wil ik het weinige dat we wel weten proberen samen te vatten op een manier waar ik als imker wat mee kan. De chemische fabriek (plasma-erfelijkheid) is verantwoordelijk voor:

-het aan- en uitschakelen van de genen. Processen in de chemische fabriek '˜weten' welke genen aan de beurt zijn om wel of niet te functioneren. Een enkel gen kan wel tientallen verschillende functies vervullen; welke wordt bepaald naar behoefte door het plasma.

-vitaliteit en weerstand. Resistentie tegen ziektes heeft ook met genen te maken maar noch meer met het aanpassingsvermogen van de chemische fabriek als geheel. En vitaliteit en energie van de moer en haar nageslacht is geheel niet afhankelijk van het DNA, dat ook via darren overerft, maar alleen van het mitochondriaal DNA dat in het plasma aanwezig is.

-bovendien kan de chemische fabriek reageren op de impulsen uit de omgeving, haar RNA veranderen en door de generaties heen zelfs uiteindelijk via het RNA het DNA transformeren.

Deze hele chemische fabriek wordt volledig in haar geheel overgeërfd van moeder op dochter, een vererving waaraan geen dar te pas komt.
Wel kan dus '“zoals gezegd- door de generaties heen de chemische fabriek worden geoptimaliseerd op geleide van de prikkels uit de omgeving.

Toegegeven: de steeds wisselende genen die elke generatie door een dar worden toegevoegd kunnen ook bijdragen aan de verbetering van de hele chemische fabriek maar dat is een detail in het grote geheel. En de rol die de genen spelen wordt aangestuurd vanuit het plasma.

Mijn voorstel is dat elke regio een paar hele goede moerentelers zou moeten hebben, terwijl de rest van de imkers garant staat voor het in stand houden van een optimale en gevarieerde darrenpopulatie. Zo kunnen zowel de genen via de darren steeds beter uitgeselecteerd worden, als de chemische fabrieken van de moeren steeds beter afgestemd worden op de mede door de imker bepaalde omgevingsfactoren.
Dat betekent ook:
-niet alle moeren op de stand van de fokker betrekken want dat gaat ten koste van de darren-variantie.
-de beste moeren een paar jaar aanhouden zodat ze kans krijgen nog verder te evolueren naar nog beter aanpassing voor hun dochters.

(TROUWENS: ik spreek steeds oneerbiedig over de chemische fabriek die de eicel (en dus de moer) is, maar eigenlijk is dit de Al-Moeder, het deel van Moeder Gaia dat BIJ is. De darren '“en in het algemeen de mannen- kunnen niets anders doen dan eerbiedig in dienst daarvan staan, dat wil zeggen de genen leveren waarmee de moer naar believen kan handelen.)