imkeren met A. mellifera mellifera

[A.A. Staals]

In het verleden zijn het overgrote deel van de uitbraken van Amerikaans Vuilbroed te herleiden geweest naar de koninginnenteelt .

Jaap v P

Jaap
Je bedoelt waarschijnlijk import van koninginnen?

ad staals

[semar]

of het voeren met (vreemde) honing in de teelt?

vriendelijke groet

Semar(Dominique)

[Jaap v.Popering]

Jaap
Je bedoelt waarschijnlijk import van koninginnen?

ad staals

Nee hoor Ad .... Ga er maar gerust van uit dat die niet meer zijn dan standbevruchte moertjes , maar daar zijn wel grote gebieden waar enkel Carnica bijen voorkomen , en daarom veel meer vadelijnen rondvliegen .

Jaap v P

[Dylan Elen]

Terechte opmerking, hoewel in beginsel met gezonde selectie niets mis is.

Wel Ewout, dan heb ik voor u volgende vraag: "Wat is gezonde selectie?" In mijn ogen is enkel natuurlijke selectie steeds te verantwoorden, elke veredeling die wij uitvoeren doet afbraak aan iets uniek. Ik ben me echter wel bewust dat veredeling soms nodig is, zoniet stond de mens vandaag niet waar hij staat in de maatschappelijke evolutie; maar ik vind dat het ook onze taak is om wilde (lees niet-veredelde) stammen van soorten te conserveren alleen al om een back-up te hebben. De klassieke veredeling van honingbijen veroorzaakt immers een groot verlies aan genetische diversiteit zonder dat veel imkers daarvan op de hoogte zijn; het genoom van de honingbij is ontrafeld, maar dat wil niet zeggen dat we weten waarvoor elk gen (en diens allelen) dienst doet. Zonder het te beseffen kunnen er al veel zo'n waardevolle allelen gesneuveld zijn. Een van de basisregels in de genetica luidt helaas als volgt: allelen die weg zijn (uit een populatie), komen nooit meer terug. Iets om over na te denken vind ik alvorens weer een jaar tegemoet te gaan waarbij juist gekeken wordt welk volk de hoogste productie heeft, het zachtaardigst is, het meest raatvast is, ...

Fijne kerstgroeten,
Dylan

[Ewout]

Wel Ewout, dan heb ik voor u volgende vraag: "Wat is gezonde selectie?"

Honingbijen in Nederland zijn huisdieren. Zonder de imker zouden er in Nederland erg weinig bijenvolken zijn, simpelweg omdat de nestgelegenheden erg beperkt zijn: bijen veroorzaken al gauw overlast. Net zoals andere symbiotische relaties in de natuur convergeert deze naar een goede match: prestaties van de honingbij sluiten aan op de behoeften van de imker, bedrijfsmethode van de imker sluit aan op de behoeften van de bij. Bij 'natuurlijke' selectie gaan er net zo goed allelen verloren. Dat is niet noodzakelijkerwijs slecht, want het is onderdeel van de evolutiedynamiek: ze maakt ruimte voor een grotere aanwezigheid van gunstige genen. Ik ben van mening dat bij huisdieren de selectiecriteria van de mens niet per definitie minderwaardig zijn dan die van de 'natuur'. Imkers zijn immers onderdeel van die 'natuur'!

Dat gezegd hebbende, eenzijdige selectieprogramma's waarbij koninginnen uit genetisch zeer beperkte (eiland of KI) populaties onder grote groepen imkers worden verspreid lijken mij geen gezonde selectie. Er moet m.i. altijd een zekere diversiteit aanwezig blijven. De voortplantingsbiologie van de honingbij heeft erg veel mechanismen om juist die diversiteit te garanderen, en ik denk dat je daar in bij 'gezonde selectie' niet aan voorbij moet gaan. Voor de huis-tuin-keuken imker is er goed nieuws: als je aan standbevruchting en -selectie doet, hoef je je over die diversiteit geen zorgen te maken, want er zullen altijd darren van buiten jouw stand rondwaren. Als je van enkel je beste volk nateelt is er nog zoveel toeval in het spel dat die diversiteit nooit in het geding komt. Ik denk dat je in 'gezonde selectie' de uitwisseling van teeltmateriaal binnen de perken moet houden. Daarnaast denk ik dat het in stand houden van (semi-)natuurlijke populaties ook een belangrijke rol kan spelen in het behoud van die diversiteit. Zo'n natuurlijke populatie kan zich door afwezigheid van de imker sneller aanpassen op natuurlijke omstandigheden. Ik vind de Live & let die projecten op Tiengemeten en in de Waterleidingduinen daarin zeer waardevol (niet enkel voor varroa).

[maartenkleijne]

We praten nog vaak over genen alsof die allesbepalend zijn voor de aard van het beestje.
Inmiddels weten we dat epigenetica -de leer van welke genen 'aan' of 'uit' staan en hoe die twee standen elkaar kunnen afwisselen- minstens zo belangrijk is.
Als omstandigheden kunnen de genen daar tot binnen een half uur op reageren door op aan of uit te gaan.
Onze zwarte bijen hebben niet alleen gehad om in ons land de handigste genen te sparen maar ook hebben ze kunnen leren hoe het epigetische patroon van zo nodig bepaalde genen aan of uit zetten ad re stemmen op de locale omstandigheden.
Zo'n epigenetisch proces kan de bijen bv trainen om agressief te reageren nadat ze een paar keer door een beer zijn aangevallen of lief te reageren op de eigen imker die zich bij herhaling zelf liefhebbend heeft hetoond.
De belangrijkste epigenetische processen die mij opvallen in de literatuur: de genen passen zich aan bij het soort voedsel dat het individu krijgt, en het genetisch karakter past zich aan aan de veranderende omstandigheden. Deze beide voorbeelden kunnen binnen een paar dagen of uren gebeuren.
Ik snap het merendeel nog niet maar wel dat een bij (of ander dier/plant) een veel complexer proces is dan een alleen setje van een paar tienduizenden genen (met een paar miljoen soorten organische moleculen) aan het werk.
Des temeer redenen om de zwarte bij nog aan het werk te houden.......

[alfa vulgaris]

In mijn ogen is enkel natuurlijke selectie steeds te verantwoorden

In Nederland zie ik het als vrijwel onmogelijk dat gezonde populaties honingbijen in het wild stand houden.

De bij is dus afhankelijk van de mens in zijn overleving.
De mens is op zijn beurt afhankelijk van de bij en de euro's.
Selectie op productie en handelbaarheid lijkt me op het moment nogal een positieve invloed hebben op het overleven van de honingbij. Of dat op de lange duur verantwoord is valt af te vragen maar in het huidige klimaat helpt het ze wel overleven.

Mooi stukje Maarten.
Er is aangetoond dat zaken als hongersnood en oorlog het menselijk DNA blijvend kunnen veranderen.

[Dylan Elen]

Ewout,

Nestgelegenheden zouden in het wild inderdaad een probleem vormen, maar onze honingbijen leven nu eenmaal (vaak) niet meer in het wild. Om van symbiose te spreken, dat gaat me iets te ver: de bijen helpen ons aan honing en bestuiving, wij helpen ze alleen in het opzicht dat we varroa bestrijden. Dat onze bedrijfsmethodes aansluiten op de behoeften van de honingbij is een leugen om het eigen geweten te sussen: iedere bedrijfsmethode die ik ken werkt de aard van het beestje tegen en is er bijna altijd op gericht de productie te verhogen, die bedrijfsmethodes werken dus enkel in ons voordeel.

Natuurlijke selectie laat bepaalde allelen met de tijd verdwijnen en creëert andere (denk aan mutaties), dit principe is zo oud als er leven is en heeft zijn nut volgens mij al voldoende bewezen. Onze selectiecriteria helpen de honingbij overleven in die zin dat ze ervoor zorgen dat het voor de mens makkelijker is om bijen te houden, want wie wil er stekers? Niemand toch? Dat die criteria echt evolutionair in het voordeel zijn van de bij en dus niet minderwaardig zijn aan de criteria van de natuur, daar kan ik het niet met eens zijn. Als je het geluk gehad hebt de film 'More than honey' gezien te hebben, zul je wel beseffen dat niet alle imkers deel uitmaken van de natuur.

Dat standbevruchting en -selectie heil biedt is ook maar relatief, toch als je in een situatie verkeerd zoals hier in Vlaanderen waarbij vele moeren wel ergens verwant zijn omwille van de grootschalige overlarfprojecten. Enkel verdertelen van je beste volk lijkt logisch voor de imker, maar men zou beter enkel niet verdertelen van de slechtste volken. Dat principe noemt men negatieve selectie en is veel gunstiger voor de genetische diversiteit binnen een populatie en is ook veel natuurlijker. Als je enkel van je beste volk verderteelt zijn alle productiemoeren het volgende jaar zusters en dat impliceert al een zware reductie van de genetische diversiteit binnen de daarvan afstammende darren.


Maarten,

Epigenetica is zeker een belangrijke factor die vaak over het hoofd wordt gezien, maar men mag ook niet vergeten dat om bepaalde genen aan of uit te zetten, wel de juiste allelencombinaties voorhanden moeten zijn. Een gen is immers slechts een locus, het zijn de allelen die de eigenschap invullen. Veredeling zoals die vandaag maar al te vaak gebeurt, geeft het probleem dat we ons maar focussen op eigenschappen vertegenwoordigd door slechts enkele van de duizenden genen. Hierbij gaan er talloze allelen voor genen waarvan we vaak de betekenis nog niet kennen verloren; dat is een probleem, zeker op lange termijn. Vandaar dat ik meen dat enkel natuurlijke selectie steeds gerechtvaardigd is.


Alfa,

Wat mij betreft hoeft natuurlijke selectie niet gepaard te gaan met wilde volken, dat kan perfect toegepast worden op volken door imkers gehouden; dat is een kwestie van in de eerste plaats te stoppen met behandelen. Ik ken enkele imkers die dat gedaan hebben, eentje van hen werkt met warrékasten (zwermen vangen) en heeft al 3 jaar niet meer behandeld en die volken leven nog altijd.


Groeten,
Dylan

[maartenkleijne]

Mij lijkt het beste wat Dylan zegt: negatieve standselectie voor productievolken.
Volken die te zwak uit de winter komen, te agressief zijn of te weinig halen (of die ik niet mooi vind) vallen dan af.
Er zijn berichten dat als je op die manier te werk gaat j bijen elk jaar 'zwarter' worden, maar zelf heb ik dat nog niet gemerkt.

En daarnaast houd ik graag enkele 'wilde' volken aan apart van de stand waarbij alleen in het voorjaar raat-vernieuwing wordt bevorderd, want waarom wachten tot de wasmotten komen helpen met ruimte scheppen voor nieuwe raten. Het enige selectiecriterium voor de 'wilde' volken is: als ze dood gaan mogen ze niet meer mee doen.

Maar als de wet van 'voor een gezonde genetisch stabiele populatie zijn 500 individuen nodig' ook voor bijen geldt zijn de bijen van andere imkers uit de streek nodig om inteelt te voorkomen. Een imme bestaat ui 10-20 genetisch verschillende individuen, zustergroepen, en we weten inmiddels immers dat ie allemaal wel darren voortbrengen. Maar om een genenpool van 500 individuen te krijgen heb je toch minstens 25 volken nodig, of eerder 40 volgens een vriend van mij.

[Dylan Elen]

Maar als de wet van 'voor een gezonde genetisch stabiele populatie zijn 500 individuen nodig' ook voor bijen geldt zijn de bijen van andere imkers uit de streek nodig om inteelt te voorkomen. Een imme bestaat ui 10-20 genetisch verschillende individuen, zustergroepen, en we weten inmiddels immers dat ie allemaal wel darren voortbrengen. Maar om een genenpool van 500 individuen te krijgen heb je toch minstens 25 volken nodig, of eerder 40 volgens een vriend van mij.

Maarten,

Die uitspraak maakt me vrij curieus. 500 individuen lijkt me een mooi aantal, maar wat is de maximaal toegelaten verwantschap in het begin; ik wil maar zeggen men kan toch moeilijk beginnen met bv. 500 olifanten die allemaal neef en nicht zijn net zozeer het onlogisch is om met 500 zustermoeren te starten. Waar vind ik die wet terug? En zoals je zegt, hoe zit dat voor honingbijen waarbij de moer meerdere keren copuleert en darren haploïd zijn? Je komt aan een aantal van 25 à 40 bijenvolken, maar zit hier ook een wetenschappelijke redenering achter? Ik zou denken dat we ook rekening moeten houden met de natuurlijke dichtheid van bijenvolken en de vliegradii van moeren en darren. Weet er iemand of er hieromtrent ooit publicaties verschenen zijn?

Waarom moet de bijenwereld toch altijd net iets ingewikkelder zijn???

Groeten,
Dylan