Geboortzog

[bee-tree]

Joost van de Vondel vergeleek zich in 1632
met een bij en een vrij vogeltje in zijn volgende gedicht, waarin
hij zegt violendauw als geboortzog gekregen te hebben in de stad
waar 1400 jaar geleden het bloed in de straten stroomde van de 1100 maagden
die weigerden zich te laten misbruiken door de Hunnen. Ook Ursula verzette zich
tegen de avances van Atilla die op haar verliefd was geworden en moest dat
met de dood bekopen.

't Wild vogelkijn dat zingt,daar 't onbeknipt is:..Het wild vogeltje zingt omdat 't ongeknipt is :
........"Al de open lucht is mijn"..................."Heel het luchtruim is mijn terrein"
........ Nog steent het om te zijn..................Toch verlangt het weer te zijn
Bij 't lieve nestje , daar het uitgekipt is..........in in 't lieve nestje , waar het uitgeworpen is.

Ik meed', hoewel mijn blijde geest vaart speulen..Ik meed 't, hoewel ik niet kan verheulen,
..........Waar draaiboom sluit noch hek..............dat een heimelijke trek
..........Een heimelijke trek............................naar waar geen slagboom is of hek
Verleidt het hart na mijn geboortstad Keulen..mijn hart verleidt naar geboortestad Keulen.

Daar heb ik eerst om honing uitgevlogen..Daar ben ik eerst op zoek naar honing uitgevlogen,
..........Omtrent den blonden Rijn,...................aan de boorden van de heldere Rijn,
..........Beplant met Rijnschen wijn,.................beplant met wijnstokken voor Rinse wijn.
En als een bie violendauw gezogen.........En daar heb ik als een bij, violenhoningdauw gezogen.

Uit dit geboortzog wordt mijn zorg geboren,. Uit deze 'moedermelk' wordt mijn zorg geboren,
..........Nu 't Zweedse vaandel vliegt.................nu de Zweedse vlag vóór Keulen vliegt,
..........Daar ik ben opgewiegd,.......................waarin ik op en neer ben gewiegd,
Nu 't grof geschut vast dondert in mijn ooren.maar nu het grof geschut hard dondert in m'n oren.

Wordt kortstonds vervolgd. Zj.

[bee-tree]

Het heeft even wat langer geduurd, maar nu ben ik terug Waardoor 3 dagen off topic ?
Mars, waarnaar Maart is genoemd, is dit jaar op 't oorlogspad !
Zephyros, de god van de Westenwind, hulpje van Mars, heeft een BRES geslagen
in ons schuurdak. De reparatie duurde langer dan Tomer nodig had om de bijenkast
en het volk weer in orde te maken, nadat die door de storm waren omgewaaid.

De Zweedse majesteit stond met zijn kanonnen klaar om GATEN in de stadsmuur van Keulen
te schieten tijdens de Dertigjarige oorlog van 1618 tot 1648.

Joost van den Vondel probeerde met zijn gedicht "Olijftak aan Gustaaf Adolf",
de Zweedse landveroveraar te bewegen om Keulen te sparen.
Het hele gedicht bestaat uit 80 versregels. Het is de inleiding op zijn treurspel "Maagden",
waarop het begin van mijn vorige bericht slaat.
Joost gebruikt de Olijftak als titel omdat die symbool staat voor vrede; 'n olijftakje
in de snavel van een duifje.
Of het gedicht geholpen heeft om Gustaaf tot andere gedachten te brengen ?
Ik vrees van niet ! Want Vondel vergeleek koning G.A. met Attila, die Keulen verwoest heeft.

Nu het woord : Violendauw. Is daarmee bedoeld het suikerhoudend vocht dat
blad- en schildluizen afscheiden die op viooltjes zaten en door bijen en mieren werd
opgelikt? De bijen maakten er dauwhoning van.
Ik zeg "zaten en werd", omdat in 1632 de moderne insecticiden tegen plantenluizen
nog niet waren uitgevonden.
In de grote plantenfamilie Violaceae komen soorten voor, die als BIJENPLANTEN te boek staan,
zoals Blauwsporig en Bleeksporig Bosviooltje. In de buisvormige uitgroeisels die wij sporen
noemen zit de nectar.
Ik ben nog geen viooltjes-soort tegen gekomen die bijenDRACHTplant genoemd wordt.
Daarom betwijfel ik, of in de tijd van Vondel, violendauwhoning te koop was.

Het woord Violendauw kom je ook tegen in het gedicht van Nicolaas Beets (1814-1903)
Gemengde gedichten 8 sept.1882,
en een huwelykszang door Jan van Hoogstraten in 1707 ter bruiloft in Amsterdam
van den heere Jacob Slagreegen en mejuffrouw Agatha van Gent.
Ik vermoed dat violendauw behalve honingdauw van viooltjes óók parfum van
viooltjes is, die tijdens een zoen op de lippen erotiserend werkt
als die opgesnoven en zelfs opgezogen wordt. Zj.

Ik zal enkele regels van hun lyrische gedichten later plaatsen
en ook nog "geboortezog" bespreken.

[bee-tree]

Vondel zegt : "In Keulen heb ik als een bie violendauw gezogen.
Uit dit geboortzog wordt mijn zorg geboren".

Na wat speurwerk trof ik in een 120 jaar oud woordenboek Duits-Nederlands en Ned.- Duits,
de woorden Veilchenhonig en Veilchensirup aan voor het nederlandse violenstroop in
de Koenen-Endepols van 70 jaar geleden en de dikke van Dale van 50 jaar geleden.

Hoe is Vondel er toe gekomen om voor Veilchen(ofwel viooltjes)sirup en de Nederlandse
violenstroop het woord "violendauw" te gebruiken ? Omdat het mooier klinkt dan stroop ?
De reden is waarschijnlijk dat Viooltjeshonig ofwel Viooltjesstroop dun was, en als
dauwdruppels op het mondje van de boorling(ofwel geborene) aangebracht werd.
Dauw is immers vloeibaar.
De Viooltjeshonig is een mengsel van honing en 'thee' van Maartse viooltjes. Die mix
stond om haar welriekendheid en medicinale eigenschappen bekend als een beter
vervangingsmiddel van puur honing . Er zitten de 100 verschillende stoffen van honing in,
plus die van het extract uit Viola odorata, Welriekend viooltje ofwel Maarts viooltje.
Daarom noemt Vondel het Violendauw: geboortzog ofwel moedermelk.

Muttermilch werd 120 jaar geleden nog vertaald tot het ouderwets klinkend Nederlandse
moederzog.
Geboortzog van Vondel en Geburtszog komen niet voor in het oude Wörterbuch,
Wel het Nederlandse zog. Het wordt vertaald tot Frauenmilch.

Vondel zegt dat hij z'n bezorgdheid over het lot van Keulen te danken had aan de
violendauw die hij als moedermelk genoten heeft.
In zijn tijd vertrouwde men er op, dat de voeding de eigenschappen mee bepaalt die men ontwikkelt, zowel de lichamelijke als de geestelijke. Zj.

P.S. Tegenwoordig hoort men vaak de reclame :'Men wordt en is wat men eet'.
Joost had het ook zo gezegd kunnen hebben ?
Helaas heb ik op dit moment maar één bloeiend Maarts viooltje in de tuin.
De wilde soort is zeldzaam geworden. Gelukkig zijn er ook gekweekte.
Die bevatten waarschijnlijk ook genoeg violine, dat zo weldadig ruikt en weldoend kan zijn.