Antennes

[wilde]

Werkster en koninginnen hebben antennes met 12 segmenten. Bij een werksterantenne valt op dat het 4e segment duidelijk korter is dan dan het 3e en 5e. Ook bij de koningin is dit het geval.
Darren hebben antennen met 13 segmenten. Omdat de morfologie van de honingbij mij bijzonder interesseert heb ik dikwijls naar die antenne gekeken om vast te stellen dat ik steeds de tel kwijt was. Ik zag er maar 12 ipv. 13. In veel bijenboeken wordt aan de antennen nauwelijks aandacht besteed, laat staan aan het uiterlijk ervan en dat is jammer.

De antenne van een dar is zeer bijzonder. Antenne zijn instrumenten om geuren en feromomen waar te nemen, maar ook temperatuurverschillen kunnen ze ermee meten en nog wat dingen. De buitenkant van een antenne is voorzien van een woud van sensorhaartjes: bij een dar 15000; bij een werkster slechts 3000. Darren hebben dus 5x gevoeliger antennen dan werksters en deze extra gevoeligheid zal te maken hebben met de functie van het waarnemen van feromonen van een paarlustige koningin.

Terug naar de fysieke kant van de darrenantenne. Elders op dit forum gaat het over insectenfotografie. Dat is waarmee ik meestal de uiterlijkheden probeer vast te leggen. Je kunt natuurlijk ook met een loepje kijken, maar beter met een microscoop. Opvallend bij de darrenantenne is dat segment 3 en 4 extreem kort zijn, zo kort dat je ze nauwelijks kunt onderscheiden. Het 1e segment is de schacht (scapus); dan volgt een kort scharniersegment (pedicellum) waar de knik in de antenne zit en daarna volgen de flagellomeren die samen de vlag (flagel) vormen.
Op foto's is het soms wel te zien, maar het verlangt veel van de fotograaf om er een geslaagde opname van te maken. Dikwijls is het me niet gelukt. De wijze van belichting is van belang bij deze extreme vergrotingen.
Hier zijn er enkele foto's van, waarbij ik de nummering van de segmenten heb aangegeven:

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/dar18b2.html

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/dar32u.html

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/dar37r.html

[LWPisa]

Merci Albert! Dat soort informatie zien we te weinig hier.

L

[Els Kleijnendorst]

Albert,

fantastische foto's (zoals ook jouw andere foto's op jouw site en hier op het forum).

Het maakt mij wel heel nieuwsgierig naar soortgelijke supermacro foto's van de antennes van werksters. Heb jij die ook?

Met vriendelijke groet,
Els

[A.A. Staals]

Albert

Nog een beetje oefenen.[:)]





ad staals

[wilde]

Ad, Heb jij die foto's zelf gemaakt met de electronenmicroscoop?
Zo niet, dan neem ik aan dat er copyright op zit en dat je die niet zo maar kunt plaatsen.
Dit soort fotografie is een geheel ander genre, waar de goede amateur nooit aan toe komt.

Els, hier is een werksterantenne. Let op het 4e segment dat duidelijk korter is dan zowel het 3e als het 5e.

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/honingbij659q_antenne-werkster.html

Dan zijn hier resp. de rechter- linkerantenne van een koningin. Die lijkt op die van een werkster. De koningin had ik over na een vereniging en ik heb er wat plaatjes van gemaakt. Het is een overjarig dier uit een korf, die vorige week de voorzwerm gaf. Ik geef beide antennen, omdat het zo bijzonder is dat op het korte 4e segment een soort doorntje zit aan de bovenkant. Eerst dacht ik dat het een vuiltje was, maar op beide antennen is dit uitsteekseltje te zien en dat lijkt me geen toeval. Ik zal de komende tijd eens wat overtollige jonge moeren op dezelfde wijze bekijken om vast te kunnen stellen of het een standaard-attribuut van een moer is of niet. Werksters hebben het niet. Ik heb er nooit iets over gelezen. Wie weet wat het is?

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/koningin07r3.html

Nog iets meer close-up. Met een loep 20x kan ik het niet zien. Dit is een sterke vergroting van een antennedeel van krap 2 mm lengte en dus op het scherm een vergroting van circa 130x. Met de microscoop kon ik het wél zien, maar moeilijk door de stand tov. de lens. Ook op het 2e segment (pedicellum) zijn dikkere haren of iets dergelijks te zien, maar die zijn veel langer. Dergelijke haarborstels zijn bij insecten (bijv. ook vliegen en wespen) aan de poten en op de kop zeer normaal. Dikwijls hebben ze diverse functies, waaronder voelen en ruiken. Het korte 4e antennesegment lijkt voor de moer een bijzondere functie te hebben met dit doornachtig uitsteeksel.

http://people.zeelandnet.nl/ahdewilde/p1/koningin09b_antenne.html

Let ook eens op de kleur van de antenne van een koningin. De poten zijn merendeels roodbruin (werksters en darren zwart), ook de antenne is merendeels roodbruin.

[A.A. Staals]

Ad, Heb jij die foto's zelf gemaakt met de electronenmicroscoop?
Zo niet, dan neem ik aan dat er copyright op zit en dat je die niet zo maar kunt plaatsen.

Albert maak je niet ongerust,dit is jeugdsentiment uit begin 80er jaren.
(Ze mogen gebruikt worden)





Aanvulling op vorige plaatjes.

ad staals

[Els Kleijnendorst]

Albert, bedankt. Ga de verschillen bestuderen.

Het doornachtige uitsteekstel op het 4e segment dient in ieder geval niet voor een feromoon afgifte. Heb er vanavond nog even een boek over bijenferomonen op nageslagen.
Waarvoor het wel dient weet ik niet.

[J.Evers]

Erg mooie fotos Albert! Zelf ben ik ook een hobby fotograaf, helaas heb ik geen goede macro lenzen, met wat voor lens zijn deze foto's gemaakt?

Imker sinds 2009, 10 volken ingewinterd.

[wilde]

De foto's zijn gemaakt met de Canon MP-E 65mm macrolens met twinflitser.