De zwarte bij op Curacao

[Han Geltink]

Naar aanleiding van de discussie over de "zwarte" of "Nederlandse bij" het volgende:
een redelijk aantal jaren geleden hebben we een paar vakanties doorgebracht op het eiland CuraÇao (Ned. Ant.) Om een zekere afwisseling te brengen in onze vakantie heb ik vooraf contact gezocht met de imkers aldaar. Het is een kleine vereniging aldaar die aan sterke wisseling onderhevig was. Eén van de verhalen die men mij vertelde is de volgende:

Op het eiland bestond een klooster met de naam "Scherpenheuvel". De geestelijken aldaar verzorgden het lagere onderwijs en de naam Scherpenheuvel is op het eiland in de loop der jaren uitgegroeid tot een begrip. Helaas bestaat, bij mijn weten, het klooster niet meer. Eén van
de paters hield bijen, bijen die rond 1920 geïmporteerd zouden zijn uit Suriname. Deze bijen kwamen oorspronkelijk uit Holland. Hoeveel tijd tussen het importeren in Suriname en doorzenden naar CuraÇao zit, is mij niet bekend. De bijen dienden op het eiland de honingproductie op peil te brengen daar de verkoop van honing en dit was een dankbare aanvulling was op de financiële situatie binnen het onderwijs.
Bekend was dat deze pater nooit onder het moerrooster keek en toen ik in de gelegenheid was dit wel te doen, zag ik veel spaarkasten met 4 tot 6 ramen van ons broedkamerformaat schots en scheef in de kasten hangen. Deze volken hebben jaren lang in deze situatie geleefd. De open ruimtes in deze kasten waren geheel gevuld met warbouw. De kleur alle raten was diepzwart. Het toedienen van nieuw kunstraat gaf direct een heel ander vliegbeeld en gedrag. Rustiger en enthousiaster. Een vooraf opgezette koninginneteeltproef ging helaas niet door omdat een aantal aangegeven handelingen voor onze komst aldaar niet is uitgevoerd.

Gezegd kan worden dat er op CuraÇao weinig imkers zijn temeer daar er op "Scherpenheuvel" geen imker meer is. De daar aanwezige volken zijn door een helaas te vroeg overleden vriend aldaar, overgenomen. Er is geen uitwisseling met andere eilanden of met Venezuela. Ik weet van een verhaal van een zwerm die hangend aan de ra van een vrachtzeilboot uit Venezuela binnenkwam ter plekke is verbrand.

Doel van dit verhaaltje is aan te geven dat de Nederlandse cq. zwarte bij hier en daar mogelijk reeds langere tijd nog geïsoleerd bestaat.

Han Geltink





--------------------------------------------------------------------------------
Van: | Geregistreerd: Jan 2001 | IP: ingelogged

[Romée van der Zee]

verstuurd 01-07-2001 No. 2
--------------------------------------------------------------------------------
Ik vond dit een heel interessant verhaal om te lezen, Han. Het is onduidelijk wat er in de "Surinaamse" periode met deze bijen gebeurd is.
Ik weet niet of je er nu nog contacten hebt. Maar zouden wij/zij niet eens wat bijen kunnen onderzoeken op cubitaalindex, tonglengte, beharing etc. (lijkt me een leuke klus voor Jelte Pieter). Zou een bevestiging op kunnen leveren.
Blijft natuurlijk het gegeven dat er een natuurlijke selectie op de daar heersende omstandigheden heeft plaatsgevonden. Maar desalnietemin.
Romée
--------------------------------------------------------------------------------
Van: Hoogland | Geregistreerd: Nov 2000 | IP: ingelogged

[Jelte Pieter Dijkstra]

verstuurd 01-07-2001 No. 110
--------------------------------------------------------------------------------
Hallo Han en Romée
Het is reuze interessant. Temeer omdat misschien de Nederlandse bij aldaar in een groter zuiver voorkomen voorkomt als hier in ons eigen land. Ik zeg er wel bij Nederlandse bij, dit om het volgende;
Ik voel telkens meer voor onze eigen Nederlandse honingbij. Hierbij refereer ik ook aan mijn inbreng in de discussie over de "zwarte" of "Nederlandse bij". En ik weet dat er meer imkers op het forum zijn, die deze bij een warm hart toedragen. O.a. Romée.
Alleen onze bij is verneukt (sorry voor het vieze taalgebruik, maar zo zit het wel in elkaar)door al de importen uit andere landen van allemaal vreemde rassen bijen. Het zorgt voor de maak van steekduivels. Onze bijen beschikken over vele zeer positieve eigenschappen, natuurlijk ook zoals elk ras enkele nadelige.
Waar ik me ook in de toekomst bezig mee wil houden (en zeker op mijn eigen stand) is de herintroductie/restuaratie van onze eigen bij.
Maar bekend is dat er natuurlijk meer van dergelijke projecten zijn. Ook zijn er vele imkers en verenigingen in het buitenland die hier mee bezig zijn. Bijvoorbeeld in Ierland en Frankrijk. Maar invoering van die koninginnen dat is naar mijn mening nou net níet de bedoeling. Ik vind dat in Nederland nog heel veel materiaal van de zwarte bij aanwezig is. Dit materiaal biedt genoeg perspectief om hiermee verder te gaan. En door selectie valt al binnen een vrij kortere tijd terug te gaan naar een vrij zuivere stam van de Nederlandse honingbij Ik vind het althans de moeite waard.En het project uit utrecht vind ik om bovenstaande redenen een heel goed project.
Ik weet over dit onderwerp trouwens nog een aardig voorval te melden; bij de voorlichting voor imkers over solitaire bijen zei een imker die op een geven moment telkens aan het woord bleef dat die vogelvrije imkers alleen maar hun eigen zaak dienden en zich vat niemand anders iets aantrokken. Koninginneteelt waren ze helemaal wars van en op negatieve toon zei hij tenslotte dat ze langzamerhand met zwarte bijen imkerden. Ik dacht en zei toen: "Nou en, wat is het probleem??"
De meeste imkers zijn net een stel geiten. Die vreten ook altijd buiten hun eigen stekkie, omdat het gras daar bij de buurman zogenaamd groener is. (Tip: misschien kunnen ze beter geiten gaan houden)

Maar om even op de bijen van CuraÇao terug te komen. Enkele dingen is mij niet helemaal duidelijk. Als ik het goed begrijp is eigenlijk niemand meer die op de bijen past? Uw te vroeg overleden vriend heeft de laatste bijen overgenomen en waar zijn deze bijen nu? U imkerde ook mee? Omdat u zei dat er nieuw kunstraat in kwam te hangen en de bijen ineens veranderden van gedrag. En dan denk ik dus nog dat er andere imkers op het eiland zitten met tevens deze bijen?
Maar hoe zit het precies met de bijen uit Suriname. Is daar de Nederlandse bij ook nog in oorspronkelijk staat? Er was misschien daar ook een inheemse bij. Is het zeker of deze inheemse bij niet naar CuraÇao is overgebracht. Of eventueel zijn er nog meer eilanden van de Nederlandse Antillen waarop de Nederlandse bij is ingevoerd. Allemaal hele interessante vragen, maar denk ik lastig om een antwoord te vinden hierop. En misschien zijn er wel duidelijke gegevens van de import/export ergens te vinden.
Ondanks de genetische aanpassing van al die jaren, daar ben ik het helemaal met Romée over eens, valt naar mijn mening de bij van CuraÇao net binnen het bovengestelde kader, omdat hij hier zo'n tachtig jaar geleden nog vrolijk in Nederland omzoemde.
Het is inderdaad zeker het proberen waard om eens te kijken hoe zuiver die bij (nog) is en wat de kenmerken zijn en in hoeverre de bij verder 'geëvolueerd' is. Een probaat middel is, zoals Romée al stelde de cubitaalindex van een aantal volken op te meten. Je zou eventueel ook nog andere kenmerken kunnen registeren. Handig is om dan koninginnen naar Nederland te halen. Het lijkt me leuk dat we ons in deze bij nog iets verder (kunnen)verdiepen om vervolgens hiermee aan de slag te gaan. Zelf zou ik graag mee willen helpen om dit initiatief verder te ontplooien. Han ik hoop dat je hierop wilt reageren.

Groetjes J.P.

: Sunny CuraÇao


--------------------------------------------------------------------------------
Van