IJlgaten; wat zijn dat ???

Deze rubriek is bestemd voor berichten, die niet in de andere rubrieken passen.
Plaats reactie
Els Kleijnendorst
Berichten: 976
Lid geworden op: zo 07 jan 2001, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Els Kleijnendorst »

Heden de Lexicon van het Groentjes-project maar weer eens bijgewerkt. Voor de term '˜ijlgat' kan ik geen goede uitleg verzinnen. Ergens in de oude tekst staat n.l.: 'eerst werden de ijl- of vlieggaten geopend (van een korf)'
Piet Jager
Berichten: 2128
Lid geworden op: za 18 nov 2000, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Piet Jager »

Bij ons op de Veluwe zeggen de oude imkers 'tielgat' ('t vlieggat bij korven). Sommige korven hadden ook een spongat, maar dat zat bovenop de korf om met een voederballon de bijen te kunnen voeren of bij volle dracht er een klein kistje op te zetten voor het winnen van zuiver witte raathoning.

!Piet
Gebruikersavatar
Oude Essink
Erelid
Berichten: 3562
Lid geworden op: za 18 nov 2000, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Oude Essink »

Hallo Els,
Volgens Van Dale is ijlgat een dialectwoord voor "vlieggat in een bijenkorf"; zal ongetwijfeld te maken hebben met ijlen in de betekenis "zich naar buiten begeven". De rest is gespeculeer.
iel- is een verbastering van ijl in de betekenis van ijdel; heeft hier dus niets mee te maken; ik denk dat Bert de naam moet omdoppen in Ijlgat. Of heeft hij een andere bedoeling gevonden?
hennie oes

Afbeelding
Johan ter Haar
Berichten: 19
Lid geworden op: do 08 feb 2001, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Johan ter Haar »

Voor de term ‘ijlgat’ kan ik geen goede uitleg verzinnen.
Wie weet het?
Ik heb een klein onderzoekje gedaan via internet

IJLGAT gaf geen enkele respons

IELGAT
Zoekend op IELGAT via GOOGLE vond ik 14 responses, waarvan 12 over bijen gaan
Veel van deze onderwerpen zijn van Drentse oorsprong en van het aangrensende Nieder Saksische gebied. IELGAT betekent Flugloch; vlieggat in de bijenkorf
http://www.geocities.com/athens/atrium/ ... udelis.htm
P. KRAMER DÜÜTSK-SEELTERSK PROVISORISKE WOUDELIESTE NÄIAPLOAGE 19.12.01
Flugloch (im Bienenkorb) Ielgat (dät), (R) Üülgat, Fluchtgat, -goate (dät)

KIELGAT
In Twente wordt het woord KIELGAT gebruikt. KIELGAT geeft 3 responses, geen enkele echter over bijen. Kielen of kieln geeft wel erg veel responses. Kielen of kieln heeft de betekenis door een kleine (deur) opening glippen. Synoniem is “TWEERN” met de betekenis van peurtn of poorten, in en uit lopen tot vervelens toe van andere aanwezigen.
Beetje geirriteerde uitdrukking: “Goa’j al te peurtn”; “zit niet steeds in en uit te lopen”.
Dus deze betekenis is ook van toepassing op het steeds in en uit vliegen van bijen door het kielgat
Ook het Niedersächsischen Wörterbuch heeft de woorden Kielen, Kieln
http://www.gwdg.de/~ndswb/800/Page10173 ... /B2002.pdf

Een Friese site komt met de betekenis van keelgat voor kielgat
http://www.wau.nl/wssfs/tsjilstynge/febrewaris1999.html
De aksje wie him wat yn it ferkearde kielgat sjitten; verkeerde keelgat
Kielen geeft ook veel Finse responses. Kielen heeft de betekenis van “de Finse taal”, of “tong” en “keelgat”, verwant met het Friese keelgat

Johan ter Haar




Bijgewerkt door - Johan ter Haar op 09/12/2002 11:50:45
Gebruikersavatar
maartenkleijne
Moderator
Berichten: 3582
Lid geworden op: di 21 nov 2000, 00:00
Imker sinds: 1974
Aantal volken: 3
Bijenras(sen): bastaard
Locatie: hilversum
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door maartenkleijne »

Op Terschelling heb ik wel op de Bosplaat de grote kreken waardoor eb en vloed in en uit de kleine kreken stroomt ijlgaten horen noemen.
Gebruikersavatar
Oude Essink
Erelid
Berichten: 3562
Lid geworden op: za 18 nov 2000, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Oude Essink »

IELGAT betekent Flugloch; vlieggat in de bijenkorf
goed werk, Johan; gelukkig kan Bert de naam behouden!
hennie oes

Afbeelding
comphees
Berichten: 4
Lid geworden op: di 19 mar 2002, 20:36
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door comphees »

Hennie,
Jij keert de zaak om.
'Ielgat' of 'ielegat' is een Drents (Nedersaksisch) woord voor 'vlieggat'.
Omdat de ie in de streektaal vaak een ij wordt in het Nederlands heeft, volgens mij, iemand 'ielgat'vertaald (Vernederlandst) in 'ijlgat'.
De oorsprong van het woord 'iel'kan ik helaas ook niet vinden, maar Bert Pranger moet zijn naam 'ielgat'beslist niet 'omdoppen' of 'overlarven'in het vernederlandste woord.

Jan Tissing, Rune
Hallo Els,
Volgens Van Dale is ijlgat een dialectwoord voor "vlieggat in een bijenkorf"; zal ongetwijfeld te maken hebben met ijlen in de betekenis "zich naar buiten begeven". De rest is gespeculeer.
iel- is een verbastering van ijl in de betekenis van ijdel; heeft hier dus niets mee te maken; ik denk dat Bert de naam moet omdoppen in Ijlgat. Of heeft hij een andere bedoeling gevonden?
hennie oes

Afbeelding
Els Kleijnendorst
Berichten: 976
Lid geworden op: zo 07 jan 2001, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Els Kleijnendorst »

Geweldig, wat een reacties. Ze komen allemaal in de lexicon te staan: ielgat, tielgat, kielgat en ijlgat. Spongat stond er al.
Als ik een volgende maal weer geen bevredigende verklaring voor een oud imkerwoord of term kan vinden, weet ik nu waar ik terecht kan.:)
Een ieder heel hartelijk bedankt voor jullie bijdragen.

mvrgr,
Els
Allan B. Reeder
Berichten: 6
Lid geworden op: do 02 aug 2001, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Allan B. Reeder »

Hallo Els,
Volgens Van Dale is ijlgat een dialectwoord voor "vlieggat in een bijenkorf"; zal ongetwijfeld te maken hebben met ijlen in de betekenis "zich naar buiten begeven". De rest is gespeculeer.
iel- is een verbastering van ijl in de betekenis van ijdel; heeft hier dus niets mee te maken; ik denk dat Bert de naam moet omdoppen in Ijlgat. Of heeft hij een andere bedoeling gevonden?
hennie oes

Afbeelding
Allan B. Reeder
Berichten: 6
Lid geworden op: do 02 aug 2001, 00:00
Locatie: Nederland
Contacteer:

Re: IJlgaten; wat zijn dat ???

Bericht door Allan B. Reeder »

In het blad "Onze Taal" waarop ik geabonneerd ben staat toevalig in het novembernummer op bladzijde 323 in de rubriek etymologica: "Het Brabants-Limburgse tijlgat, tielgat 'vlieggat in bijenkorf'gaat terug op 't ijlgat, van ijlen 'zich haasten". Hiermee lijkt de vraag waar ielgat vandaan komt voldoende beantwoord.
Plaats reactie

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 10 gasten