Inballen van de moer

[Piet Jager]

Waarom gaan de bijen soms hun 'eigen' moer inballen?

Let wel: dit gaat niet over aanname van een al dan niet-bevruchte moer bij het invoeren in een volk! Die wordt op zeer korte termijn al of niet door enkele bijen afgestoken.

Mijn verhaal
Gistermorgen even een jonge moer uit een Apideakastje gemerkt. Zij had reeds 3 volle raatjes verzegeld en uitlopend eigen broed. Na het merken met een groen opalith plaatje haar weer op het zelfde raampje in laten lopen en het kastje gesloten.

Na ca 2 uur was het erg druk aan de voorkant van dat altijd zeer rustige kastje. Bijen kropen tegen de voorkant omhoog en zochten kennelijk naar iets. Moerloos? Ja en nee! Wat is er waarschijnlijk gebeurd?

Na het inlopen van de moer hebben waarschijnlijk een paar bijen haar niet herkend als de eigen moer. Ja, ze zag er ook wel een beetje vreemd uit met zo'n groen plaatje op de rug en ze rook wellicht ook een beetje anders. Die paar bijen dachten: 'Dat is een vreemde moer, die onze eigen moer wel eens zou kunnen doden' en plotseling komt er een kettingreactie van paniek op gang, welke niet meer is te stuiten.

Ca 50 bijen balden die zogenaamde vreemde moer in, niet wetende dat het hun 'eigen' moer is en de rest - wat niet mee deed - voelt zich plotseling moerloos. Grote onrust in de tent en de bekende moerloze, huilende, hoge zoemtoon.

De 'bal' snel met flink wat rook uiteengeblazen en de moer in een vergrendeld kluisje gedaan. Ze was gelukkig nog springlevend en mankeerde ogenschijnlijk niets. Kluisje op de toplatten gelegd, maar niemand keek aanvankelijk meer naar haar om. Wat later probeerden een paar bijen contact op te nemen.

De hele nacht heeft ze in dat vergrendeld kluisje op de toplatten gelegen en het eerste wat ik van vanmorgen hoorde was nog steeds die huilende, hoge, moerloze zoemtoon. Veel bijen moest ik letterlijk van het kluisje aftrekken om te kijken of ze nog leefde. Dat was gelukkig in orde, maar de bijen waren nog niet tot andere gedachten gekomen. Het kluisje met moer weggenomen en het volkje eerst maar eens twee uur volkomen moerloos laten staan. Vervolgens heb ik 2 uur de tijd om wat anders te bedenken.

Bij gewijzigde omstandigenheden in een volk of storing loop je soms het risico van inballen. Gelukkig gaat het meestal goed. Maar deze keer niet!

Gaan koninginnentelers daarom reeds voor de bruidsvlucht of zelfs voor het invoeren in een bevruchtingsvolkje de jonge moeren soms merken?

!Piet

[Hans van der Post.]

Piet schrijft:

Gaan koninginnentelers daarom reeds voor de bruidsvlucht of zelfs voor het invoeren in een bevruchtingsvolkje de jonge moeren soms merken?
!Piet

Eigenlijk is het te mooi weer om binnen achter het beeldscherm je van antwoord te dienen.
Begin met het laatste.
Bij een gesprek met een van de kon. telers de volgende en simpele verklaring is dat bij kon.teeltstations de moeren wel eens willen vervliegen. Als je nu niet je eigen moer maar die van een ander in je kastje terug krijgt zonder dit te weten is het een hard gelach. Zeker als je zoals ik indertijd hollandse moeren opstuurde naar Schier. Ik kreeg van de vier kastjes in twee kastjes andere moeren -carnica- (andere kleur) voor "terug".

Van het inballen en wat er daarna gebeurd wil ik je wijzen op het art. van Romee: selectie door werksters 1 & 2
Ben van mening dat niet direct de aanleiding 'merken'

[Piet Jager]

Hans schrijft over het merken voor bevruchtingsstations;

Als je nu niet je eigen moer maar die van een ander in je kastje terug krijgt zonder dit te weten is het een hard gelach.

Dit jaar wordt alles groen gemerkt. Hoe kun je dan bij terughalen nog je eigen moer herkennen?

Vervolgens over selectie door werksters:

er zit al iets niet goed tussen de werksters en moer.

Dit kan best kloppen, want 6 weken terug heb ik 2 onbevruchte Carnica moeren in een bestaand Apideakastje met Buckfastbijen ingevoerd. In het ene kastje was ze al snel verdwenen, maar in dat andere kastje ging het bijzonder goed tot aan de dag van vandaag! Maar bestaat dat gevaar na ca 6 weken dan nog steeds? Bedankt Hans!

Echter... als oorzaak van inballen wordt ook wel 'geslachtsdrift' aangegeven. De moer heeft geen ruimte meer om in te leggen (broeddrift) en de werksters hebben geen broed meer te verzorgen (broeddrift). Ook kan er geen stuifmeel en nectar meer worden gehaald (haaldrift) en opgeborgen (bouwdrift). Zwermen voor zo'n klein volkje is ook geen optie (zwermdrift). Niemand kan zijn energie meer kwijt! Kortom, het normale patroon is flink verstoord. De bijen staan op scherp. Bij het minste of geringste reageren ze hun agressie (stress?) af.

Bij collectieve 'moord' op de moer komt er op termijn weer ruimte voor dat normale patroon.

!Piet

[Piet Jager]

Hoe ging het verder?

1. De moer opnieuw invoeren heeft, gezien het bovenstaande, geen enkele zin.

2. Zo'n prachtige moer dood maken, stuit mij tegen de borst.

3. Invoeren in een familievolkje lijkt mij het beste.

Dat laatste heb ik dan ook gedaan. Een raampje bijen met uitlopend broed van een zustervolk genomen en naar de andere bijenstal gebracht. Na 2 uur moerloos geweest te zijn, heb ik de ingebalde moer daar ingevoerd.

Het Apideakastje (zonder moer) heeft nu vrede gevonden en bouwt alweer aan een nieuwe toekomst. Ja, als de 'geslachtsdrift' op de een of andere manier wordt geblokkeerd, heeft de natuur soms nog een 'uitlaatklep' in petto.

!Piet

[Hans van der Post.]

Piet schrijft:

Dit jaar wordt alles groen gemerkt. Hoe kun je dan bij terughalen nog je eigen moer herkennen?

Sommige merkjes hebben ook een nummer!

Maar bestaat dat gevaar na ca 6 weken dan nog steeds?

Drie weken ei tot bij en dan nog zes weken voordat alle "vreemde" bijen zijn verdwenen.

De moer heeft geen ruimte meer om in te leggen en de werksters hebben geen broed meer te verzorgen.

Toch is het zo dat ook al is er geen ruimte meer voor de moer, maar "bepaalde" moeren worden in gebald.
Bij de meeste moeren gebeurd dit niet ondanks dat er geen ruimte of beter gezegd geen broed in alle stadia in het volk(je)aanwezig is.
Hans.

[Piet Jager]

Geplaatst door Hans

Sommige merkjes hebben ook een nummer!

Sommige imkers gebruiken die nummers ook!

Volgens mij is dat merken verplicht en voornamenlijk in het belang van het bevruchtingsstation zelf om snel te kunnen zien (bij EWK'S) of er bij aan- en aflevering van de kastjes wel een moer in zit! Zij gebruiken deze gegevens voor de kwaliteit van hun jaarlijkse overzicht ivm aantal aangeleverde moeren en aantal afgeleverde moeren. De nummering is vaak incidenteel en slechts voor enkele telers erg belangrijk. Om zoveel mogelijk op safe te spelen, beginnen zij hun moeren niet te nummeren vanaf 1, 2, 3, enz. zoals de meesten doen, maar vanaf 100, 99, 98, enz..

maar "bepaalde" moeren worden in gebald.

Mijn tot 3 maal toe ingebalde moer loopt in haar nieuw volkje alweer vrij en rustig over de raat en zo te zien mankeert haar niets. Volgens jou zou ze dus per definitie op termijn opnieuw ingebald worden, omdat ze behoort tot de categorie 'bepaalde' moeren.

!Piet

[Piet Jager]

Geplaatst door Maarten

Klopt het dat inballen alleen gebeurt -van de oude moer- bij stille moerwisseling,

Stille moerwisseling = eerst 1 of enkele doppen optrekken. Na uitlopen van de jonge moer, de "oude" moer nog enige tijd mee laten lopen en daarna pas afstoten, omdat ze fysiek niet meer aan de gestelde verwachtingen kan voldoen.

Inballen = Eerst de moer afmaken, daarna doppen optrekken. Inballen gebeurt ook bij jonge, vitale moeren.

of anders door - foutief - ingrijpen van de imker?

Ik denk zelf dat dit laatste juist is, omdat dit volgens mij net de druppel is die de emmer doet overlopen.

In mijn geval dus: eerder merken of beter het Apideakastje eerder overzetten op een 6-ramer c.q verenigen met een moerloosvolk d.m.v. de krantenmethode!

!Piet

[Piet Jager]

Samenvatting

De juiste oorzaak van het inballen van de moer is moeilijk te duiden.
Er spelen meerdere factoren mee.

- geaardheid van het volk
- te groot verschil in genetische verwantschap tussen de werkbijen onderling
- te groot verschil in genetische verwantschap tussen de werkbijen en de moer
- blokkering van de geslachtsdrift, als zijnde broeddrift, bouwdrift, haaldrift en zwermdrift (zie 2e reactie, vetgedrukte).
- langdurige drachtarme periode
- te weinig voedselvoorraden
- tijd van het jaar
- ernstige verstoring van hun rust
- ingrepen van de imker op het verkeerde moment

!Piet