dar; woordafleiding

[Oude Essink]

dar, darren; herkomst van het woord.



Wie naar de herkomst van het woord voor 'dar'

[maartenkleijne]

Hennie, alsnog in aanvulling op jouw schitterend overzicht:

De oerklank 'DR' staat voor 'aanhoudend gezoem', het geluid dat je krijgt door de D en R gelijk en aangehouden uit te spreken (proberen maar!).
Daaruit geboren woorden zijn:
'DRN', spreek uit 'darn' of 'dran' of 'dron', met een nasale R als klinker zoals nu nog in het Chechisch, of
DNR, spreek uit 'dare' of 'dorne', met de N als klinker.
'Dar' is dus zoals je al zegt identiek aan het Engelse 'drone'.
Het woord 'DAR' kon in de streektaal in mijn jeugd nog gebrukt worden voor elk zoemend, brommend of gonzend beest, zoals meikevers. Ook het spinnen van de poes werd wel darren genoemd.

Een variant op dit thema is het oerbegrip 'KR' (K en R gelijk uitspreken!) voor een kortstondiger soortgelijk, meestal harder geluid, met een duidelijk begin. Deze klank kennen wij nog in de woorden knorren en grommen.

[Oude Essink]

Hallo Maarten,
dank voor je toelichting. Van oorsprong een "klanknabootsend woord" dus uit de voor-germaanse taal.
Uit de hoek van de Neerlandici die aan taalvergelijkende wetenschappen doen kreeg ik instemmende reacties; ook jouw aanvulling zal ongetwijfeld op instemming kunnen rekenen.
hennie oes

[gert]

Hallo Hennie,

Een aanvulling bij de boeiende bericht over het woord dar.
Het komt uit het WNT.

DAR '” daarnaast DARN en DARRIE '” znw. m. (oorspr. vr.?). Mnl. dorne (of dorn?), nd. , hd. drohne, os. drân, ags. drân, eng. drone, verg. ohd. trëno, mhd. trëne, trën. Waarschijnlijk verwant met dreunen; tot de verwanten buiten het Germ. rekent men gr. tenqr½nh en ânqr½nh, lakon. qrwnax, alle namen van soorten van bijen of hommels. Mannetjesbij. || Hommels of darren worden niet in den korf gevonden, wanneer de koningin in de lente een begin maakt met eijeren te leggen, Alb. d. Nat. 1853, 377. De (mannetjes) worden door de bijenboeren darren of darries, en door velen verkeerdelijk hommels geheeten, SNELLEN V. VOLLENH., Gel. Dier. 391. Mannebie'n (ook darren, darnen of hommels geheeten), Biekorf 14, 209.

Samenst. Darrenbroed, broed waaruit darren voortkomen ('žWas er darrenbroed in werkbijencellen'

[Oude Essink]

Hoi Gert,
Dank voor je bijdrage: even een paar opmerkingen:

Waarschijnlijk verwant met dreunen; tot de verwanten buiten het Germ. rekent men gr. tenqr½nh en ânqr½nh, lakon. qrwnax, alle namen van soorten van bijen of hommels.

Wordt tegenwoordig niet meer aangenomen; vroeger dacht men aan I.E. verwantschap; deze is evenwel niet aantoonbaar; wij moeten het woord echt in de protogermaanse hoek zoeken.

(oorspr. vr.?)......hd. drohne,

het is die Drohne of der Drohn!!
met groet,
hennie oes

[Henk Klok]

In het Noors heet een bijenkoningin bidronning.
Bi (vervoeging van bie) betekent bij en dronning koningin.
De bij die haar bevrucht is een drone.
Dat de drone vanwege de dronningbien drone heet is aantrekkelijk om aan te nemen.

Henk