Over de jacobkruiskruidreeks

[J.R.]

als eigenaar van landgeiten (oud ras) worden wij de laatste 3 jaar regelmatig gewaarschuwd voor natuur hooi vanwege de mogelijkheid dat er jkk in kan zitten.
Het is uitermate giftig .
In kleine hoeveelheden kunnen de dieren er dood aan gaan.
Niet alleen paarden en pony's.
Het advies lijkt mij . koop goed (niet goedkoop ) hooi voor je dieren van bekende terreinen.
Er is weiland genoeg en voer in overvloed.
Elke waar heeft zijn prijs en laat de natuur zoveel mogelijk met rust. De natuur reguleert zichzelf als we haar de kans geven.
Groeten Jan R

[arjan_vanderveen]

2. de bermen natuurvriendelijk maaien en het maaisel vernietigen door compostatie of verbranden (biomassa);

Johan,

Helaas is verbranden voor energiewinning nog niet mogelijk, wellicht biedt vergisting op termijn een uitkomst. Composteren is erg duur, omdat grassen slecht composteren. Gevolg is dat de bermen niet meer gemaaid, maar geklepeld zullen worden (weg bloemen). Immers, in Nederland is het nog altijd zo dat er wel geld is voor nieuwe projecten, maar niet voor beheer en onderhoud.

Groet, Arjan

[Ati]

Ik ben blij dat de uitwisseling van feiten en inzichten weer op gang is gekomen. Voor mijn gevoel heb ik er al veel van geleerd. Maar ik wil nog wel even kwijt dat ik vind dat een gast (Esther) op dit forum niet fatsoenlijk behandeld is. Zij heeft niets onbehoorlijks gedaan, lees de thread maar eens na. Het heeft bij mij in elk geval een vervelende nasmaak nagelaten.

Op het kruiskruidforum worden hele domme en schadelijke dingen gepropageerd (planten uitroeien met strooizout bijvoorbeeld) maar dat gebeurt uit onwetendheid. Zodra er meer begrip is voor het geheel van de natuur, houden mensen op met dit soort acties. En voor begrip is in de eerste plaats van belang dat je de ander niet verkettert.
Daarom ben ik blij dat het onderwerp opnieuw gestart is, maar ik hoop ook dat de paardenliefhebbers hier op deze plek met ons mee willen praten (hoewel ik me kan voorstellen dat ze daar inmiddels niet veel trek meer in hebben). Wat mij betreft zijn ze in elk geval van harte welkom.

[Romée van der Zee]

Dat zal allemaal lastig worden; voorzover er al gegevens vermeld staan over de drachtwaarde van JKK, gaat het over pollen. Het schijnt, dat de plant geen of nauwelijks nectar levert. Het gaat niet aan de spaarzame gegevens van andere Seneciosoorten zomaar op JKK toepasbaar te verklaren.

Eva Crane (Honey) schrijft over de honing van Senecio jacobeae L. : "light amber, often with bitter flavour and strong rank aroma." (pag. 58-59)
De consumenten zijn er blijkbaar niet gek op, zodat de imkers het schijnen te gebruiken om in te winteren.

Je hebt gelijk dat jkk niet gelijkgeschakeld mag worden met andere Seneciosoorten. Met dit onderzoekje kun je dus alleen onderzoeken of er een verband is tussen seneciosoorten en al dan niet gezondheidsproblemen bij bijen. (Wat ik zelf niet verwacht, omdat dergelijke problemen dan allang gemeld zouden zijn in gebieden waar er blijkbaar een dracht van te halen valt). Mocht zo'n verband er zijn, dan is de volgende stap het onderzoeken van de honing op metabolieten van jkk. Daar zou dan eerst een financier voor moeten zijn. Het basisonderzoekje kan ik eenvoudig uitvoeren door de als altijd zeer op prijs gestelde hulp van Els.
Romée

monitoring bijen en imkers op: http://www.beefriends.org

[Els Kleijnendorst]

13-7 schreef Romée: Vanmiddag heb ik gekeken of het plan om nectar te onderzoeken op percentage jkk uitvoerbaar is. Een praktisch probleem is dat de familie der kruisbloemigen, zo'n beetje als enige, stuifmeel produceert dat nauwelijks van elkaar te onderscheiden is. Deze informatie kreeg ik van Els Kleijnendorst die bereid is honigmonsters te onderzoeken van deelnemers aan het kastkaartenproject.


Romée, tijdens ons telefoongesprek meende ik (zo uit 't hoofd) dat het JKK tot de familie van de kruisbloemigen behoorde. Daarin vergiste ik mij, het is een Compositae en de pollen uit deze plantengroep zijn wel goed te benoemen. Zo ook die van het Jacobskruiskruid.

Aangezien ik zelf grote vraagtekens zet bij JKK als drachtplant, wil ik voor die deelnemers van het Beefriends-project die zeker weten dat hun bijen deze plant hebben bevlogen, de daarvan geoogste honing bekijken. Het gaat dan niet om een gehele analyse, maar alleen om het percentage JKK-pollen van de betreffende honing vast te stellen.
Aan deze specifieke analyse zijn voor de imker geen kosten verbonden.

De reden waarom het alleen mogelijk is voor deelnemers van Beefriends, is dat, wanneer een (nog te bepalen) percentage in de honing worden overschreden, de volken waarvan deze honing afkomstig is, later door Romée via het project in de gaten kunnen worden houden of zij inderdaad een hoger percentage wintersterfte of slechte uitwintering te zien zullen geven. Dat zal dan ook antwoord geven of honing van JKK nu wel of niet schadelijk is voor bijen.

Voor het aantonen van de giftige pyrrolizidine alkaloiden is een laboratorium nodig, dat kan ik niet.

[Romée van der Zee]

Wat een prettige vergissing Els! Dat maakt het resultaat meteen een stuk aantrekkelijker. [:)]
Romée

monitoring bijen en imkers op: http://www.beefriends.org

[Romée van der Zee]

Hieronder nog een artikel uit het juli/augustusnummer 2004 van Bijen waarin Jaap Kerkvliet verslag doet van zijn onderzoek naar de pollen en nectar van jkk.

Giftige alkaloïden in honing

Jaap Kerkvliet, commissie Honing

In sommige planten komen van nature stoffen voor die geneeskrachtig zijn, opwekkende eigenschappen bezitten of giftig zijn. Die stoffen behoren meestal tot de groep van de alkaloïden. Een bekend alkaloïde is cafeïne uit de koffieboon. Maar niet alle alkaloïden zijn zo onschuldig. Velen kunnen ook voor de mens zeer giftig zijn. De laatste jaren is nog al wat te doen over de zogenaamde pyrrolizidine alkaloïden, afgekort ook wel PAs genoemd. Ze komen vooral voor in de plantenfamilies van de Boraginaceae, de Composieten en de Leguminosen. Een goed voorbeeld is het geslacht Senecio en vooral Seciedo 200 jacobaea, het jakobskruiskruid, ook door Arjen Neve elders in dit blad beschreven. Van tijd tot tijd blijkt er (in de VS) vooral bij grote droogte veesterfte op te treden doordat het vee bladeren en stengels van deze plant eet.

PAs zijn vooral giftig voor de lever. Verschijnselen van acute vergiftiging zijn o.a. levercirrose. Bij de mens komen directe vergiftigingen zelden voor, hoewel er in de loop der jaren in de VS en Zwitserland wel een aantal gevallen gerapporteerd zijn. De oorzaak is het gebruik van bepaalde kruidenpreparaten als medicijn of als kruidenthee. Het eerste geval dat in de Verenigde Staten beschreven is gaat over een vrouw die zes maanden lang in Ecuador een medicinale thee gebruikt had, wat tenslotte ernstige leverklachten tot gevolg had. Na het stopzetten van de kruidenkuur verdwenen de klachten. Tegenwoordig wordt langdurige inname van kleine hoeveelheden PAs ook als schadelijk voor de lever beschouwd.
In West Europa worden vooral groot hoefblad, smeerwortel en borage gebruikt in kruidengeneesmiddelen zoals hoestdranken of in salades. Al deze planten bevatten PAs. Maar er is geen reden tot paniek want sinds 2001 is in de EU een wetgeving van kracht die sommige kruiden geheel verbiedt of een limiet van 1 microgram/kg stelt aan de maximale hoeveelheid van PAs in kruiden en kruidenpreparaten. Dit wordt op het ogenblik als veilige grens gezien.

Onderzoek in honing
Sommige planten die PAs bevatten zijn goede dracht-planten: kruiskruid, leverkruid, slangekruid, borage. De vraag is nu of pyrrolizidine-alkaloïden ook in de honing van deze planten kunnen voorkomen. Daar is onderzoek naar gedaan in Engeland en in de VS, waar jakobskruiskruid goed door bijen wordt bevlogen en in Australië waar slangekruid (aldaar bekend onder zowel de naam Salvation Jane als Pattersons curse) een belangrijke drachtplant is.

Jakobskruiskruidhoning
Voor het Amerikaanse onderzoek van Deinzer uit 1977 werden honingmonsters uitgekozen die volgens de pollenanalyse tussen 0,7 en 2,6% Senecio jacobaea pollen bevatten. De gevonden hoeveelheid PAs lag tussen 0,3 en 3,9 mg/kg. In Engeland (1997) werden, eveneens na pollenanalyse, acht honingmonsters geselecteerd voor nader onderzoek. Deze honingen bevatten tussen 150 en 240 Senecio jacobaea pollen in 10 gram. Aan PAs werden gehaltes gevonden tussen 10 microgram/kg en 1.500 microgram/kg. In honing met minder dan 20 Senecio jacobaea pollen in 10 gram werd in het geheel geen PAs aangetroffen. Het artikel vermeldt nog dat de twee honingmonsters met de hoogste gehaltes aan PAs, namelijk 400 microgram/kg en 1.500 microgram/kg, erg donker van kleur waren en uit oogpunt van smaak toch al niet geschikt voor consumptie.

Slangekruidhoning
Anders is het gesteld met slangekruid. Geschat wordt dat in Australië de productie van deze honingsoort tussen de 2.000 en 3.000 ton per jaar bedraagt. De honing is zowel voor eigen consumptie als export, bestemd. Gehaltes in deze honingsoort lopen uiteen van 300 microgram/kg tot 2.000 microgram/kg. De meerderheid van de geoogste honing wordt echter gemengd met ander soorten waardoor het uiteindelijke PAs gehalte veel lager uitkomt. Tot nu toe zijn er nooit problemen gemeld na het eten van slangekruidhoning. Edgar (Australië) en medewerkers stelden in 2002 dat per dag niet meer dan ca. 1 gram van deze honing gegeten mag worden. Toch komt de Australische overheid tot een ander advies. Want het onderzoek van 60 Australische honingmonsters, afkomstig van planten die PAs zouden kunnen bevatten, is op 9 februari 2004 een regeling opgesteld, getiteld: "Beperking van het gebruik van slangekruidhoning". Daarin wordt gesteld dat bij een gemiddeld gebruik van drie theelepels honing per dag (ongeveer 10 gram) geen problemen te verwachten zijn. Veelgebruikers die twee eetlepels per dag (ongeveer 42 gram) eten, kunnen echter boven de veilige norm uitkomen.

Situatie in Nederland
In ons land - zo blijkt uit pollenanalyse - wordt vooral in het westelijk duingebied, honing gewonnen die voor een deel van slangekruid kan komen. Monoflorale (honing afkomstig van één drachtplant) honing komt niet voor. Verder wordt in Nederland, behalve op Texel, incidenteel boragehoning geoogst en in sommige gevallen de donkere moerasandijviehoning, een plant die vroeger tot het geslacht Senecio gerekend werd. Daar van al deze honingsoorten geen gehaltes aan PAs bekend zijn, zou het van belang zijn een oriënterend onderzoek te doen naar de aanwezigheid van pyrrolizidine alkaloïden.
Zolang geen gegevens bekend zijn is de eindconclusie, dat wat Nederland betreft, we voorzichtig moeten zijn met honing die (gedeeltelijk) van jakobskruiskruid, borage en moerasandijvie komt. We kunnen bijvoorbeeld de bovengenoemde Australische norm aanhouden.

Literatuur
Edgar, J.A., Roeder, E., Molyneux, RJ. Honey from Plants Containing Pyrrolizidine Alkaloids: A Potential Threat to Health. Journal of Agricultural and Food Chemistry 50 (10) 2719-2730(2002).
E. Roeder. Medicinal Plants in Europe Containing Pyrrolizidine Alkaloids. Internet: Http://www.ibiblio.org/herb.med/PAs/PAs.html
Australian Honeybee Industry Council. Internet: Http://www.honeybee.org.au


monitoring bijen en imkers op: http://www.beefriends.org

[maartenkleijne]

In het artikel wordt gesproken over:
"Voor het Amerikaanse onderzoek van Deinzer uit 1977 werden honingmonsters uitgekozen die volgens de pollenanalyse tussen 0,7 en 2,6% Senecio jacobaea pollen bevatten. De gevonden hoeveelheid PAs lag tussen 0,3 en 3,9 mg/kg."
Moeten de gevonden waarden niet mikrogrammen zijn??

[Romée van der Zee]

Ik heb het artikel gescand, en het staat er dus zoals het in Bijen (Het blad van de traditionele bijenverenigingen [;)]) geplaatst is. Als je zekerheid wilt hebben moet je Jaap Kerkvliet benaderen.
Romée

monitoring bijen en imkers op: http://www.beefriends.org

[Romée van der Zee]

Het is wel degelijk mg. Zie bv deze link http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc080.htm

"3.3.4 Contaminated honey

In the USA, Deinzer et al. (1977) reported the presence of all
PAs contained in Senecio jacobaea (ragwort) and proved to be
hepatotoxic, in the honey secreted by bees feeding on the plant.
The total alkaloid content ranged from 0.3 to 3.9 mg/kg. It has
been estimated that an average annual human intake of honey (600 g)
at the highest alkaloid level quoted would contain less than 3 mg
of PAs (Mattocks, 1986). Culvenor et al. (1981) and Culvenor
(1983, 1985) drew attention to the same potential hazard in honey
from Echium plantagineum, a weed that grows widely in Southern
Australia and is a major source of honey, yielding an estimated
2000 - 3000 tonnes per annum for human consumption. Echimidine is
the major component of the alkaloids of Echium, which are present
in concentrations of up to 1 mg/kg. Culvenor (1983) estimated that
individuals may consume up to 80 g honey/day with a corresponding
alkaloid intake of 80 µg/day, if only the Echium honey were used.
No reports of acute human toxicity through this source are
available. "


monitoring bijen en imkers op: http://www.beefriends.org