Van de ruim 200.000 bijensoorten, die men tot nog toe kon beschrijven neemt de familie van de Apidae een uitzonderlijke plaats in. Tot de familie van de Apiden rekent men díe bijen, die een Pollenkorfje op de achterpoten hebben en een sociaal gedrag hebben ontwikkeld. Dat sociale gedrag betekent een aanzet tot staatsvorming, een onderscheid tussen werksters, moeren en darren, een vorm van taakverdeling en broedverzorging.
Met Electrapis (40 miljoen jaren oud) hadden wij een voorouder van deze Apiden; er zijn ook barnsteen afdrukken van 80 miljoen jaren terug, die duidelijke trekken vertonen van de Angelloze bij. Men neemt aan, dat in de loop van de evolutie de Angelloze bijen (de Meloponini) het oudste zijn; een aftakking ontwikkelt zich tot onze hommels en een aftakking daarvan wordt onze honingbijen; honingbij en hommel zijn derhalve nauwer verwant aan elkaar.
De drie families van de Apiden laten zich goed onderscheiden: de Hommel vestigde zich in de koelere streken van het noordelijk halfrond en ontwikkelde zich tot een 300 tal soorten; de honingbij stamt uit het tropische Z.O.Azie en zwermde uit naar Europa en Afrika; over het aantal soorten is men het niet eens, maar meer dan tien zijn het er niet.
De angelloze Meloponini zijn tropische bijen, die zich in koudere streken niet kunnen handhaven, simpelweg omdat zij geen tros vormen, nodig voor de warmteregulatie in koudere streken en ook omdat zij niet de mogelijkheid hebben haar uitwerpselen op te sparen tot een reinigingsvlucht; haar nest zou in de winter snel vervuild raken, zoals dat bij de hommel het geval zou zijn. Er hebben zich ongeveer 500 soorten ontwikkeld in twee subfamilies: Melipona en Trigona. Melipona vooral in Midden- en Zuid Amerika; Trigona ook daar, maar vooral in de tropische westerse wereld.
Voordat de Spanjaarden de zwarte bij invoerden in Midden Amerika (1540) waren de Angellozen verreweg de belangrijkste bestuivers en bleven dat tot ze door de Killerbee werden teruggedrongen. Nog steeds zijn zij dé bestuivers van teeltgewassen als koffie en cytrus.
Bij de Trigona is de moer twee keer zo groot als de werkster en heeft derhalve een dubbelgrote moercel aan de rand van de broedraat. De Melipona kent geen aparte moercellen; de moer is even groot als de werkster; verspreid door het nest zijn door de koningin moereitjes gelegd (schijnt erfelijk bepaald te zijn); als de betreffende cel voldoende meer voedsel heeft, ontwikkelt zich een moer; anders alsnog een werkster.
Zwermen: Afsplitsen gaat via een soort wegzwermen, zonder trosvorming. Het lijkt meer op een pendelvlucht. Als een nieuw nest gevonden of gefabriceerd is, worden eerst was en voedselvoorraden erheen gebracht; daarna de jonge moer; dit kan weken duren en het contact met het moedervolk wordt pas geleidelijk afgebouwd. Jonge moeren worden soms wekenlang vastgehouden in de cel of omsloten door een kring bijen; zij dienen als reserve of om een nieuw nest te betrekken.
Nesten bouwen zij of in holtes van boom en rots of in de grond; andere soorten bouwen het nest geheel zelf op van modder, vermengd met kithars en was.
Hier een trechtervormige opening naar een Trigona nest. Zo'n nest wordt gevormd door horizontale raatlagen; in cellen worden de larven gekweekt volgens een vast patroon van celbouw '“ bevoorraden '“ eileg '“ sluiten '“ celbouw. De bevoorrading geschiedt snel door de samenwerkende bevoorradingsbijen; als de cel driekwart gevuld is legt de moer een ei en wordt de cel gesloten. Veelal leggen ook werksters eieren in de cellen; deze dienen dan als voer voor de moer; de werksters in de hofstaat brengen de moer naar de gereed gemaakte cel; de moer eet de werkstereieren op en legt een eigen ei. Uit de niet opgegeten werkstere