Broed boven moerrooster .....ra..ra?

[wilde]

Bij het onlangs nazien van een volk viel mij op dat ruim 5 cm boven het moerrooster in de honingkamer enkele darrenbroedcellen waren verzegeld. Ik heb ze open gemaakt en er zat inderdaad een larve in.
Over dit verschijnsel is al meer geschreven, maar de verklaringen zijn voor mij niet erg bevredigend.
De meesten houden het erop dat met eitjes wordt gesleept door de werksters. Ik heb daar sterke twijfels over, omdat het bij mij altijd darrencellen betreft en nooit werksterbroed. Ik zie het praktisch ieder jaar wel één of meer keren.

Ik denk aan een andere verklaring. Mijn Buckfastvolken zijn op bepaalde momenten van het jaar, als er weinig last is van ziekten en andere ellende, vrij groot in omvang. Alle ramen zijn bezet met bijen. Dat kunnen er maximaal 40 zijn: 20 onder en 20 boven een rooster. Boven het rooster is er een andere omgeving dan eronder. Er is geen broed en het contact met de moer is veel minder sterk. Het rooster bewerkstelligt ook enige scheiding. Ze moeten er wat moeite voor doen om er doorheen te gaan. Ik veronderstel dat enkele werksters onvoldoende koninginneferomoon krijgen, waardoor de eierstokken zich ontwikkelen en de latente fase verlaten. Zij zijn in staat om eitjes te leggen. Ze doen het echter veel minder dan in een echt moerloos volk. Dan zie je in de cellen meerdere eitjes op de wanden. Dat kon ik hier zeker niet vaststellen, maar toch denk ik meer in die richting dan het slepen met uitsluitend onbevruchte eitjes, die door de moer zijn gelegd.

Vraag: heeft iemand wel eens boven een goed werkend moerrooster, waarvan het dus zeker is dat de moer geen uitstapjes naar boven kan maken, werksterbroed aangetroffen. Zo ja, dan moet ik mijn mening herzien. Zo niet, dan vind ik mijn verklaring beter dan het slepen.

Albert de Wilde

[Huib Koel]

Bij het onlangs nazien van een volk viel mij op dat ruim 5 cm boven het moerrooster in de honingkamer enkele darrenbroedcellen waren verzegeld. Albert de Wilde

Dag Albert,

Ook ik trof deze week enkele gesloten darrendoppen boven het moerrooster. Dit volk, een zwerm van vorig jaar dat ik in de buurt van de Floriade uit een boom plukte, vertoond verdacht veel Buckfast-kenmerken: rustige raatzit, groot volk (nu al 18 ramen broed... gewone spaarkast). Doppen weggehaald en tweede honingkamer er tussen geschoven.

groet,

Huib Koel

[kristeln]

Albert.

Ik heb 2 volken op Renson staan. De moer zit opgesloten in de 2de Bk in een ruimte welke afgesloten is aan de onderzijde en de zijkant door een moerrooster en aan de bovenzijde door een perspex plaat. De moer heeft 6 ramen ter beschikking. Naast deze ruimte zijn nog 4 ramen ter beschikking voor het volk zelf. ( Segerberger kasten).
Deze Renson BK staat in warmbouw. De moer heeft hierdoor ook weinig contacht met het volk. Wat niet in de broedkamer moet zijn kan er om heen naar de honingkamer. Ik heb eergister ook op diverse plaatsen in de onderbak en op de ramen naast de broedkamer, darrendoppen aangetroffen, ong. 10 in totaal her en der verspreid. De volken zijn nog niet in zwermstemming.
Ik dacht ook dat door het weinige contact met de moer er werksters zijn waarbij de eierstok zich daardoor ontwikkeld en eitjes gaan leggen waaruit deze darrendoppen ontstaan. Ik denk ook niet dat ze eitjes zijn gaan verslepen. Het is echter wel zo dat de darrendoppen rondom de broedkamer zitten dus niet ver daar vandaan.
Dit geeft weer aan dat de theorie voor het verslepen weer wel opgang kan vinden, want als er eierleggende werkster zijn zouden ook verder van de broedkamer darrencelen aanwezig moeten zijn. Wie het weet mag het zeggen.

Joop Kristelijn

[wilde]

Het is echter wel zo dat de darrendoppen rondom de broedkamer zitten dus niet ver daar vandaan.
Dit geeft weer aan dat de theorie voor het verslepen weer wel opgang kan vinden, want als er eierleggende werkster zijn zouden ook verder van de broedkamer darrencelen aanwezig moeten zijn.

Joop, daar vergis je je, denk ik. De bijen, ook eierleggende werkbijen houden wel rekening met het broednest. Juist erboven (of eronder in jouw geval ook) is de meest voor de hand liggende plaats.

Het is misschien minder bijzonder dan wij denken. Veel eierleggende werksters zijn echter een ramp voor het volk, als er geen moer aanwezig is. Dan kun je zonder veel risico's geen moer invoeren.

Dat werksters aan de leg gaan is bij insecten overigens niet zo bijzonder. De darren van hommelvolken zijn merendeels afkomstig van de werksters. Er is zelfs enige tijd - in een bepaald stadium van het broednest - een concurrentiestrijd tussen koningin en werksterdochters waarbij de werksters het broed van de koningin vernietigen. De koningin verliest het op het laatst.

Groetend, Albert

[Hans van der Post.]

Ik denk aan een andere verklaring. Mijn Buckfastvolken zijn op bepaalde momenten van het jaar, als er weinig last is van ziekten en andere ellende, vrij groot in omvang. Alle ramen zijn bezet met bijen. Dat kunnen er maximaal 40 zijn: 20 onder en 20 boven een rooster. Boven het rooster is er een andere omgeving dan eronder. Er is geen broed en het contact met de moer is veel minder sterk. Het rooster bewerkstelligt ook enige scheiding. Ze moeten er wat moeite voor doen om er doorheen te gaan. Ik veronderstel dat enkele werksters onvoldoende koninginneferomoon krijgen, waardoor de eierstokken zich ontwikkelen en de latente fase verlaten. Zij zijn in staat om eitjes te leggen. Ze doen het echter veel minder dan in een echt moerloos volk. Dan zie je in de cellen meerdere eitjes op de wanden. Dat kon ik hier zeker niet vaststellen, maar toch denk ik meer in die richting dan het slepen met uitsluitend onbevruchte eitjes, die door de moer zijn gelegd.

Vraag: heeft iemand wel eens boven een goed werkend moerrooster, waarvan het dus zeker is dat de moer geen uitstapjes naar boven kan maken, werksterbroed aangetroffen. Zo ja, dan moet ik mijn mening herzien. Zo niet, dan vind ik mijn verklaring beter dan het slepen.

Albert de Wilde

Nu Albert dit is de verklaring. We hebben in het verleden op "Zoem" als eens de disusie gehad. Zelf heb ik dit ook meegemaakt maar dan met carnica's Heb zelfs het hele draad rooster met een boorje gemeten om er zeker van zijn dat de moer er niet doorheen was gegaan.
Er is een onderzoeker, ik weet niet wie, heeft wat jij beschreef uitgezocht.
Hans.

[Romée van der Zee]

De meesten houden het erop dat met eitjes wordt gesleept door de werksters. Ik heb daar sterke twijfels over, omdat het bij mij altijd darrencellen betreft en nooit werksterbroed. Ik zie het praktisch ieder jaar wel één of meer keren.

Albert de Wilde

Inderdaad, de meeste imkers kennen dit verschijnsel. Ik schreef erover in http://www.bijenhouden.nl/forum/topic.a ... IC_ID=1041

In een moergoed volk heeft ongeveer 1 op de 5000 werksters goed ontwikkelde eierstokken.(Ratnieks 1993, Visscher 1996). De eitjes die deze werksters leggen worden voor een groot deel binnen 24 uur verwijderd. De hoeveelheid eitjes die door werksters gelegd wordt is sterk afhankelijk van het seizoen, temperatuur, en voedselcondities. Tot 7 % van de darreneitjes kan van werksters afkomstig zijn.

Visscher geeft in 1989 al aan dat 0,12 % van de darren in een moergoed volk afkomstig zijn van eierleggende werksters.

Het zijn deze eitjes die je boven het moerrooster vindt.
Romée

[wilde]

Bedankt Romée, dat is een hele verhelderende uitleg.
Welke kunstgrepen je zou moeten doen om in laboratoriumomstandigheden al die acties, verschijnselen en fysieke veranderingen van het inwendige van de werksters vast te stellen, is me een raadsel. Dat moet zeer veel tijd, inventiviteit en concentratie vergen!

Sorry voor de herhaling, maar ik kende het item niet en heb er ook niet naar gezocht. Dat had ik eerst moeten doen ........
Is Visscher verbonden aan de universiteit van Californië of is het een ander? Weet je ook waar Visscher deze waarnemingen heeft gepubliceerd?
Groetend, Albert

[Romée van der Zee]

Nou Albert, ik heb behoorlijk moeten zoeken in het archief voordat ik het stukje weer boven water had. Uiteindelijk lukte het op zoekwoord eierstokken.

De informatie is o.a. ontleend aan een artikel in Insectes Sociaux, "The timing of worker reproduction and breakdown of policing behaviour in queenless honey bee (Apis mellifera L.) societies door D.G. Miller en F.L.W. Ratnieks. (nr. 48, 2001, pag. 178-184)
en uit
Behav. Ecol. Sociobiol. 39:237-244, Reproductive conflict in honey bees: a stalemate of worker egg-laying and policing, door P.K. Visscher.
Bovengenoemde onderzoekers zijn verbonden aan het Department of Environmental Science, Policy and Management, Division of Insect Biology, University of California, Berkeley.

Naar bijen kijken vanuit het gezichtspunt van de evolutionaire biologie opent een nieuwe oude wereld.
R.

[Ed Pieterse]

Hallo allemaal,

Ik ben het er volkomen mee eens dat het een normaal verschijnsel is. Van slepen met eitjes geloof ik niets, want dan zou er ook wel eens een bevrucht eitje boven het rooster zijn terecht gekomen. Daar heb ik nooit van gehoord.

Ed Pieterse