MEI

[bee-tree]

De MEI, als personage bezongen door Huibrecht Poot rond 1735.
en deels door mij in huidig Nederlands verwoord,
terwijl het een druilerige aprildag is.
Landbouwer en dichter Hubert Korneliszoon Poot heeft in 178 regels de MEI bejubeld,
opgedeeld in 13 zesregelige koepletten.
Ik geef er nu eentje; telkens gevolgd door 't rijmschema en mijn bewerking. Zjef

MEI ; eerste couplet.

Zoo verdween met natte leden......A......Zo verdween met natte lichaamsleden
's Winters graeuwe dwinglandy......B.......koning Winter met zijn grijze tirannie
Voor de groene monarchy............B.......voor de jonge, groene monarchie
Der bebloemde lieflykheden.........A.......van bebloemde lieflijkheden.
Zoo genaekt de zomerbrant..........C.......Zo nadert zomerwarmte langzamerhand
't Vee- en vischrijk Nederlant........C...... het bijen-,vee- en visrijk Nederland.

P.S. Nog m'n compliment aan Bart voor de ballade (3 achtregelige en 1 vierregelig eindcouplet)
Ik weet nog niet wat voor type gedicht de MEI van H.K.Poot is. Weet Bart dat ?

[Bart de Coo]

Zjef,

Een ballade schrijven stelt nog meer eisen. De laatste strofe moet een opdracht zijn, in mijn geval aan de bijen, vakterm, het 'envoy'. Het rijmschema is ABABBCBC, en envoy BCBC. De rijmklank B heb je dus maar liefst 14 keer nodig! Verder heeft iedere regel 10 lettergrepen, met de klemtonen op de lettergrepen 2, 4, 6, 8, 10. In vaktermen een 'jambische vijfvoeter'. De B-regels hebben een onbeklemtoond lettergreepje te veel aan het eind. 'Vrouwelijk rijm' heet dat. De regels met 10 lettergrepen en de klemtoon aan het slot zijn dus 'mannelijk'. Als je deze afwisseling aanbrengt dan 'alterneert' het rijm. O ja, de strofen eindigen telkens met min of meer dezelfde regel. Dat heet de stok- of refreinregel.

Het gedicht 'Mei' van Poot heeft geen traditionele vorm, maar het is wel leuk om te kijken welke regels Poot zichzelf opgelegd heeft. (http://www.dbnl.org/tekst/poot001gedi03 ... 1_0020.php)

Hij kiest voor de trochee: de versvoet bestaat uit twee lettergrepen, waarvan telkens de eerste beklemtoond is. (Bij de ballade is het precies omgekeerd, een jambe dus.) Het rijmschema is ABBACC. De A-regels zijn trocheïsche viervoeters: POM-pom, POM-pom, POM-pom, POM-pom. De B- en C-regels hebben een lettergreepje minder, waardoor het rijm weer 'alterneert'.

En dat houdt Poot dan dertien strofen vol. Respect! Met meteen de opmerking erachteraan dat dit soort 'gebonden' verzen zoals dat heet heus niet meteen beter zouden zijn dan 'vrije', dus gedichten met een grillige regellengte. Laat je ook weer niet te veel intimideren, bedoel ik.

Natuurlijk moet je zoiets dan meteen zelf proberen, niet waar?

Wie de woorden zacht wil dwingen,
In de regel, in de mal,
Moet dan wel in elk geval
Zich er stevig van doordringen
Hoé veel van zijn rust het vraagt,
Eer 't verzinsel hem behaagt.

De volgende twaalf mag je zelf proberen!

(Trouwens, Zjef. Hoe kom jij in 's hemelsnaam bij zo'n duister gedicht van de toch wat duistere dichter Poot?)

Groet,

Bart

[bee-tree]

Goede morgen Bart. Eerst en vooral mijn welgemeende dank voor jouw waardige reactie,
Die verdient een waardig wederwoord.
Daar heb ik meer tijd voor nodig. Dus heb geduld. Zjef

P.S. Alvast iets. Ik ben geen Alfa maar een Beta, dus ik heb relatief weinig
les gehad in literatuur en poëzie.
Jij bent méér linquïst, ik meer filoloog.
Jij bent taalkundige die de syntaxis ( de zinsbouw)
en de metriek (de leer van de versmaten) beoefent.
Ik als amateur-filoloog probeer DUISTERE teksten en gedichten te verklaren,
zodat ze voor iedereen verstaanbaar zijn en door mezelf en anderen begrepen worden.
Zo meteen geef ik het tweede koeplet van de dichter, die dicht op de boerennatuur stond,
zo'n 300 jaar geleden, toen het Nederlandse landschap nog kleinschalig was
en geen synthetische insecticiden en drijfmest met Cadmium gebruikt werden
in het (gemengde) landbouwbedrijf, waarop ook Huibrecht Poot bijen hield.
Vandaar mijn belangstelling voor Poot.

[bee-tree]

MEI(maagd); tweede strofe.

D 'overvriendelijke Lente.....................De supervriendeljke Lentemaagd,
Weêr bezielt door 't zonnevier,..............weer bezield door 't zonnevuur,
Monstert met haer' schoonsten zwier.......toont haar mooiste dansfiguur.
D' eedle Bloeimaent, naer gewente.........De edele Bloeimaand die welbehaagt,
Met de prilste blaên bekranst,...............met de allerfriste bladeren omkranst,
Pronkt en lonkt en lacht en danst...........pronkt en lonkt en lacht en danst.......Zj.

[bee-tree]

MEI van Poot; tweede strofe met spatie tussen de twee groepen .

M'n Hollandse gasten klonk vanmiddag "naer gewente" bekend in de oren.
Daarom wil ik enkele correcties aanbrengen in de eerste en vierde regel.

D 'overvriendelijke Lente.....................De méér dan vriendeljke Lente,
Weêr bezielt door 't zonnevier,..............weer bezield door 't zonnevuur,
Monstert met haer' schoonsten zwier.......toont haar mooiste dansfiguur.

D' eedle Bloeimaent, naer gewente.........De edele Bloeimaand, naar gewente
Met de prilste blaên bekranst,...............met de allerfriste bladeren omkranst,
Pronkt en lonkt en lacht en danst...........pronkt en lonkt en lacht en danst.......Zj.

Zelf heb ik nog het volgende gevonden :
In het oudere Germaans werd met het woord "mei" de lente bedoeld. Vandaar dat we spreken
van "meikers" . Dat moet eigenlijk "lentekers" zijn. Ze wordt op het eind van de lente rijp,
dus in juni.
Het woord "mei" komt van Maja, de Romeinse godin van de wasdom (= groei) tijdens de lente.
Lente zou verwant zijn met lengte; het lengen van de dagen tot 21 juni.
In het Oudnederlands van 1050 na Chr. is sprake van "lentin" en van "lentinmanoth ofwel lentemaand"
Naar gewente, dus gewoontegetrouw, eindig ik met... Zjef

[bee-tree]

Mei van Poot; derde couplet. Geldt hoogstwaarschijnlijk voor de hele lente indien Poot
mei als pars pro totum (= deel voor het geheel) of als synoniem van de lente beschouwt.
Imkers moeten er rekening mee houden dat het tot half mei wel goed weer voor
de graangewassen kan zijn, dus vertegenwoordigers van de Grassenfamilie, maar niet voor
fruitbomen en bijen, vanwege onderkoeld vliegweer . Gelukkig hebben de fruitbomen de bijen
maar een paar dagen nodig om bestoven te worden. Niet alle bloemen hoeven vruchten te worden
want anders breken de takken en worden de vruchten klein.

Dus, ondanks Mei koud en nat, vult zich schuur en botervat, maar niet het honingvat.

Poot als boer moest zijn inkomsten halen uit melk, kaas en boter. Het graan was grotendeels
voor zijn koeien en varkens en kippen en brood voor eigen levensonderhoud, evenals de honing.

Lees gelijk de forumbijdragen over het koude maart- en aprilweer van 2016.

't Westen waelt, met holle vlagen,
Weligh t'onswaert, pas op pas.
Spichtig riet en molligh gras
Danken 't zoet der zachte dagen
voor den groei, die 't hart bekoort.
Daer men hem nu piepen hoort.... Zjef

[bee-tree]

[quote]
Poot als boer moest zijn hoodinkomsten krijgen uit melk, kaas en boter. Ook de verkoop van koeien en kalveren bracht geld in het la'tje. Later werd de poëzie een bron van inkomsten.
Het graan was grotendeels voer voor zijn koeien en varkens en kippen.
En graan was bestemd voor het bakken van eigen brood; de eigen honing en mede als traktatie.

Wat Poot als onder goed lenteweer verstond, staat in het couplet dat jullie vandaag
hebben gelezen. Misschien is er nog wat uitleg nodig. Die volgt nu met hedendaags Nederlands.

't Westen waelt, met bolle vlagen,........De Westenwind dwaalt rond, met bolle vlagen
Weligh t'onswaert, pas op pas..............vruchtbaar onswaarts, pas voor pas.
Spichtig riet en molligh gras................Slank riet en zacht, dus mollig gras
Danken 't zoet der zachte dagen...........danken het leven brengend zoet van zachte dagen
Voor den groei, die 't hart bekoort.........voor de groei, die het hart bekoort
Daer men hem nu piepen hoort.............waar men de wasdom nu piepen hoort.

Waelen betekent : draaien. Bol betekent: krachtig.
Men hoort het gras groeien ofwel piepen wanneer het vochtig warm weer is zoals
in de lente. Het is een gezegde dat half waar is !
Het geluid wordt namelijk gemaakt door jonge en oude muizen,
die rijkelijk in de grasmat aanwezig zijn zoals in de tijd van Poot
Slank lang riet was, zeker in de tijd van Poot, een veel gevraagd gewas als dakbedekking.
Iedere boer had een rietveld. In de winter werd riet gesneden.
Misschien was in het begin van de achttiende eeuw het lenteweer behalve voor de grassenfamilie
(= Gramineeën) óók beter voor de bijen dan nu, 300 jaar later.Zjef

[Bart de Coo]

Wat een lollig project dit. Ik heb het gedicht inmiddels bij wijze van spreken duizend keer gelezen en het grijpt mij net zo aan als jou, al moet ik eerlijk zeggen dat ik hier en daar ook wel kritiek heb op Poot. Maar die kritiek wordt meteen weer verstomd door de geestige vondsten. Echt geestig vind ik bijvoorbeeld (licht gemoderniseerd door mij): 'Waar de snoek laatst schoot door 't nat/ Graast nu het levend botervat.' Wij bevinden ons kennelijk in de ondergelopen uiterwaarden waar laatst nog snoeken zwommen, maar nu is het water gezakt en kan er een koe, een 'levend botervat', grazen.

Ook ik zit dan te broeden op vertalingen hier en daar en ik struikelde al gauw over het rijmkoppel 'lente/gewente'. Jij maakt daarvan 'Lentemaagd/welbehaagd'. Prima! Ook de rijmvondst ertussenin vind ik mooi, want hoe ga je in modern Nederlands 'vier' op 'zwier' laten rijmen? Niet. Dus jij maakt ervan 'zonnevuur/ dansfiguur', waarmee je heel dicht bij het origineel blijft. Mooi!

In je laatste vertaling staat een foutje. Poot schrijft niet 'waelt', maar gewoon 'waeit'. Controleer maar. Maar tegenover dat foutje staat weer een fraai staaltje interpretatie, want ik snapte alsmaar niet waarnaar die 'hem' in de laatste regel moest verwijzen: wié hoort men nou piepen? Ik snap er niks van. Volgens jou is het de 'groei' uit de regel daarvoor. Klopt! Ik had het even niet gezien.

Je kent mijn smaak inmiddels een beetje, dus ik zou heel dicht op het origineel gebleven zijn, compleet met strak metrum:

't Westen waait met bolle vlagen,
Welig tot ons, pas op pas.
't Slanke riet en 't mollig gras
Danken 't zoet der zachte dagen
Voor de groei die 't hart bekoort,
Daar men die nu piepen hoort.

Ga door. Ik amuseer me prima.

Groet,

Bart

[bee-tree]

"Mei van Poot" ; het vierde couplet (uit 1716 ! ?)
(Terzijde lezer: lees ook eens "Mei van Gorter").
Nu verder met Huibrecht Poot uit Abstwoude en later Delft.

Haegen worden paradyzen..........Heggen worden paradijzen.
En het verschontloken kruit.........En het pas ontsproten kruid
Waessemt zulke geuren uit,.........ademt zulke geuren uit,
Dat er doden van verryzen...........dat er doden door verrijzen.
D'aerde toont in wyk by wyk,........De aarde toont in elke wijk,
Schaduwen van 't hemelryk...........afschaduwingen van 't hemelrijk.

Bart, bedankt voor de prettige moeite en je aangename commentaar.
Ik zal het boekdrukker Thieme en Cie in Zutphen niet kwalijk nemen dat hij in 1939
een drukfout gemaakt heeft. In mijn boek staat : 't Westen WAELT. Zie derde couplet. Zjef

[bee-tree]

Hallo Bart, het is nu negen uur in de ochtendstond.
Kom net van buiten. Wat een verschil met gister.
In m'n weerstation is het 9 graden Celsius, zwak WNW windje, lichte bewolking, volop zon.
Dus geen bolle wind- en regenvlagen zou Hubert Poot zeggen.
Maar wee o wee, waar WAALT hij heden en morgen heen ?
Hier In het arcadisch Westerwolde zegt de oude generatie boeren : de wind zit na een paar dagen uit
Zuid weer meteen in de Noordhoek tot de langste dag. En dan volgt het gezegde :
"Noordenwind geeft niks en neemt niks". Dus : Boreas is niet goedgeefs en ook niet schadelijk.
Ons klimaat is een WALEND klimaat. Ik heb nu pas m'n oude Koenen geraadpleegd. Tot mijn
verbazing blijkt het werkwoord walen te bestaan.