Foto: het web.

 

Tekst: Franschman.

Bijenraat, wie bouwt het na??

 

Een vliegtuig moet kunnen vliegen, een boot moet kunnen varen en een bouwwerk moet blijven staan.

Het lijkt er sterk op dat de mens voor zijn technische hoogstandjes zo nu en dan eens bij de dieren heeft gekeken. Vogels en vliegtuigen hebben veel gemeen en ook een scheepsromp heef wel wat weg van het gestroomlijnde lichaam van een vis. 

 

Ook de bijenraat lijkt de mens te hebben geïnspireerd bij veel verschillende technische toepassingen. Ook dit jaar 2014, konden imkers, die gekluisterd waren aan de buis om naar de wedstrijden om het wereldkampioenschap voetbal te kijken zien, dat zo nu en dan een bal verdween in een doel, dat omzoomd werd door een net met zeshoekige mazen.

Weinig imkers zullen weten dat bij de inrichting van de Noordoostpolder gebruik is gemaakt van de zeshoekige structuur, die de bijen al sinds mensenheugenis gebruiken. 

 

De Duitse econoom Christaller (1893-1969) ontwikkelde een theorie om de spreiding van voorzieningen in de ruimte te verklaren en te plannen. De Noordoostpolder bleek een ideale proeftuin om de spreiding van dorpen met hun voorzieningen zoals bakkers, kledingwinkels, kruideniers , kerken enz. uit te proberen.  

 

De theorie van Christaller (1933) maakt gebruik van de ons zo bekende raatstructuur waarvan de zeshoekige 'cel' het gebied aangeeft waarbinnen klanten naar een voorziening gaan. Het netwerk van zeshoeken kent verschillende grootten die exact op elkaar passen! (Zie afbeelding) De grote cellen geven het verzorgingsgebied aan waar niet alledaagse zaken te verkrijgen zijn. Zo zal een bakker genoeg hebben aan de klanten die zich bevinden in een kleine cel, ze maken dagelijks gebruik van zijn voorziening, een gespecialiseerde winkel zal een groter verzorgingsgebied dus een grotere raatcel nodig hebben om voldoende klanten te kunnen krijgen.

 

Bij de inrichting van de Noordoostpolder werden de dorpen zo gepland dat een prettige spreiding van voorzieningen mogelijk werd. Later bleek toegepaste systeem te worden gestoord  door de verbeterde vervoersmiddelen zoals de brommer terwijl men bij de aanleg was uitgegaan van beperkte vervoersmogelijkheden zoals de fiets! Helaas kon het theoretisch systeem geen rekening houden met 'gezellig winkelen' waardoor mensen toch naar andere kernen trokken

 

Ook in bouwconstructies van koepels zien we de raatstructuur terug. Ook menselijke ingenieurs hebben ingezien, berekend en geconstateerd dat de hexagonale structuur bij een minimum aan materiaal en ruimte, een ideale stijfheid, belastbaarheid en degelijkheid in de constructie oplevert. 

 

Tanks van raceauto's zijn opgevuld met een raatvormig doorlatend materiaal om geklots van de brandstof en brandgevaar zelf te verminderen. Sta er eens bij stil dat je de kippen in een kippenren bekijkt door een zeshoekig maaswerk !! Fransen duiden hun land wel aan als 'Hexagone' want met enige fantasie kan je wel de zeshoekige raatvorm in de contouren van Frankrijk ontdekken !

 

Het is elke keer weer een wonder om te zien hoe bijen, met hun zelf gefabriceerde grondstof was, in het donker zo'n mooie efficiënte raatconstructie maken. Daar kan de mens nog steeds niet tegenop.